Mali-Burkina federasyonunun anlamı

Mali ve Burkina Faso arasındaki savaşın patlak verdiği 1985 yılında, bu iki ülkenin bugün bir federasyon kuracağını kim hayal edebilirdi?

Mali ve Burkina, güçlü kültürel ve dilsel bağları olan iki sınır ülkesi. Mali’nin 1959-1960 yılları arasında federasyon kurduğu Senegal’le olduğuna benzer bir ortak geçmişleri var.

Bu bağ sömürge öncesi döneme kadar uzanıyor ve tabiri caizse sömürgeciliğin ateşinden geçerek bugünlere geldi. Hem Mali hem de Burkina, bugünkü Senegal, Gine ve Gambiya’yı da kapsayan Mali İmparatorluğunun bir parçasıydı.

HALKLAR SINIR TANIMIYOR

Mali-Burkina Federasyonu kurulması yönündeki ayağa kalkışı anlamak için, Berlin Konferansı’ndan kaynaklanan ve bu ülkeleri sınırlayan sınırların, sömürge sonrası devletler arasındaki gerçek sosyo-kültürel gerçeklikleri açıklamadığını kavramak gerekir.

Burkinalılar sadece yalnızca Burkinalı değildir. Onlar aynı zamanda Mali nüfusunun büyük bölümünü oluşturan Mandé, Markas, Sénoufo ve Bobo halkıdır.

Burkina Faso Başbakanı Apollinaire Joachimson Kyelem de Tambèla’nın sözünü ettiği şey tam olarak buydu:

“Halklar zaten federasyon halindedir ve onları ayıran idari ve siyasi aygıtlardır. Halkların çok daha kolay bir şekilde bir araya gelebilmeleri için bu yapaylıkları bir kenara bırakmayı deneyebiliriz. Açıkçası, biz iki ülkenin federasyonu konusunda kararlıyız.”

İŞBİRLİKÇİ HÜKÜMETLERİ GÖTÜREN KİTLE DİNAMİĞİ

Federasyona duyulan özlemi açıklayan bir başka temel dinamik de güvenliktir.

Her iki ülke de geniş halk desteğine sahip darbeler yaşadı. Mali ve Burkina Faso on yıl boyunca terörizm ve artan güvensizlikten etkilendi. Bu çatışmanın neden olduğu binlerce ölüm ve bunun sonucunda ortaya çıkan insani kriz, her iki ülke halkı arasında vatandaşların güvenliğine yönelik güçlü bir talep ve kötü yönetime karşı tahammülsüzlük yarattı.

Her iki ülkede de çok sayıda gösteri düzenlendi ve bu gösteriler pan-Afrika dayanışması ve ulus ötesi taleplerin yanı sıra, iki ülkenin eski sömürgeci gücü olan Fransa ile ülkeleri arasındaki ilişkilerin derhal sona erdirilmesi ve Fransız emperyalizmine boyun eğmiş olarak algılanan hükümetlerin gitmesi talebini de içeriyordu.

FRANSIZ SÖMÜRGECİLİĞİNE KARŞI TAVIR

Bu dekolonizasyon dinamiği de bu evrimin analizinde önemlidir. Mali ve Burkina’nın varlığı Fransız sömürgeciliğinin bir sonucudur. Bu iki ülke 1960’tan günümüze kadar güçlü Fransız etkisi altında çok sayıda kriz ve çok az gelişme yaşamıştır.

Çok sayıda kanaat önderi, Burkina siyasetinin simge isimlerinden Başkan Thomas Sankara’nın ölümünde Fransa’nın parmağı olduğunu söylerken, Mali’de Modibo Keita’nın politikalarını destekleyenler de giderek güçleniyor ve Fransa ile herhangi bir ilişki fikrini eleştiriyor.

Terörle mücadele kapsamında Fransa, her iki ülkenin liderlerinin talebi üzerine sonlandırılan Barkhane operasyonu aracılığıyla her iki ülkeye de destek sağlamıştır.

Burkina’da olduğu gibi Mali’de de Fransa’nın çözümün değil sorunun bir parçası olduğundan şüpheleniliyor. Aralarında Mali Başbakanı Choguel Kokalla Maiga’nın da bulunduğu Malili yetkililer Fransa’yı terörizme destek vermekle suçluyor ve bu ciddi suçlama karşısında Mali BM Güvenlik Konseyi’nden acil toplantı talebinde bulundu.

BİRLEŞİK AFRİKA DEVLETİ’NE DOĞRU

Federasyon fikri, uzun vadede bölgedeki Fransız etkisine karşı bir birlik biçimi olarak görülebilir. Bu nedenle sadece Mali ve Burkina Faso’yu değil, aynı zamanda Burkina Faso’nun mevcut Başbakanının federasyona katılmayı önerdiği Gine ve Çad’ı da içerebilecek daha geniş bir federasyon projesi açıklanabilir. Bu da sömürgecilerin emperyalist ve yağmacı amaçları nedeniyle suni devletlere böldüğü kıtada, pan-Afrika birliği doğrultusunda yakın dönemde atılan en önemli adım olacaktır.

Oumar Sidibe, Mali Ulusal Gençlik Konseyi Üyesi ve Rusya Halkların Dostluğu Üniversitesinde doktora öğrencisidir. Afrika’nın en genç romancılarından biri olan Sidibe’nin yayımlanmış üç kitabı bulunmaktadır.