Kripto vurgununa paranızı kaptırmayın

Dünya kripto para çılgınlığına ayak uydurmuş olabilir. Ancak buna katılmak zorunda değilsiniz.

Yatırım araçları açısından bakıldığında döviz; altın, gümüş ve pırlanta gibi değerli metaller, devlet tahvilleri, şirket hisseler vd. başta gelir. Dövizlerin arkasında ülkelerin ekonomik güçleri, kıymetli metallerin arkasında servet birikim aracı ve ziynet olarak görülmelerinin yanında sanayide kullanım değerlerinin de olması, tahvillerin arkasında devletlerin gelir garantörlüğü, hisselerin arkasında şirketlerin temettü taahhütleri vardır. 2008'den sonra merkez kapitalist ülkelerin merkez bankalarının başlattığı genişlemeci politikalar başkaca spekülatif alanlara kaynakların yönelmesine neden oldu. Borsalar şişip, vadeli işlem piyasalarında emtia fiyatlarında da gidecek alan kalmayınca “geleceğin parası” diye yutturulan kripto varlıklara yönelim başladı. Gelecekte birçok alanda kullanılacak ve halihazırda bazı yeni girişimlerde kendine yer bulan blokzincir teknolojisi üzerine dayalı kripto varlıklar küçük tasarruf sahipleri için bile bir spekülatif yatırım aracı haline dönüştü.

MERKEZ BANKALARI RAHATSIZ

Arkasında ne üretim gücü ne devlet ne şirket gibi hiçbir çıpa olmadan yön bulan bu varlıkların son derece spekülatif olmalarının yanında manipüle edilebilir piyasalara sahipler. Bir tweet ile yön bulabilen bu varlıkların sayısı şimdiden bini aştı. Milyarlarca dolarlık büyüklüğe erişen kripto varlıklara akan kaynaktan merkez bankaları da rahatsızlıklarını dile getiriyorlar. Kripto varlıkların dark web tarafında alışverişlerde para yerine kullanıldığı, siber korsanların, paranın izi sürülebildiği için, artık bunun yerine kripto varlık talep ettiği bir çağdayız. Kripto varlıkların günlük yaşamda da para yerine kullanılabilecek bir ödeme aracı olması için girişimler var. Fakat merkez bankalarının etki alanından çıkılması devletin senyoraj hakkını kaybetmesine ve para politikasının da işlevsizleşmesine neden olur. Bizler de kripto varlıklarla ilgili gazetemiz okurlarını spekülasyonlara karşı uyaran haberler yayınladık. Nitekim geçen süreçte Türkiye'de “yerli kripto borsası” adı altında faaliyet gösteren alım satım platformlarının çöktüğüne ve birçok yurttaşın mağdur olduğunu gördük. Geçen iki yıl boyunca bu haberlere hem ülkemiz hem de dünya çapında şahit oluyoruz.

BANKERLER DÖNEMİ GİBİ

Dün yayınlanan “Para sanal tehdit gerçek” başlıklı bir raporda kripto para dolandırıcılıkları ile ilgili kamuoyu uyarıldı. Uluslararası siber güvenlik şirketi ESET tarafından yapılan çalışmaya göre, Bitcoin, Monero, Ethereum ve Dogecoin gibi dijital paralar tüm internete yayıldı. Değerleri gittikçe artan bu paralar, yatırımcılarına, değeri düşene kadar, ciddi kazançlar sağlayabiliyor. Sanal para madenciliğiyle kazanılan “servetler” 1800’lü yıllardaki altına hücumu andırıyor. En azından aralarında çok fazla dolandırıcının da bulunduğu birçok kişi böyle olduğuna inanmanızı istiyor.

Gerçekte, günümüzde kripto para ile ilgileniyorsanız muhtemelen büyük bir dolandırıcılık riski de alıyorsunuz. Kripto para dünyası yeni Vahşi Batı olarak adlandırılabilir; kötü niyetli kişilerin söz sahibi olduğu, kanunsuz, düzensiz bir dünya. Ancak dolandırıcılığı önlemeye yönelik normal kurallar burada da geçerli. İnternette okuduğunuz her şeyi dikkatlice gözden geçirmeli ve bunların gerçek olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Şirket özellikle “Aldatıcı reklamlara kanmayın” diyor. Türkiye'de de sosyal medyada ünlenen ve gazeteci unvanını kullanan birçok kişi sosyal medya hesaplarından, sonradan yüzlerce kişinin mağdur olmasına neden olacak, kripto borsa reklamları yapmış, bu durum bankerler dönemini akıllara getirmişti.

