Kuzey Kutbu savaşları

ABD, Ukrayna'daki savaş nedeniyle Moskova'ya yönelik oluşturduğu yeni yaptırım paketinin içine, Arktik LNG-2'yi de dahil etti. Çin Dışişleri Bakanlığı ise salı günü yaptığı açıklamada, Çin'in Rusya'nın Arktik LNG-2 sıvılaştırılmış doğal gaz projesine katılımının, herhangi bir üçüncü taraf müdahalesinin veya kısıtlamasının hedefi olmaması gerektiğini söyledi.

Kaynaklara göre, Rus hakim hissedar Novatek (NVTK.MM), ABD yaptırımları nedeniyle mücbir sebep ilan etti. Rus haber kaynağı Kommersant'ın bildirdiğine göre, her ikisi de paydaş olan Çin devletine ait petrol şirketleri CNOOC Ltd (0883.HK) ve China National Petroleum Corp (CNPC) da projede mücbir sebep ilan etmişti.

Arktik LNG-2, Rusya'dan LNG ihracatı için lisansa sahip. Kasım ayı başı itibarıyla Novatek, yılda 4,3 milyon ton LNG satışını güvence altına aldı. Novatek ve Hindistan'ın Deepak Fertilisers and Petrochemicals Corporation şirketi Şubat 2023'te LNG ve düşük karbonlu amonyak tedariki konusunda bağlayıcı olmayan bir mutabakat zaptı (MoU) imzaladı.

‘ÜÇÜNCÜ TARAFLAR MÜDAHALE ETMESİN’

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, salı günü düzenlediği olağan basın toplantısında, Çin ve Rusya arasındaki ekonomik işbirliğinin her iki ülkenin de ortak çıkarına olduğunu ve “herhangi bir üçüncü tarafça müdahale edilmemesi ya da kısıtlanmaması gerektiğini” söyledi.

Sözcü Mao, “Çin her zaman tek taraflı yaptırımlara ve uluslararası hukuka dayanmayan uzun kollu yargı yetkisine karşı çıkmıştır.” ifadelerini kullandı.

Aktik LNG-2 projesinin 2024 yılı başlarında üretime başlaması bekleniyordu. Novatek projede yüzde 60 hisseye sahipken, CNOOC ve CNPC'nin her biri yüzde 10 hisseye, Fransız TotalEnergies (TTEF.PA) ve Japon Mitsui & Co (8031.T) ve JOGMEC'den oluşan bir konsorsiyuma sahip.

ÇİN FAALİYETLERİNİ ARTIYOR

Yakın gelecekte buzların erimesiyle ortaya çıkacak ulaşım ve rekabet ortamında erken pozisyon almak isteyen Çin, bölgede gerekli altyapıyı kurmayı planlıyor ve bu doğrultuda faaliyetlerini artırıyor. Kendisini “Kuzey Kutbu'na yakın bir devlet” olarak tanımlayın Çin, bölgeyi tüm uluslar için ortak bir çevre olarak görüyor.

ABD KITA SAHANLIĞINI GENİŞLETTİ

Diğer yandan ABD, zengin deniz yatağı kaynakları üzerindeki hak iddialarını güvence altına almak amacıyla, kıta sahanlığını Kaliforniya'nın iki katı büyüklüğünde bir alana genişletti.

Dışişleri Bakanlığı tarafından geçen hafta açıklanan bu hamle, yedi bölgeye yayılmış yaklaşık bir milyon kilometrekarelik genişletilmiş kıta sahanlığı sınırlarını tanımlamak için yeni coğrafi koordinatlar belirliyor. ABD, uluslararası hukuk uyarınca, genişletilmiş kıta sahanlığının üstündeki ve altındaki kaynakları ve yaşamsal habitatları koruma ve yönetme hakkına sahip olduğunu iddia ediyor.

YENİ GERİLİMİ YARATIYOR

ABD’nin bu genişlemesi gerilimi tırmandırıyor. Genişleme, Kuzey Kutup Dairesi bölgesi ve Rusya'nın Doğu Sibiryası ile ABD'nin Alaska eyaleti arasındaki Bering Boğazı dahil olmak üzere Kuzey Kutbu'nu, Çin'in Güney Çin Denizi'ndeki iddialarına benzer şekilde yeni bir gerilim ve çatışma arenasına dönüştürme potansiyeline sahip.

Kıyıdan 200 deniz mili uzaklıkta bulunan alanlar için coğrafi koordinatların belirlenmesi, Kıta Sahanlığı Sınırları Komisyonu'nun Bilimsel ve Teknik Kılavuz İlkelerinde ana hatlarıyla belirtildiği üzere, 1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi'nin ve uluslararası teamül hukukunun ilgili hükümlerine bağlılığı yansıtıyor.

‘ABD DÜNDEN DAHA BÜYÜK’

Alaska'nın eski vali yardımcısı ve ABD Arktik Araştırma Komisyonu’nun eski başkanı olan Mead Treadwell, onlarca yıllık bilimsel araştırmaların, çok sayıda buzkıran görevinin ve ayrıntılı deniz tabanı haritalamasının ABD'nin iddialarını doğrulamaya yardımcı olduğunu idda etti. Treadwell yeni kontrol altına alınan bölgenin genişliğinin altını çizerek burayı "iki Kaliforniya" ile karşılaştırdı ve ekledi: "Amerika artık dün olduğundan daha büyük."

TOPRAK ANLAŞMAZLIĞI

ABD'nin genişletilmiş kıta sahanlığı iddiası Rusya ile bir toprak anlaşmazlığını da doğurma riski taşıyor. Rusya parlamentosunun üst kanadı Federasyon Konseyi'nin Dış İlişkiler Komitesi'nden Grigory Karasin, Sputnik'e yaptığı açıklamada ABD'nin kıta sahanlığını tek taraflı olarak genişletmesinin "kabul edilemez" olduğunu söyledi.

ABD'nin iddialarının Rusya için bir tehdit oluşturup oluşturmadığı sorusuna da yanıt veren Rus yetkili, "Bu coğrafyada ulusal çıkarlarımız için gerekli tüm tedbirleri aldık ve almaya devam edeceğiz." ifadelerini kullandı.

Karasin, Moskova'nın Kuzey Kutbu'ndaki hak iddialarının BM'nin bir alt komitesi tarafından toplanan kanıtlara dayanılarak değerlendirildiğini, ABD'nin ise BM Deniz Hukuku Sözleşmesi'ni henüz onaylamadığını söyledi.

‘KUZEY KUTBU YADSINAMAZ BİR ÖNCELİK’

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 11 Kasım’da yaptığı açıklamada, Rusya'nın Arktik bölgesinin geliştirilmesinin ülke için “yadsınamaz bir öncelik olduğunu” söyledi.

Kremlin'in aktardığına göre Putin, Kuzey Kutbu'ndaki kale yerleşimlerinin geliştirilmesine ilişkin bir toplantıda yaptığı konuşmada, Rusya'nın Kuzey Kutbu bölgesinin "stratejik öneme sahip" olduğunu ve bölgenin büyük bir ekonomik potansiyel taşıdığını kaydetti. Putin, Kuzey Kutbu’nun geliştirilmesinin Rusya'nın enerji potansiyeli, lojistik yetenekleri ve ülkenin ulusal güvenliği ve savunmasıyla doğrudan bağlantılı olduğunu vurguladı.