Küba devriminin yılmaz savunucusu: Militan Gazeteci Gabriel Garcia Marquez
Marquez, 1959 yılında Castro’nun, Küba’da iktidarı ele geçirmesinden sonra, gönderdiği uçağa gazeteci olarak biner. Artık Küba devrimiyle arasında ömür boyu kopmayacak bir bağ kurulmuştur.
Hepimiz Dünya edebiyatının önemli isimlerinden Gabriel Garcia Marquez'i, iyi bir anlatıcı iyi bir romancı olarak tanırız. Nobel ödüllü ve birçok unutulmaz karakterin yaratıcısı yazar, aynı zamanda iyi bir gazetecidir. Gazetecilik onun ilk aşkıdır. En uzun süren işi de budur. Marquez, kitap yazmaya başladığı ilk zamanlarda geçimini gazetecilik yaparak sağlar.
Uzun yıllar gazetecilik yapan Marquez, gazeteciliğe duyduğu hayranlığı, "dünyanın en iyi mesleği" cümlesiyle dile getirir. Meslektaşımız Marquez, her fırsatta önce gazeteci olduğunu da dile getirir.
Yüzyılın Skandalı Gazete ve Dergi Metinleri kitabı, 1950-1984 yılları arasında gazete ve dergilerde yayımlanan elli makaleden oluşuyor. Yazarın kitaplarında kurmacaya aşina olan okur, gazete yazılarında da aynı tadı bulacaktır. Kitap, gazetecilik yaptığı yıllarda beş ciltlik (Gazete Yazıları) külliyatından derlenmiş ve okurun, yazarın gazeteciliği konusunda bilgilendirilmesi amaçlanmış. Metinlerin çoğunda, yazarın gazetecilik yıllarında şekillenen, tanıdık ve anlatıcı bir sesle karşılaşacaksınız.
Marquez’in gazeteciliğinin, yazarlığı için bir üslup çalışması ve yazarın kendine has bir hitap biçimi geliştirmesine vesile olduğunu anlıyoruz kitapla.
'AKLIMA YAZACAK HİÇBİR ŞEY GELMİYOR'
Marquez, 1959 yılının Ocak ayında, Fidel Castro’nun önderliğinde, Batista’yı devirip Küba’da iktidarı ele geçirdikten sonra, "Mendoza’nın, 'sakallı zafer sarhoşları' gazetecilerini taşımak üzere, 'külüstür' bir uçak gönderir." Bu uçakla Marquez de adanın yolunu tutar. O günden sonra yazarla, Küba devrimi arasında ömür boyu kopmayacak bir bağ kurulur. Bu dönemde, “Aklıma Yazacak Hiçbir Şey Gelmiyor” başlıklı yazısıyla, akıllardan çıkmayacak bir yazı kaleme alır.
Söz konusu makalede, henüz taze olan devrimi, dönemin siyasi bağlamına oturtmak için Kübalı şair Nicolas Guillen’le Paris’in Latin mahallesinde kaldıkları izbe bir oteldeyken, gün doğumunda duydukları gitar sesini, esen serin rüzgâr eşliğinde kahvesini yudumlarken, gazete okuma alışkanlığından vazgeçmediğini anlatır.
Gabriel Garcia Marquez, Yüzyılın Skandalı kitabının kalbinde yer alan ve seçkiye adını veren haber dizisini Roma’da kaleme alır. Bu dizi dünyanın, bir gazeteci olarak Marquez’i tanımasına vesile olur. Aynı zamanda onun gelecekte, güçlü bir yazar olmasının da habercisi olur.
PİNOCHET DEVRİLENE KADAR KİTAP YAYINLAMAZ
1970’li yıllarda Küba devriminin gösterdiği başarı ve Amerika’nın dayattığı şiddet politikası, doğal olarak gergin bir atmosfer oluşturur. Tam da bu dönemde Marquez militan bir gazetecilik örneği sergiler. Şili’nin Sosyalist başkanı Salvador Allende, General Augusto Pinochet tarafından barbarca devrilir. Yazar, Pinochet rejimi devrilinceye kadar kitap yayınlamayacağını açıklar.
Kolombiyalı gazeteci dostlarıyla bir araya gelerek, Alternativa adlı sol bir dergi çıkarırlar. Dergide, Kuzey Amerika politikalarını eleştiren, Küba’yı ve Castro’yu savunan makaleler yayınlar.
Angola’daki tarihi Küba askeri seferini öven uzun makaleler ve köşe yazıları yazar. Gabriel Garcia Marquez’in Can Yayınları tarafından yayımlanan Yüzyılın Skandalı kitabında yer alan, “Sandinista Taarruzu: ‘Domuz Ağılı’ Saldırısının Kroniği” makalesini bu dönemde kaleme alır. Bu makalede Nikaragualı parlamenterlerin Sandinista gerillaları tarafından rehin alınmasını destansı bir dille anlatır.
TEYZELERİNİN YANINDA BÜYÜDÜ
1928 yılında Kolombiya'da doğan Márquez, büyükannesiyle büyükbabasının evinde, teyzelerinin yanında büyüdü. Boş inançlara bağlı, olağanüstü olayları doğallıkla anlatan, her söylenene inanan bu kadınların anlattıkları, Marquez'in üslubunun biçimlenmesine yardımcı olur.
Seçkiye önsöz yazan ve aynı zamanda yazarın yakın arkadaşı ve editörü olan, Cristobal Pera, seçkinin; haber makaleleri, köşe yazıları, yorumlar, röportajlar, görüş yazıları ve profillerden meydana geldiğini anlatır. Pera, seçkiyi oluştururken; “Metin seçilirken, kişisel kriterler izlenmiş, herhangi bir akademik, biçimsel ya da tarihi sınıflandırma gözetilmemiştir. García Marquez’in okuru ve editörü olarak, gazetecilikle edebiyat arasındaki gerilimin gizliden gizliye hissedildiği metinler seçmeye özen” gösterdiğini belirterek, okura yazarın keyifli “hikâye anlatıcısı” yönünü yeniden göstermeyi amaçladığını söyler.
KİTAPLARININ KOLOMBİYA'DA BASILMASINI YASAKLAR
Editör, yazarın eserlerini kaleme alırken gazetecilikten gelen becerilerinden faydalandığını belirtir. Marquez de bir röportajında bunu şöyle aktarır; “Kitaplarımın arka planında öyle çok araştırma, öyle titiz bir teyitçilik, gerçeklere ve tarihe uygunluk için öyle büyük bir çaba var ki, aslında özünde hepsi romana ya da fantastik metinlere dönüştürülmüş birer haber gibi; benimsediğim araştırma ve gerçeğe uygun bilgilere ulaşma yöntemleri hep gazetecilikle alakalı.”
Roman yazmaya başlamadan önce gazetecilik yapan García Marquez, bu deneyimi sayesinde romanlarındaki büyülü gerçekçiliği, tuzağa düşmeden, ayaklarını yere sağlamca basarak işleyebilmiştir.
Marquez, romanlarının korsan basımlarının yüzbinleri bulması üzerine kitaplarının, anayurdu Kolombiya'da yayınlanmasını yasaklamıştı. Marquez, Latin Amerika'nın ilkel güzelliğini, el değmemiş doğasını unutulmaz cümleler anlatır.
Bu anlatımda düş ile belleği, olayların akışını, gösterişsiz ama şaşırtıcı bir üslupla birbirine karıştırırken, tarihsel doğruluğa ve gerçekliğe bağlı kalmaya da özen gösterir. 1982 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü alır ve 2014 yılında Meksika'daki evinde 87 yaşında hayata veda eder.
