Kritik parçalar yerlileştiriliyor
TUSAŞ Motor Sanayii TEI’de yerli havacılık motorları ile ilgili çalışmalar sürerken, üretilen motorların türevleri de geliştiriliyor.
TEI Genel Müdürü Mahmut Faruk Akşit, C4Defence’e yaptığı açıklamada, TEI olarak bir ana motor karkası geliştirdikten sonra müşteri taleplerine göre, başka güç sınıflarında, başka ihtiyaçlara göre türev motorlar geliştirdiklerini söyledi. Yüksek kalkış gücü için PD170’ten PD222’yi türettiklerini hatırlatan Prof. Dr. Akşit, şöyle devam etti:
“Bu bağlamda yine müşterilerin ihtiyaçlarına göre değişik güç seviyelerinde, kimi ağırlık odaklı, kimi kalkış gücü odaklı, kimi yüksek irtifa kabiliyeti odaklı, kimi de normal uçuş irtifasında minimum yakıt tüketimi odaklı farklı motorlar türetilmiş olarak göreceksiniz, bu çalışmalarımız devam ediyor.”
Prof. Dr. Akşit, zaman zaman kendisine “Yüzde 100 yerli mi?” diye sorulduğunu, kendisinin de bu sorulara “Yüzde 100 yerli olması gerekmiyor.” şeklinde cevap verdiğini belirtti. Prof. Dr. Akşit şöyle devam etti:
“Öyle bir şey istenmiyor çünkü ekonomik olarak uygun değil. Yani 4 tane enjektör takacağım diye motor başına koca bir enjektör fabrikası kurmaya gerek yok; bunlar ilçelerdeki oto sanayinde bile bulabileceğiniz ürünler. Dünyada üç beş enjektör üreticisi var rekabet halinde, fiyatları da uygun; tedarik edebileceğimiz şeyleri, hazır ürünleri alıp takıyoruz. Enjektördür, kızdırma bujileridir vesaire gibi şeyler. Bunları hazır takıyoruz ama yine de üstünde bazı stratejik, tedarik zincirinden alınmış küçük aksesuarlar var.”
Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, bu stratejik ürünlerden birinin de “governor” olduğunu ifade etti:
“Mesela bu motorlarda governor dediğimiz bir şey var. Bunu bizim de koordinasyonumuzla, desteğimizle yerlileştirdik. Governor, kanatların açılarını hidrolik olarak uçuş sırasında kontrol ederek, motordan talep edilen gücü değiştiren stratejik bir ürün. Onu da dünyadaki tedarik zincirinden alıyorduk. Artık son bir iki ay içinde başarıyla yerlileştirmesi tamamlandı; gururla söyleyelim. Diğer taraftan helikopter motorumuzda da aynı stratejiyle devam ediyoruz. Motorun kendisini bir kere yaptık ama üstünde hazır alınmış, tedarik zincirinden alınmış pompalar, filtreler var. Bunlardan stratejik gördüklerimizi, en stratejik olanlarını yavaş yavaş, kademeli olarak yerli ve milli hâle getiriyoruz. Helikopter motorumuzda da bütün üstündeki pompaları çalıştıran dişli kutusu var. Bu da ilk yaptığımız motorda hazır bir üründü. Biz motoru yaptık ama aksesuarları alıp takmıştık. Geçen aylar içinde yerli ve milli prototipimizi başarıyla çalıştırdık. Daha tabii olgunlaştırma ve ömür testlerine girecek ama yavaş yavaş motorlarımız hem geliştiriliyor, geliştirme bittikten sonra olgunlaştırılıyor; olgunlaştırma aşamasında bir yandan aksesuarlarını da yerlileştiriyoruz. Yani sürekli gelişen bir süreç var.”
