'Kralın tacındaki elmas' beklemede

Libya yerel basını, Trablus'un yaklaşık 120 kilometre doğusundaki Hums Limanı'nın 99 yıllığına Türkiye'ye kiralandığını yazdı. Limanın Türk Deniz Kuvetleri ile Türk Kara Kuvvetleri tarafından kullanılacağı belirtilen haberlerde, halihazırda ticari olarak kullanılan Hums Limanı'nın askeri üsse dönüştürüleceği kaydedildi. Haberlerin kaynağı, geçen pazar günü Libya Başbakanı Abdülhamid Dibeybe başkanlığında düzenlenen bir toplantıydı. Ulaştırma Bakanı, Genelkurmay Başkanı, Deniz Kuvvetleri Komutanı, Limanlar İdaresi Müdürü, Hums Belediye Başkanı ve Hums Liman Başkanı'nın katıldığı toplantıda, limanın işleyişi ve deniz üssü konusu masaya yatırıldı. Libya basınına göre bu toplantıda Dibeybe, Ulaştırma ve Savunma Bakanlıklarına talimat vererek “Türkiye ile hem limandan hem de deniz üssünden faydalanılmasına olanak sağlayacak bir anlaşma düzenlemelerini” istedi. Ayrıca Gümrük İdaresi ve Deniz Kaynakları Bakanlığına, limana yasa dışı olarak yanaşan firkateynler ve yıllar boyunca limanda bırakılan konteynerler hakkında rapor hazırlaması talimatı verildi. Buna paralel olarak Sahil Güvenlik Komutanlığı, liman yönetimine tüm ticari gemilerin, konteynerlerin ve vinçlerin tahliyesini isteyen resmi bir talep gönderdi. Libya basını bunun sebebinin limanın Türkiye'ye tahsis edilmesi olduğu yazdı. Gelişmenin duyulmasıyla birlikte de pazar gecesi kentte protestolar başladı.

LASTİKLER YAKILDI YOLLAR KESİLDİ

Liman önünde lastikler yakan protestocular, Trablus'a giden yolları kapattı. Göstericiler, kararın iptal edilmemesi durumunda ana elektrik şebekelerini keserek hayatı felç etmekle tehdit etti. Pazartesi günü Bingazi'de acil olarak toplanan Tobruk Meclisi de Trablus Hükümeti'nin kararını tanımadığını duyurdu. Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih, Başkanlık Konseyi'ne “sorumluluklarını üstlenmesi ve askeri savcıdan kararın iptalini istemesi” çağrısında bulundu. Libya Başkanlık Konseyi ise pazartesi akşamı “İstikrar Destek Ajansı” aracılığıyla protestolara müdahale etti. Ajans'tan yapılan açıklamada sonunda göstericilerle anlaşmaya varıldığı, böylece Trablus'a giden yollardaki barikatların kaldırıldığı bildirildi. Başkanlık Konseyi'ne bağlı bir güvenlik birimi olan “İstikrar Destek Ajansı”, vatandaşların “barışçıl gösteri” hakkını desteklediğini, ancak meşru taleplerin “yasal yöntemlerle” dile getirilmesi gerektiğini söyledi. Ajans, limanın Türk askeri otoritesi altına alınmasının geçici olarak mı durdurulduğunu, yoksa kesin olarak mı iptal edildiğini bildirmedi.

BEŞ GÜN SONRA YALANLANDI

Hums Limanı'nın Türkiye'ye kiralanıp kiralanmadığı yönündeki tartışmalar sürerken, dün Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti Sözcüsü Muhammed Hamuda'dan bir açıklama geldi. Libyalı Sözcü, Arap basınında çıkan limanın 99 yıllığına Türkiye'ye kiralandığı yönündeki haberlerin doğru olmadığını söyledi. Ardından liman yönetimi de haberleri yalanlayan bir açıklama yaptı. Ancak limanın boşaltılması yönündeki talimatın neden gönderildiğine açıklık getirilmedi. Bu yalanlamanın olayların başlamasından beş gün sonra yapılması dikkat çekti. Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti, protestolar sürerken ya da Tobruk Meclisi karara tepki gösterirken sessiz kalmayı tercih etmişti. Libya'daki gözlemciler, limanın Türkiye'ye tahsisinin çok önceden kararlaştırıldığını, ancak resmi adım için ülkedeki seçimlerin beklendiğini belirtiyor.

TÜRK ASKERİ ÜÇ YILDIR LİMANDA

Aslında Türk askeri, Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti ile 27 Kasım 2019'da imzalanan “Güvenlik ve Askeri İş Birliği Mutabakat Muhtırası” kapsamında üç yıldır Hums Limanı'nda bulunuyor. Limanın içinde 25 Ağustos 2020'de faaliyete geçen Hums Müşterek Deniz Eğitim Komutanlığı'nda Libyalı denizcilere eğitimler veriliyor. Libya Görev Grup Komutanlığı tarafından yürütülen bu eğitimlerde, bugüne kadar 1000'in üzerinde Libyalı personele 40 farklı kurs içeriği sunuldu. Buradaki yaklaşık 120 kişiden oluşuyor. Libya Deniz Kuvvetleri personelinin eğitiminin yanında hem iki ülke Deniz Kuvvetleri arasındaki kapasite artırımı hem de Libya karasularında rotasyonel görev yapan iki fırkateynimize lojistik destek görevi buradan icra ediliyor.

LİMANIN İSKANINI TÜRK ŞİRKETLER ÜSTLENEBİLİR

Aydınlık'ın edindiği bilgiye göre, Türkiye, limanın iskanıyla ilgili de bir süreç yürütüyor. İngilizler tarafından inşa edilen Hums Limanı, iç savaş çıkınca yarım ve bakımsız kalmış durumda. Limanın yeniden iskanı maksadıyla Türkiye'den çeşitli iş insanlarının dönem dönem limanı ziyaret ettiği belirtiliyor. Ancak uzmanlar, muhtemel seçimlerden önce Libyalı siyasilerin böyle bir kiralamaya duyurmayacağı görüşünde. Seçimlerden sonra ise Türkiye'nin bölgedeki hem askeri hem de ticari faaliyetlerinin hız kazanacağı değerlendiriliyor.

HUMS LİMANI 'KRALIN TACINDAKİ ELMAS'

Libya'nın, Afrika'ya açılan çok önemli bir kapı olduğunu belirten askeri uzmanlar, Hums Limanı'nı da “kralın tacındaki elmas” olarak niteliyor. Fransızlar ise buna “creme de la creme” diyor. Burada kurulacak bir deniz üssü, Türkiye'nin Akdeniz'in batısına güç yansıtmasını sağlayacak. Bu üsse demirleyecek TCG Anadolu gibi bir gemi, üzerindeki insansız hava araçları ile Afrika'nın derinliklerine uzanacak, hava hakimiyeti konusunda önemli kabiliyetler sunacak. Böylece bölgeye ticaretimiz çok daha güvenli hale gelecek, deniz sınırları çok daha sıkı korunacak. Türkiye ile Libya halkı arasındaki bağ daha da kuvvetlenecek. Trablus'a yönelik dış müdahale hayalleri için etkin bir caydırıcılık oluşacak. Hums ile birlikte Vatiyye'de kullandığımız hava üssü, Türkiye'yi Afrika'da oyun değiştirici yapacak. İşte bu kadar faydalı bir iş, Batı'nın uykularını kaçırır...