Maliye Bakanı'ndan yeni dönem için kritik uyarı: Kredi çekip döviz stoklamayın

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati iş dünyası temsilcileri ile cumartesi günü bir araya geldi. Yedi saat süren toplantının yaklaşık ilk 1.5 saatlik kısmında Bakan Nebati, yeni ekonomi modeli konusunda iş insanlarına sunum yaptı. Toplantıya katılan üç ayrı kesim temsilcisinden edindiğimiz bilgilere göre, 60 civarında iş insanı, iş dünyası örgütü başkan ve temsilcileri toplantıda hazır bulundu. İş dünyası örgütü temsilcisi başkanlar başta olmak üzere 40 civarında iş insanı söz alarak sorunlarını, sıkıntılarını, eleştirilerini samimi bir dille aktardılar. Daha sonra Bakan Nebati, eleştiri ve sorunlara ilişkin tek tek not alarak yanıtlar verdi. Toplantı sonrası katılımcılar, dertlerini ve önerilerini doğrudan aktarmanın memnuniyetini ifade ettiler. Yapılan resmi açıklamada ise, “Bakan Nebati’nin, serbest piyasadan geri adımın asla söz konusu olmadığının altını çizdiği toplantıda, devletin her alanda destekleyici olmaya devam edeceğini söyledi.” ifadesi yer aldı.

PİYASALARDAKİ ATEŞ ANLATILDI

Özilhan, Eczacıbaşı, Özyeğin, Bodur, Sabancı gibi TÜSİAD üyesi aileler de toplantıda yer alarak görüşlerini ifade ettiler. Koç ve Sabancı Topluluklarının ise üst düzey yöneticileri toplantıya katıldı. Samimi bir ortamda geçen toplantıda iş doğalgaza yapılan zamların sanayisinin maliyetlerini ne derece etkilediğine yönelik örnekler verildi ve birden büyük oranda yapılan zamlar eleştirildi. Yine kamu iş yapan tıbbi cihaz firmalarının, yemek şirketlerinin, inşaat şirketlerinin alacakları konusunda yaşanan sorunlar doğrudan Bakan Nebati'ye aktarıldı. Piyasalardaki dalgalanmanın reel sektörü, tedarik zincirini ve iş hayatını nasıl etkilediği örneklerle anlatıldı. Toplantıda dört kamu bankasının genel müdürünün yanında, iki büyük özel bankanın da genel müdürü bizzat yer aldı. Yapıcı bir toplantı olduğunu yönünde fikir birliği oluşurken, TÜSİAD üyesi iş insanlarının da “Türkiye bu süreci aşar” mesajı verdikleri kaynaklarımızda ifade edildi.

TEMİNATA DEĞİL PROJEYE KREDİ

Kaynaklarımızın aktardığına göre Bakan Nebati, Çin'den ziyade Polonya ve Çekya gibi ülkeleri örnek göstererek Türkiye ölçeğine benzer üretim yapan ve Türkiye'nin hitap ettiği pazarlara çalışan ülkelerdeki kalkınma modellerine işaret etti. Sanayide kümelenme konusunun çok ciddiye alındığı ve İtalya, Güney Kore gibi ülkelerin iyi incelendiği görüldü. Türkiye modeli vurgusu öne çıkarken, “Faiz artışını unutun” mesajı verildi. Bankalara, “Teminata, ipoteğe göre değil projeye göre kredi verin. O projenin yatırımcısı gibi hareket edin” denildi. Özellikle son dönemde kredi çekip döviz alanlarla ilgili uyarı yapan Bakan Nebati, bu durumdan rahatsızlıklarını net bir şekilde ifade ederken, stokçulukla ilgili de, “Takip edeceğiz, gereğini yapacağız. Bunu yapmayın” mesajı verdi. Nitekim konuştuğumuz bankacılık sektörü kaynakları da konunun daha önce Türkiye Bankalar Birliği nezdinde de gündeme geldiğini, bankaların da bu konuda aksiyon almaya başladıklarını ifade ettiler. Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) Başekonomisti Robin Brooks'da Türkiye'deki kredi genişlemesine dikkat çekerek, TL kredi mevduat makasındaki açılmaya işaret etti. Brooks, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, Merkez Bankası'nın eski başekonomisti Hakan Kara'ya atıfla, “TL kredilerle döviz borcunun kapatılıyor olabileceği” iddiasına yer verdi.

ASGARİDE GÖRÜŞ AYRILIĞI YOK

Toplantıda iş dünyasının KGF kredisi yönünde talebi olurken bu yönde bir adım atılacağı sinyali de Bakan Nebati tarafından verildi. İş dünyası temsilcileri, enerji maliyetleri konusunda; sübvansiyon yerine yenilenebilir enerji yatırımı için uygun vadeli ve faizli kredi desteği verilmesinin daha doğru olacağını aktardılar. Yine teşvikli yatırımlarda zaten iadesi sonradan yapılacak KDV'nin daha baştan alınmaması istendi. Bakan Nebati, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın tezlerinin yanında olduğunu vurguladı. İş dünyası asgari ücretin 3600-4000 TL civarında olması konusunda hiçbir sıkıntı olmadığını Bakan'a iletti ancak prim konusunda destek istendi. Öte yandan edindiğimiz bir başka bilgiye göre Külliye'de işletme karlılığı esas alınarak faiz oranı belirleniyor. Türkiye'de yüzde 8-14 arasında değişen karlılık dikkate alındığında faizlerin yüzde 14'ü aşmaması gerektiğini görüşü hakim.

