LGBT’nin dil dayatmasına Buenos Aires’ten engel

Buenos Aires şehri, okullarda “toplumsal cinsiyete dayalı dil”in kullanılmasını engelledi ve dünya çapında yankılanan bir tartışmayı yeniden alevlendirdi. New York Times’ın haberine göre, Arjantin'in başkenti Buenos Aires'teki şehir yönetimi, geçen ay öğretmenlerin ders sırasında ve velilerle iletişimde “cinsiyetten bağımsız” ya da “cinsiyetsiz” diye adlandırılan kelimeler kullanmasını yasakladı. Şehrin eğitim bakanı, böyle bir dilin İspanyolca kurallarını ihlal ettiğini ve öğrencinin okuduğunu anlamasını engellediğini söyledi.

İspanyolcada "arkadaşlar" anlamına gelen "amigos" yerine bazı İspanyolca konuşanlar "amigues" kullanıyor. Buna benzer değişiklikler, Buenos Aires'teki okullarda öğretmenler tarafından gayri resmi olarak benimsenmişti. Amacı da birçok kelimenin eril veya dişil olarak kategorize edildiği İspanyolca dilinde, kendisini erkek veya kadın olarak tanımlamayan insanları dahil etmekti.

İSPANYOLCAYI BOZUYOR

Benzer “cinsiyetsiz dil”, Latin Amerika'da, İngilizce ve Fransızca da dahil olmak üzere diğer dillerde, daha “kapsayıcı” bir toplum oluşturmaya yardımcı olduğunu söyleyen destekçiler tarafından tartışmaya açılıyor. Ancak birçok akademisyen ve politikacı da dahil olmak üzere İspanyolca konuşanlar için, değişiklikler dünya çapında yarım milyar insan tarafından konuşulan bir dil olan İspanyolcayı bozuyor.

Getirilen yeni kuralı “yasaklama” olarak adlandırmayı reddeden Buenos Aires'in eğitim bakanı Soledad Acuña, “Dilin kendisi ne daha fazla ne de daha az kapsayıcıdır, her şey insanların onu nasıl kullandığına bağlıdır” dedi. Cinsiyetten bağımsız bir dilin kullanılmasını özel olarak yasaklayan ilk kanunlar arasında yer alan karar, “eşcinsel ve sivil hakları” savunduğunu ileri süren gruplar tarafından eleştirildi ve hakkında dava açıldı.

TARTIŞMA BÜYÜYOR

Arjantin'in eğitim bakanı Jaime Perczyk ise tedbiri İspanya'da Francisco Franco'nun faşist diktatörlüğü altında solak yazmaya karşı yasaklara benzetti. Öğrencilerin, Arjantin kültüründe yaygın olan cinsiyetçi tutumlarla savaşmak için “cinsiyetsiz dili” bir araç olarak kullandıklarını açıklayarak, "Bir şeyi düzelttiklerini düşündüler, ancak daha çok deşildi" dedi.

İspanyolca, Fransızca, İtalyanca ve Portekizce dahil olmak üzere Roman dillerinde, cinsiyetten bağımsız terminoloji üzerindeki tartışmaların şiddetli olabileceği değerlendiriliyor. Çünkü bu dillerdeki tüm dilbilgisi cinsiyete dayalı.

‘HE, SHE, IT!’

37 yıl dünyanın dört bir yanını dolaşmış olan müzisyen ve yazar Latif Bolat, konu ile ilgili sorularımızı yanıtladı.

• “Cinsiyet-nötr" veya "cinsiyetsiz” dil dedikleri tam olarak nedir?

Cinsiyetsiz veya cinsiyet-nötr dil: Bu aslında ABD'de 1970'lerden başlayarak empoze edilen bir dil uygulamasıydı. ABD'nin kendisinde fazla taraftar bulmamıştı o zamanlar. Özellikle de Lezbiyen ve hatta Feminist çevrelerde çok popülerdi. En büyük örnek ise İngilizcede kadın demek olan “women” yerine, “womyn” kullanılması zorlandı ama çok da tutmamıştı. Buna sebep de “women” kelimesi içindeki "men" kısmının cinsiyet ayrımcı olduğu ve erkek egemenliğinin ifadesi olduğu iddiasıydı. Bununla ilgili çok belirgin bir örnek de benim kendi başımdan geçti 1990’larda. ABD'deki lezbiyen hareketinin başkenti olan Berkeley'de yaşamaktaydım. Radyo programlarında Sufi müziğini anlatırken Allah'tan da bahsetmek gerektiğinde Türkçedeki "O" kelimesinin eş anlamlısı olarak "he" dediğim için radyo istasyonuna gelen onlarca telefon ile uyarılmıştım. Bana erkek egemen ve maço yaftaları atmışlardı. Allah'ın cinsiyeti olmadığı için ille de he, she veya it demem gerekmiş!

