Kültür varlıkları eğitimle korunur

İngiliz yayın organı The Independent’in haberine göre İtalya’yı ziyarete giden bir İngiliz vatandaşı Pompei Antik Kenti’ni ziyareti sırasında kızlarının baş harflerini bir dönem imparatorluk sarayında çalışanların yaşadığı ve UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Vestals Evi’nin duvarlarına kazıdı.

37 yaşındaki İngiliz turiste İtalyan yetkilileri 60 bin avro para cezası kesti. İngiliz vatandaş yetkililerden özür diledi ve Roma kalıntılarına yaptığı ziyareti anlatan bir iz bırakmak istediğini söyledi. 7 Ağustos’ta yaşanan bu olay Türkiye’deki antik kentlerin ve diğer kültürel varlıkların korunması meselesini gündeme getirdi.

Uzmanlar cezaların dışında kültür varlıklarının korunmasına ilişkin bilincin oluşması gerektiğinin de altını çiziyor.

KANUN VE DÜZENLEMELER SAĞLAM

Konservatör Dr. Hande Günözü Ulusoy, 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu hatırlattı. Bu kanunun 65.maddesine göre, tarihi eserlere yazı yazmak, Kültür Varlığının bozulmasına ve tahribine “kasten” sebebiyet vermek olarak değerlendiriliyor. Kanun suçu işleyenler için iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası öngörüyor.

İlgili kanun maddesinde şu hükümler geçiyor: “Tescil edilen sit alanları ve korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile korunma alanlarının bu Kanuna göre tebliğ veya ilan edilmiş olmasına rağmen yıkılmasına, bozulmasına, tahribine, yok olmasına veya her ne suretle olursa olsun zarar görmesine kasten sebebiyet verenler ile (…)[28] izin alınmaksızın inşaî ve fiziki müdahale yapanlar veya yaptıranlar, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.

Bu Kanuna aykırı olarak yıkma veya imar izni verenler, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.

Birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen fiiller, korunması gerekli kültür ve tabiat varlığını yurt dışına kaçırmak amacıyla işlenmiş ise verilecek cezalar bir kat artırılır.”

‘HER TARİHİ ESER GERİ DÖNDÜRÜLEMEZ NİTELİKTE’

Pompei’deki koruma çalışmalarının dünyaya örnek nitelikte olduğunu belirten Ulusoy, “Ülkemizde Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kanunu'na göre eser tahrip, bozma ve yok etme; ciddi bir suçtur ve yukarıda belirttiğim üzere yaptırımı ağırdır. Pompei Antik Kenti'nde uzun süredir koruma çalışmaları devam etmektedir ve son on yılda hız kazanan koruma çalışmaları gerek kullanılan bilimsel yöntemler gerek koruma teknikleri ve bilhassa koruma çalışmaları esnasında ortaya çıkarılan bilimsel veriler açısından dünyaya örnek olacak niteliktedir.

"Kentte işlenen eser bozma ve tahrip suçuna verilen ceza caydırıcı olması açısından önemlidir. Her tarihi eser bir daha geri döndürülemez niteliktedir ve bu eşsiz özellikleri dolayısıyla kasten tahrip, bozma ve yok etme suçu yaptırımları ağır olmalı ve yasalar uygulanmalıdır.” değerlendirmesini yaptı.

VANDALİZME KARŞI TEK ÇÖZÜM BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI

Türkiye’de tarihi eserlere yönelik vandalizmin önüne geçmek için yapılması gereken en önemli şeyin “kültür varlıkları koruma bilincinin” aşılanması olduğunu belirten Ulusoy, “Bunun için öncelikle okul öncesi eğitimden başlayarak tüm eğitim sürecinde Kültür Varlıkları’nın Ortak tarihi geçmişimizin yegâne kanıtları olduğu bilincini aşılayacak ders müfredatları mutlaka eklenmelidir. Kültür Varlıkları Koruma bilincinin aşılanması için yerel yönetimlerce eğitim seferberliği düzenlenmelidir.” dedi.