DÖVİZ ZIPLAYINCA MERKEZ MÜDAHALE ETTİ

Haftanın ilk gününde dolar kuru 14.75 TL'yi, avro da 16.6 TL'yi aştı. Dövizdeki hızlı artış sonrası Merkez Bankası'nın piyasada müdahale ettiği yazılı bir açıklama ile bildirildi. Buna göre Merkez dördüncü müdahalesini dün itibarıyla yapmış oldu. Merkez Bankası Para Politikası Kurulu bu perşembe yılın son toplantısını yapacak. Merkez'in 75-100 baz puanlık bir indirim yapması bekleniyor. Buna göre politika faizi yüzde 15'ten yüzde 14 veya yüzde 14.25'e çekilecek. Bazı yorumcuların 200 baz puan indirim yapılacağına yönelik söylemleri de var. Enflasyonist beklentilerin arttığı ortamda faiz indiriminin bu ayda devam edeceği beklentisi piyasalarda TL'nin satış yemesine neden oluyor.

NEBATİ'NİN İLETİŞİM SINAVI!

Öte yandan gelişmeler üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan dün 15'te Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu ve kamu bankalarının genel müdürleri ile bir araya geldi. Toplantıya Hazine ve Maliye Bakanı Nebati'nin de katılacağı ifade edildi. Bakan Nebati'nin önümüzdeki günlerde bankalarla ayrıca bir toplantı yapacağı da aktarıldı. HaberTürk yazarı Sevilay Yılman'a konuşan Bakan Nebati'nin, “Göreceksiniz. Çok hızlı bir şekilde düzelecek ekonomi. Yeter ki bize güvenilsin. Faiz artırmayacağız. Bu işi faiz artırmadan da yapabildiğimizi göreceksiniz. Sadece güven.”, “İçeride birkaç manipülatif, spekülatif işlemeler var. Merkez Bankası da onların bu hamlelerine karşı hamle yapıyor.” mesajları da dikkat çekti. Bakan Nebati'nin bu model başarılı olmazsa “üzülürüm” mesajı ise medyada manşete çekilerek algı oluşturulmasına neden oldu. Bu durum Bakan Nebati'nin de tıpkı Berat Albayrak gibi fazla samimi iletişim politikası yüzünden yıpranabileceği yönündeki endişelerin artmasına neden oldu.

CARİ DENGE 3.1 MİLYAR DOLAR FAZLA VERDİ

Merkez Bankası, Ekim 2021 ödemeler dengesi raporunu yayınladı. Buna göre ödemeler dengesi 3.16 milyar dolar fazla verdi. Bu tutar Ekim 2018'den bu yana kaydedilen en yüksek cari fazla oldu. Ekim 2018'de ödemeler dengesi 3.78 milyar dolar fazla vermişti. Ekim 2021'de on iki aylık cari işlemler açığı ise 15.4 milyar dolara geriledi. Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, şirketin sitesinde yayınladığı notta şu bilgileri verdi: “Cari denge üzerindeki çift taraflı risk dengesine rağmen, mevcut ekonomik koşullar altındaki fazla pozisyonunun bazı bileşenlerinin analiz edilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Cari denge bu yılın önemli bölümünde dış açıktaki düşüş ve turizm gelirlerinin olumlu etkisiyle pozitif desteklenirken, son dönemde hesap giderlerini artırıcı fiyat etkenlerini bundan sonraki dengeler açısından hesaba katmak gerekmektedir.”

NET HATA NOKSAN 15 MİLYARA DAYANDI

Erkan, cari dengenin finansman tarafındaki gelişmeleri ise şöyle aktardı: “Finansman tarafında doğrudan yatırım kaynaklı net girişler Ekim ayında 337 milyon dolar olarak gerçekleşirken, portföy tarafında 2,22 milyar dolar net çıkış olduğu görülmektedir. Hisse senetlerinde net satış 55 milyon dolar olurken, borçlanma araçlarında ise 400 milyon dolarlık net satış yapılmıştır. Resmi rezervler 1.48 milyar dolar arttı. Ekim 2021 döneminde cari işlemler dengesi 3.16 milyar dolar fazla verirken, net hata ve noksan, yani bilinmeyen bir kaynaktan geliyor olarak sınıflandırılan sermaye hareketleri, aylık 2.65 milyar dolarlık giriş gösterdi. Yılın ilk 10 ayında net hata ve noksandan kaynaklanan girişler 14.7 milyar dolar oldu.”