ESAS AMAÇ BİRLİĞİ BOZMAK

• Peki dilde böyle değişiklikler olmasının zararı nedir? Neden karşı çıkılıyor buna?

Küresel güçler neden bir ülkenin dilini bile bozmak ister? Çünkü dil birliği bir kültürün varlığını ve devamını sağlayan en önemli unsurlardandır. Eğer dil birliği olmazsa, o ülkede birlik sağlayamazsınız. Türkiye’de de PKK ve uzantılarının sürekli Kürtçe konusunu gündeme getirmeleri bundandır. Aynı dil içinde bile farklılık oluşturarak nüfusu bozmak ve milli bilinci zayıflatmak mümkündür. İşte Arjantin’de ve İngilizce konuşan bazı yerlerde yapılan da budur. Emperyalizm, bulabildiği her farklılığı derinleştirip karşısında direnebilecek tüm güçleri bölmek çabasında.

• Bu ‘cinsiyetsiz dil’ dedikleri, İngilizce'de ne derecede yaygın?

1970'lerden beri tüm çabalara rağmen, sadece küçük bir keskin lezbiyen ve aşırıcı-feminist çevrelerde kullanılıyordu ve yaygınlaşamadı. Bunda gay'lerin fazla ilgi göstermemesi de bir faktör olarak görülebilir.

‘GÜRÜLTÜ KOPARACAKLAR’

• Ülkemizde en azından dil konusunda böyle bir tartışma yok. Bu tartışma Türkiye’ye de sirayet eder mi?

Türkçe bu bakımdan şanslı bir dil. Tüm üçüncü şahıslar için sadece tek kelime kullanmaktayız: "O". Dolayısı ile kadın, erkek, Allah konu olduğunda hepimiz "o" dediğimiz için cinsiyetçi olmakla suçlanacak bir "günah" işlememiş oluyoruz!  Ama bu çevreler, özellikle de "solculuk ve ilericilik" adı altında, Batı'nın zorladığı yöntemlerle Türk dili üzerinde de değişiklikler isteyecektir. Benim aklıma ilk olarak "Bay ve Bayan" ayrımı konusundaki itirazlar geliyor. Çok yakında genel WC'lerin önünde gösteriler yapılıp da "biz bay ve bayan değil, bayanı bayların kelimesiyle ifade etmeyen başka bir kelime kullanmak istiyoruz" diye bağıranları görürseniz şaşmayın derim. Belki de şimdilik WC tabelalarının "erkek ve kadın" olarak değiştirilmesi ile yetineceklerdir ama emin olunuz ki bazı STK'lar, Batı’nın da yardımları ile, Türk dilindeki cinsiyet ile ilgili maddeleri harıl harıl incelemekte ve yeni dönemde bu konuda nasıl gürültü koparacaklarını tespit etmekteler. Çok yakınlarda bu çalışmalarının sonuçlarını CHP, LGBT veya diğer tüm sözde solcu ve ilerici kisvesi altında çalışan kurumlardan gelen gürültülerle göreceğiz.

• İspanya’daki tartışma nasıl çıktı?

İspanyolcada da aynen İngilizcedeki gibi,  şahıslarda cinsiyet belirtmesi vardır. Bu LGBT'lilerin isteklerine göre mesela arkadaş anlamına gelen Amigos kullanılmamalı, onun yerine Amigues olmalı. “Herkes” anlamına gelen Todos kullanılmamalı, onun yerine “Todxs” olmalı. Hatta “Hoş geldiniz” işareti olarak her yerde gördüğümüz Bienvenudos yerine Bienvenid@s olmalıymış.

Maalesef bunu savunanlar genellikle solcu olduklarını iddia eden öğretmen kesimi Güney Amerika’da. Devrimci geleneği bununla sürdürmek peşindeler. Yine maalesef ama Arjantin Milli Eğitim Bakanı da bu kervana katılanlardan.