MİLYONLARCA DOLAR KAYBETTİLER

Peki “Kripto para dolandırıcılıkları neden artış gösteriyor?” ESET'in çalışmasında şöyle deniyor: “Dolandırıcılar, kurbanlarını tuzağa düşürmek için mevcut olayları ve gündemdeki eğilimleri kullanma konusunda usta. En popüler gündem konularından biri olan kripto para konusunda da harekete geçmekte gecikmediler. Sanal paralarla ilgili merakı artırıp bir geri bildirim döngüsü oluşturan medyadaki haberlerin ve sosyal medya gönderilerinin de bu konudaki payını göz ardı edemeyiz. FTC’ye (ABD Federal Ticaret Komisyonu) göre 2020 Ekim ve 2021 Mayıs ayları arasında, Amerikalılar binlerce kripto para dolandırıcılığında ortalama 80 milyon Amerikan doları kaybetti. İngiltere’de bu tutar çok daha yüksek. Polis kayıtlarına göre göre 2021 yılının ilk dokuz ayında kurbanlar 146 milyon poundun üzerinde para kaybetti. ESET güvenlik uzmanları sahtekarlıkla savaşmak için en iyi silahın şüphecilik olduğunu belirtiyor ve şöyle diyor: “Ne yazık ki internette okuduğumuz her şeyin gerçek olmadığı bir çağda yaşıyoruz. Dünya kripto para çılgınlığına ayak uydurmuş olabilir. Ancak buna katılmak zorunda değilsiniz. Sakin olun ve bu çılgınlığa kapılmayın.”

MEDYANIN ROLÜ DE BÜYÜK

Dolandırıcılıkların artış göstermesinin nedenleri;

• Geleneksel borsaya kıyasla yatırımcılar için kripto para piyasasını düzenleyen çok az düzenleme bulunuyor.
• Medyanın yoğun ilgisi, kripto parayı kimlik avı hırsızlığına ve dolandırıcılıklara uygun bir tuzak haline getiriyor.
• Gittikçe artan kripto para fiyatları, hızlıca zengin olma hayali kuran tüketicilerin ilgisini çekiyor.
• Sosyal medya, gerçek ile hayal arasındaki çizginin bulanıklaşmasına neden oluyor.
• Ayrıca kimlik avı hırsızlarının tuzak olarak kullandıkları para madenciliği insanları cezbediyor.

DEV SAADET ZİNCİRİNE HOŞ GELDİNİZ

En yaygın kripto para dolandırıcılıkları neler?

• Saadet zincirleri: Bir tür yatırım dolandırıcılığı olan bu türde kurbanlar var olmayan bir şirkete veya “hızlı yoldan zengin eden bir zincire” yatırım yapmak üzere kandırılır. Sahtekarlar, yatırımcıların ilgisini çekmek ve daha fazla sanal kâr elde etmek için her zaman yeni ve belirsiz bir “ileri” teknoloji icat ettiğinden, kripto para sahtekarlar için idealdir.
• Aldatmacalı işlemler: Dolandırıcılar yatırımcıları yanlış bilgilerle yönlendirerek, az bilinen kripto para şirketlerinden hisse almaya ikna eder. Bunun sonucunda, hisse fiyatı yükselir ve sahtekar düzenli bir gelir elde eder ve kurbanın elindeki hisseler değerini kaybeder.
• Ünlülere yer veren sahte reklamlar: Dolandırıcılar ünlülerin sosyal medya hesaplarını ele geçirir veya ünlülerle ilgili sahte hesaplar oluşturur. Bir örnekte, kurnazlıklarını daha güvenilir göstermek üzere Elon Musk ile bir Bitcoin adresini ilişkilendirerek yaklaşık 2 milyon Amerikan doları kazandılar.
• Sahte borsalar: Sahtekarlar, kripto para borsalarında bulunan sanal paralara erişim vaadinde bulunan e-postalar yollar veya sosyal medya gönderileri paylaşır. Ancak bunun için öncelikle kullanıcının küçük bir ücret ödemesi gereklidir. Böyle bir borsa bulunmadığından para sonsuza kadar ortadan kaybolur.
• Dolandırıcı uygulamalar: Siber suçlular yasal kripto para uygulamalarını ele geçirip uygulama mağazalarına yükler. Bu uygulamalardan birini indirmeniz halinde kişisel ve mali bilgilerinizi çalabilirler veya cihazınıza kötü amaçlı yazılım yükleyebilirler. Ayrıca siber suçlular var olmayan hizmetlere ödeme yapmak üzere kullanıcıları kandırabilir ve kripto para cüzdanınızın giriş bilgilerini çalmaya çalışabilir.
• Sahte basın bültenleri: Bazen dolandırıcılar, sahte bilgi yaymak üzere habercileri de kandırmayı başarır. Bu durum iki kez gerçekleşti. Birinde, yasal bir haber sitesi ünlü bir perakendecinin bazı kripto paraları kabul etmeye başlayacağı ile ilgili makaleler yazdı. Bu makalelerin dayanağı olan sahte basın bültenleri, sahtekarların söz konusu para birimlerindeki hisselerini daha değerli hale getirmek üzere tasarlanan aldatmacalı işlemlerin bir parçasıydı.
• Kimlik avı hırsızlığı/kimliğe bürünme: Kimlik avı, sahtekarların kullandığı en popüler dolandırıcılık türlerinden biridir. E-postalar, mesajlar ve sosyal medya mesajları yasal ve güvenilir bir kaynaktan gönderilmiş gibi gösterilir. Bazen bu “kaynak” kripto para ile ödeme yapılmasını isteyen bir kredi kartı sağlayıcı, banka ve hükümet yetkilisi olabilir. Daha sonra sizi düşünmeden, hızlı bir şekilde hareket etmeye zorlarlar.