Enflasyonu yükselten dört etkiye dikkat çekti

EKONOMİ SERVİSİ

Çarşı pazarda günden güne artan fiyatlar ülkenin en önemli sorunu haline geldi. Enflasyon bütün dünyada en başat meselelerden biri olurken Türkiye'de dünyaya kıyasla çok daha yüksek fiyat artışlarının yaşandığını görülüyor. Hükümet KDV indirimleri ve denetimler yoluyla yangını kontrol altına almaya çalışıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan dün Engelli Memurlar Atama Programında yaptığı konuşmada, "Faiz tartışması gündemden önemli ölçüde düştü, aynı şekilde döviz kuru istikrara kavuştu. Şimdi sırada enflasyonu yeniden tek haneli rakamlara indirme var. Ülkemizin ayağına vurulan her pranga gibi faiz, döviz kuru, enflasyon prangasını da parçalayıp atacağız." mesajı verdi. Erdoğan ayrıca belediyelere de çağrı yaparak KDV indirimi kadar fiyatların aşağı çekilmesini talep etti.

ASLINDA NE OLUYOR?

Türkiye'de A'dan Z'ye fiyatları artıran en önemli unsur döviz fiyatları. Üretilen bir mal ve hizmette enerji girdisi söz konusu ise mutlaka dövize endeksli bir fiyat biçiliyor. Bunun yanında diyelim ki o da yok. Şu halde bile gece gündüz döviz ve altın tabelasına bakan vatandaş fiyatlamasını lira değil de döviz üzerinden yaptığından “Döviz artıyor her şeye zam gelecek. Alım gücüm düşecek.” dürtüsüyle malına zam yapıyor. Bu durum Türkiye'de kültürel bir hal almış vaziyette. Nitekim bir karşılaştırma yapmak anlamında özellikle eylüldeki faiz indirimleri sonucu döviz fiyatlarının hızla yükselmesi, akaryakıtta eşel mobilde sınırın geçilmesiyle lojistik ve girdi maliyetleri kaynaklı A'dan Z'ye bütün mal ve hizmetlerin fiyatı da hızla artarak enflasyon aralık ve ocakta aylık çift hanelere çıktı. Yılbaşındaki enerji zamları ve devam eden akaryakıt fiyat artışları enflasyonu daha da yukarı itiyor. Hükümet ise bu ana etkenleri soğurmak noktasında elinde herhangi bir araç olmadığı için marketler ve tedarikçiler üzerinde biraz teşvik biraz baskı yöntemleri ile fiyatların daha da yukarı gitmemesini sağlamaya çalışıyor.

YUMUŞAK KARNIMIZ ENERJİ

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez dün yaptığı açıklamada, esnafa elektrikte yüzde 25'lik indirimin olası olduğunu bildirdi. NTV yayınında konuşan Bakan Dönmez, " Asıl üzerinde çalıştığımız belki 210 kilovatsaate kadar olan dilimde. Acaba bir başka imkan olabilir mi fiyatlar açısından vatandaşın lehine ona çalışacağız." bilgisini de verdi. Yeni tarifeler için 1 Mart'a kadar çalışmalar tamamlanacak. Konutlarda fiyatlar bir miktar aşağı çekilebilecek olsa da üretim tesislerinde aynı fiyatlar geçerli olacağından ürünler zamlı çıkacak. Üstelik gerek dayanıklı gerekse dayanıksız tüketim mallarında henüz aralık-ocak maliyet artışları fiyatlara tam anlamıyla yansıtılmış değil. Bu noktada enflasyonun önümüzdeki 3-4 ay daya yüksek seyretmesi beklenebilir. Kur korumalı mevduat sayesinde 13-14 bandında tutulabilen dolar fiyatı tarafında son sekiz haftada bir eğilim yakalandı. Ancak jeopolitik gerginlikle yön bulan petrol fiyatlarındaki seyir Türkiye'nin enflasyonla mücadelede yumuşak karnı.

EKONOMİK TEMELLERDEN UZAK!

Dün toplanan Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (Kurul) bu gelişmeler ışığında politika faizini beklendiği üzere yüzde 14'te sabit tuttu. Toplantı sonrası yayınlanan metinde, “Enflasyonda yakın dönemde gözlenen yükselişte; ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumları, küresel enerji, gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar gibi arz yönlü unsurlar ve talep gelişmeleri etkili olmaktadır.” ifadesi dikkat çekti. Kurul'un “ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumları” vurgusuna haftaya yayınlanacak genel metinde açıklık getirmesi beklenebilir.

Bunun yanında Kurul, TCMB’nin tüm politika araçlarında kalıcı liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir politika çerçevesi gözden geçirme süreci yürüttüğünü de not etti. Cari işlemler dengesindeki iyileşme eğiliminin güçlenerek devam etmesinin fiyat istikrarı için önem arz ettiğine de atıf yapan Kurul, bu hedefe ulaşmak için uzun vadeli Türk lirası yatırım kredilerinin önemli bir rol oynayacağını kaydetti.

ÜÇ AYLIK ENFLASYON FATURASI

TMMOB Makina Mühendisleri Odası'nın yayınladığı Sanayinin Sorunları Bülteni’nin 78’incisini, enflasyonun son 90 günde toplanması temasına ayırdı. Analizde 2022 Ocak ayında üreticide yüzde 93.5’i, tüketicide yüzde 48.7’yi bulan yıllık enflasyonun özellikle son 2-3 ayda patlamasına dikkat çekildi. Üretici ya da sanayici fiyatlarında son 90 günde artışın yüzde 45’i bulduğu ve bunun yıllık enflasyonun yarısının 3 ayda gerçekleşmesi olduğuna dikkat çekildi. Eylül ayında başlatılan faiz indirimi yanlış kararının ardından dövizlerdeki patlamanın enflasyon barajını yıktığına dikkat çekilen analizde enflasyonda tırmanışın yıl boyunca süreceğine ayrıca dikkat çekildi.