Kovid-19 etkisi: 10 milyon işsiz korumasız

Makina Mühendisleri Odası (MMO) tarafından her ay hazırlanan sanayinin sorunları bülteninin 58’incisini “Covid 19’un ekonomideki tahribatına, özellikle çığ gibi büyüyen işsizlik” konusuna ayırdı.

IMF, OECD, TÜİK, Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Bakanlığı, T. Bankalar Birliği, İçişleri Bakanlığı verilerinden derlenerek yapılan analizde, koronavirüs salgınının 2020’de yol açabileceği küçülme oranlarına ilişkin tahminler ve ihtimallere yer verildi. Virüsün ne boyutta can ve mal kaybına neden olacağı henüz kestirilemese de bazı öncü göstergelerin Türkiye için derin bir daralmaya yol açacağı vurgulanan analizde şu tespitlerde bulunuldu:

TÜM DÜNYADA TALEP DÜŞÜŞÜ

Kovid-19 salgını ile baş edebilmek için uygulanan “eve kapanma” önlemleri tüm dünyada ve Türkiye’de birçok mal ve hizmete talebi hızla düşürünce ekonomide hem talep hem de arz yönlü önemli bir düşüş yaşanıyor. Bu kanamanın durdurulması, salgının kontrol altına alınma başarısı ile bağlantılı.

DARALMA

Salgının başladığı ve yükseldiği Mart ve Nisan aylarında kredi kartı harcamaları, ihracat, vergi gelirleri, uçak yolculukları gibi birçok öncü göstergede yüzde 30 ile yüzde 50’yi bulan sert daralmalar görüldü. Havacılık, turizm, yeme-içme gibi birçok sektörde dehşetli daralmalar gözlendi. İçişleri Bakanlığı 300 bine yakın işyerinin faaliyetini durdurdu. Yaklaşık 3 milyon çalışan nüfusun dükkan açması, evden çıkısı yasaklandı. Bunlar, hem tüketimi hem üretimi önemli ölçüde azalttı.

İYİMSER TAHMİN -5 KÜÇÜLME

Ekonomik çöküşün ömrü konusunda kestirimler, ancak salgının ömrü ile ilgili olduğu için ve bu konuda henüz ipuçlarına ulaşılamadığı için, gerçek ekonomik faturayı kestirmek de zorlaşıyor. IMF, dünya için yüzde 3, Avro alanı için yüzde 7,5 küçülme öngörürken Türkiye için yüzde 5 dolayında bir küçülme öngördü. Ancak bu tahmin, çok iyimser bulunuyor ve 2020’de Türkiye milli gelirinde yıllık küçülmenin yüzde 15-20’leri bulabileceği tahminleri yapılıyor.

10 MİLYON İŞSİZ

GSYH’nin küçülmesi konusunda tahminler güç ama işsizlik verileri daha yakından izlenebiliyor. 2020 yılına yüzde 14 işsizlik oranı ve 4.5 milyon işsiz stoku ile giren Türkiye, salgın nedeniyle kapatılan işyerlerinden 1.5 milyon kişi, sokağa çıkması yasaklanan yaş grupları üstünden 1.5 milyon ve daralan işyerlerinden ücretsiz izne çıkarılan 2 milyon dolayında işini kaybedenlerle, 10 milyonluk bir işsiz kitlesine ulaşmış görünüyor. Ancak endişe veren, bu kitlenin çok azına İşsizlik Sigortası ile dokunulabilmiş olması. Sadece İşsizlik Sigortası ile yeni çıkarılan ücretsiz izinlilere günlük 39 TL’lik ödemenin dışında, işini kaybedenler sahipsiz ve herhangi bir sosyal devlet korumasından mahrum durumda.