Martı TAG, lisanssız taksicilik yurt dışında mümkün mü?

Son dönemde, Türkiye'de Martı TAG uygulamasına karşı bazı taksicilerin kuvvet kullanarak, tehdit ederek veya fiili müdahalede bulunarak karşı durduğu haberleri gündeme geldi. Ancak, hukuk devletlerinde sorunların çözümü şiddet veya tehdit ile değil, hukuki süreçlerle sağlanmalıdır. Taksicilerin iddiaları, Martı TAG'ın yasal çerçevede çalışıp çalışmadığı noktasında odaklanmalıdır. Peki, gerçekten Martı TAG hukuki olarak serbest mi? Avrupa'da bu sistem uygulanabilir mi?

Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, Türkiye'de mahkemeler Martı TAG'ın yasal olarak faaliyet göstermesine izin vermiştir. Ancak, bu karar Martı TAG'ın her yönüyle kurallara tam uyduğu anlamına mı geliyor? Mevcut hukuki düzenlemeler incelendiğinde, Martı TAG'ın her sürücüsüne bireysel olarak lisans aldırmak zorunda olduğu ortaya çıkıyor. Avrupa'daki sistemler incelendiğinde de, bu tür platformların sadece bir şirket lisansı almasının yeterli olmadığı, sürücülerin bireysel olarak yolcu taşımacılığı lisansına sahip olmalarının zorunlu olduğu görülmektedir.

AVRUPA'DA MARTI TAG MODELİ UYGULANABİLİR Mİ?

Avrupa'da, yolcu taşımacılığı oldukça sıkı yasal düzenlemelere tabidir. Şirketin lisans alması yeterli değildir; her bir sürücünün bireysel olarak belirli şartları yerine getirmesi gerekir. Bu şartlar arasında:

●Yolcu taşımacılığı lisansı almak,

●Ticari araç kullanma izni almak,

●Sabıka kaydı ve sağlık kontrolünden geçmek gibi gereklilikler bulunur.

Örneğin:

1) Almanya: Taksiciler ve ticari taşımacılık yapan sürücüler, Personenbeförderungsschein adı verilen özel bir yolcu taşıma belgesi almak zorundadır. Bu belgeyi almak için sürücülerin sağlık testleri, trafik geçmişi kontrolü ve güvenlik prosedürlerinden geçmesi gerekmektedir.

2) Fransa: Fransa'da Uber ve benzeri hizmetler için VTC (Voiture de Transport avec Chauffeur) lisansı zorunludur. Bu lisans için sürücüler yazılı sınava girmeli, profesyonel sürücü sertifikasına sahip olmalı ve belirli vergileri ödemelidir.

3) İngiltere: Londra'da taksi sürücülerinin The Knowledge sınavını geçmesi ve lisans alması zorunludur. Özel araçla taşımacılık yapmak isteyenlerin de belediyelerden özel izin alması gerekmektedir.

4) İspanya: Yolcu taşımacılığı yapmak isteyen sürücüler, yerel belediyelerden veya bölgesel yönetimlerden lisans almak zorundadır. Ayrıca, araçların belirli teknik standartları karşılaması gerekmektedir.

5) Hollanda: Kiwa Register Taxi License belgesi olmadan kimse ticari yolcu taşıyamaz. Uber ve benzeri platformlar yalnızca bu belgeye sahip sürücülerle çalışabilir.

6) İtalya: Ticari taşımacılık yapan tüm sürücüler, lisanslı olmak zorundadır. Yerel yönetimler tarafından verilen bu lisanslar, sınavlar ve eğitim süreçleriyle elde edilir.

7) Belçika: Taksiciler ve Uber gibi platformlarda çalışan sürücüler, yerel yönetimlerden bireysel yolcu taşıma lisansı almak zorundadır.

8) Avusturya: Ticari taşımacılık yapan sürücüler, belirli bir eğitim programına katılmak ve sınavları geçmek zorundadır. Lisanssız yolcu taşımak yasa dışıdır.

9) Yunanistan: Komşumuz Yunanistan'da, taksi hizmeti vermek isteyen kişilerin özel bir taksi ruhsatı alması zorunludur. Uber ve benzeri uygulamalar, sadece profesyonel lisansa sahip sürücülerle çalışabilir. Yunanistan'da hükümet, Uber'in faaliyetlerini sıkı kurallara tabi tutmuş ve geleneksel taksicilerle aynı yasal çerçevede çalışmasını zorunlu kılmıştır.

10) Bulgaristan: Bulgaristan'da yolcu taşımacılığı yapmak isteyenlerin ticari lisans alması zorunludur. Uber, bu ülkede büyük yasal engellerle karşılaşmış ve 2015 yılında tamamen yasaklanmıştır. Bireysel sürücülerin lisans almadan yolcu taşımaları kesinlikle yasaktır.

11) Azerbaycan: Kardeş ülke Azerbaycan'da da taksi hizmeti sunmak isteyen sürücülerin bireysel lisans alması zorunludur. Bakü gibi büyük şehirlerde, taksi sürücülerinin belirli eğitimleri tamamlaması ve sınavları geçmesi gerekmektedir. Ayrıca, araçların teknik standartlara uygunluğu ve düzenli denetimleri önem arz etmektedir. Lisanssız yolcu taşımacılığı Azerbaycan'da da yasadışıdır ve ciddi yaptırımlara tabidir.

TÜRKİYE'DE YASAL BOŞLUK MU VAR?

Türkiye'de mahkemeler Martı TAG'ın faaliyetlerini sürdürmesine izin verdi, ancak bu karar, her sürücünün lisanslı olması gerektiği gerçeğini değiştirmiyor. Şu an Martı TAG şoförlerinin çoğunun ticari yolcu taşıma lisansı olmadığı biliniyor. Avrupa'daki sistemlerle kıyaslandığında, Türkiye'nin bu konuda bir yasal boşluk bırakıp bırakmadığı tartışmaya açık bir konu haline geliyor.

Eğer Türkiye, Avrupa'daki uygulamaları takip ederse, Martı TAG'ın da sürücülerine bireysel lisans aldırması gerekecektir. Ancak şu an için bu düzenleme açık bir şekilde uygulanmadığı için Martı TAG, fiili olarak "lisanssız" yolcu taşımacılığı yapmış oluyor. Bu, mevcut düzenlemelerin daha dikkatli bir şekilde uygulanması gerektiğini gösteriyor.

ADİL OLMAK GEREKİR

Bu noktada, hem taksi şoförlerinin hem de Martı TAG gibi yenilikçi sistemlerin eşit şartlarda rekabet edebilmesi için herkesin aynı kurallara tabi olması gerekir. Eğer taksiciler belirli bir sertifikaya, ticari plaka zorunluluğuna ve denetimlere tabi tutuluyorsa, Martı TAG şoförlerinin de aynı yasal yükümlülüklere sahip olması gerekir. Aksi takdirde, adil bir piyasa düzeninden söz etmek mümkün olmaz.