Kuraklık vurunca verim avuntusu havada kaldı

Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF) ve Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO) birlikte düzenlediği “Türkiye Hububat Kongresi 2021/16. TUSAF Uluslararası Kongre ve Sergisi” tamamlandı. TUSAF Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy, kongrenin ardından düzenlenen sohbette gazetecilerin sorularını yanıtladı. Buğday ekim alanlarının azalmasına ilişkin sorumuzu yanıtlayan Ulusoy, “2001'de 9.4 milyon hektar olan ekim alanı, son 2 senedir 6.9 milyon hektara düştü. Yani 2.4 milyon hektarımız gitti. Geçen seneye kadar, bu gitti ama verimimizi de yüzde 30 artırdık, buğday üretimi 20 milyon tonda kaldı, diyorduk. Üretim 20 milyon tüketim 19 milyon paçayı kurtardık! Ama olumsuz bir iklim şartı olursa bizim toleransımız nerede? O da bu sene başımıza geldi, kuraklıkla beraber verim düştü, verim düşünce de TÜİK'e göre 17.7 milyon tona, ABD Tarım Bakanlığı tahminine göre de 16.5 milyon tona geriledik” bilgilerini paylaştı.

DEPOYA GİRMEDEN BİLEMEZSİNİZ

Dönüm başına verimin 290-300 kilolara kadar çıkmışken kuraklıkla yüzünden 266 kiloya düştüğüne işaret eden Ulusoy, üretim iç pazardaki ihtiyaç için bile yeterli olmayınca ithalatın gündeme geldiğini ancak dünyada da buğday konusunda sıkıntı olduğunu şu sözlerle anlattı: “ABD Tarım Bakanlığı Rusya’nın verisi için 85 milyon ton buğday üretimi bekliyordu, 41 milyon ton da ihracat yapar, deniyordu. Bu tahminini 73 milyon tona kadar düşürdü. Bu iş maç gibi 90 dakikadır. Buğday depoya girmeden verimi tam anlamıyla tahmin etmek mümkün değil. Haziran sonunda fiyatlar aşağı gitti, 280’den 250 dolarlara düştü, 85 milyon tahmini sebebiyle. Sadece Rusya’da düşüş olmadı, Kanada, Arjantin’de de düştü, Avustralya kurak değildi, iyi bir sezon geçirdi ama beklentiler kadar iyi olmadı. Sonuçta fiyatlar hızlı bir yükselme eğilimine girdi.”

ÇİN'İ DÜŞÜNCE STOK YARIYA İNİYOR

Dünya 284 milyon stok devrettiği bilgisini veren Ulusoy, şunları söyledi: “İlk tahmin 794 milyon üretim olması yönünde idi. Stok bizi kaç ay götürür? Yüzde 35 iyi bir oran ama içinden Çin’i çıkarınca işler değişiyor. Çünkü bu 284 milyon tonun 148 milyon tonu Çin’de, nüfusun yüzde 20’si ama stoğun yarısı Çin’de. Geri kalan yüzde 80’e stoğun yarısı kalıyor. Dünyanın beş büyük ihracatçısının kullanım oranı yüzde 8. Bugün piyasadaki gerginliğin nedeni bu. İhracatçıların malı az olunca fiyatı yukarı çekiyor, bu da tüm dünyadaki fiyatları etkiliyor. Buğdayda OPEC gibi düzenleyici bir kurum yok ama gıda ürünü olduğu için devlet hemen refleks alıyor ve ihracat kısıtlamaları hemen geliyor. İthal eden ülke ithalatı kolaylaştırdıkça ihracatçı da ihracatı zorlaştırıyor. Çünkü talep hızlı giderse iç piyasasını doyuramayacak ve enflasyon yaşayacak.”

2008'E GÖRE FİYATLAR DÜŞÜK AMA...

Bu kapsamda Rusya'nın tahıl ihracatına uyguladığı vergi sistemine dikkat çeken Ulusoy, dışarıda fiyatlar yukarı gittikçe Rusya'daki verginin de arttığını dolayısıyla ihracatçıların dışarı satmak yerine içeriye döndüklerini söyledi. Fiyatların artmasına karşın buğdayda fiyat esnekliği az olduğu için talebin düşmediğini de sözlerine ekleyen TUSAF Başkanı Ulusoy, “Dünya tahılda şu an gördüğümüz fiyatları 2007-2008- 2010-2011-2013’te gördük. 2013’ten sonra görmedik. 2007-8’de 500 üzerini gördük. Bu sefer fark kuraklıkla parasal genişlemenin aynı anda denk gelmesi. Kuraklık döngüsü dört beş senede ama o döngüyle bir de finansal piyasa parasal genişleme denk gelirse hızlı hareket olur. 500 dolarlara gelirsek o zaman talep sinyal verir. Dünya bu sene buğday ticaretinde rekor kırıyor ilk kez 200 milyon tonu geçecek.”

CİBUTİYE'YE UN İHRACATI YÜZDE 572 ARTTI

Türkiye’nin bir numaralı un alıcısının Irak olduğunu anlatan TUSAF Başkanı Günhan Ulusoy, “Cibuti'ye un ihracatımızda yılın ilk dokuz ayında yüzde 572 artış oldu. Cibuti bu sene 4. en büyük un ithalatçısı Türkiye için. İlk 10: Irak, Yemen, Suriye, Cibuti, Angola, Benin, Venezuela, Somali, Gana, Filistin var. Küba 11. sırada. Rusya’nın buğdayda en büyük ihracatçı olması Türk un ihracatçısı açısından her zaman tehdit. Rusya ihracat piyasasına göre tasarlanmadığı için limanlara yakın güney bölgede değirmen varlığı yok. Un ihracatının görünmeyen yan faydası ise kepeğin Türkiye'de kalması” bilgilerini paylaştı.

FİYAT KISA VADEDE SPEKÜLE EDİLEBİLİR

Vadeli işlemler piyasalarında petrol fiyatları gibi buğday fiyatının da speküle edilip edilemeyeceği hakkındaki sorumuzu da yanıtlayan TUSAF Başkanı Ulusoy, dünyada 782 milyon tonluk üretimin 200 milyon tonunun el değiştirdiğini, borsa üzerinden satılan hacmin çok yüksek olduğunu, el değiştirmenin yüzde 99'unun finansal piyasalar aracılığıyla yapıldığını kaydetti. Bu anlamda kontrat alım satımlarıyla fiyat speküle edilebilir olsa bile arzı kısıtlı olan petrol, altın vd. emtiaya nazaran buğdayın arzının artırılabilir olduğuna dikkat çeken Ulusoy, “Şu anda 293 dolara Eylül 2022 kontratı işlem görüyor. Piyasayı speküle ettin bunu 400-500 dolara taşırsan, mısır 300 iken buğdayı 500 yaparsan, çiftçi mısırı sürer buğday eker 'future'dan satar. Speküle bile edilse kısa-orta vadede fiziki olanla üretimle eşleşmek zorunda” ifadelerini kullandı.