Moskova'ya dair neler biliniyor

Soğuk Savaş'ın sonunu ilan eden 1989 tarihli Malta Zirvesi'ne, Moskova kruvazörü refakat etmişti. 2008 yılında Güney Osetya krizinde başroldeydi. Rusya, Abhazya'yı tanıma kararı aldığında Suhum'daydı. 2014'te Kırım'da Ukrayna Donanması'na boyun eğdirdi. 2015'te Akdeniz'de Rus donanmasının daimi görev gücünü yönetti. Asya Pasifik'e de gitti, Afrika kıyılarına da... Tarihin önemli dönüm noktalarında hep en öndeydi. Gün geldi donanma diplomasisi yürüttü, gün geldi ganbot diplomasisi... Eski adıyla Slava, günümüzdeki ismiyle Moskova kruvazörü, 39 yıllık hizmetinin ardından, Karadeniz'in derin sularına gömüldü...

GEMİ NASIL BATTI?

Geminin batışına ilişkin Rusya ile Ukrayna tarafları farklı açıklamalar yaptı.

Ukrayna makamları, ilk olarak 13 Nisan’da, karada konuşlu iki adet Neptün füzesi ile Moskova'yı vurduklarını duyurdu.

Rus tarafı ise bu iddiayı yalanlayarak, gemide bilinmeyen bir nedenle yangın çıktığını ve mühimmatın inflak etmesi nedeniyle ağır hasar oluştuğunu bildirdi. Önce, “geminin yüzer durumda olduğunu, yangının kontrol altına alındığını, mühimmat patlamalarının durdurulduğunu ve ana roketlerin hasar görmediğini” duyuran Ruslar, daha sonraysa geminin battığını bildirdi. Rusya Savunma Bakanlığından yapılan son açıklamada, “Moskova kruvazörü varış limanına çekilirken, çıkan yangın sırasında gövdede mühimmat patlaması sonucu aldığı hasar nedeniyle dengesini kaybetti. Gemi, fırtınalı deniz koşullarında battı.” ifadeleri kullanıldı.

Geminin batışına ilişkin Litvanya Hükümeti'nden de dikkat çeken bir iddia ortaya atıldı. Litvanya Savunma Bakanı Arvydas Anusauskas, gemiden gece saatlerinde imdat çağrısı geldiğini, Litvanya saatiyle 01.14'te geminin yan yatmaya başladığını kaydederek, “Saat 02.00'den itibaren bir Türk gemisi, kruvazörden 54 kişiyi tahliye etti ve saat 03.00 civarında Türkiye ve Romanya, geminin tamamen battığını duyurdu.” iddiasında bulundu. Gemide 66'sı askeri personel, 485 kişinin bulunduğunu belirten Anusauskas, can kaybı sayısının ise bilinmediğini kaydetti.

YANGIN İDDİASI ABSÜRT DEĞİL

Rusya'nın vurulma haricinde 'gemide yangın çıktı' iddiası absürt bir senaryo değil. Çünkü Moskova gemisi, ilginç bir şekilde uzun yıllardır elekrik aksamındaki sorunlarla gündeme geliyor. Pek çok kaynakta gemilerin olmaması gereken seviyede yanıcı malzeme ile inşa edildiği ve hasar kontrol sistemlerinin kötü tasarlandığına dair raporlar var. Uzmanlar, savaş gemilerinde kilometrelerce uzunlukta kablo bulunduğunu, kablolarda çıkacak bir yangının kontrol altına alınmasının ciddi zorluklar barındırdığını bildiriyor. Yangın kanser gibi gemiyi sarıyor ve pek çok sistemin çökmesine neden oluyor. Bir de mühimmatlara sıçrarsa, geri dönüşü olmayan ağır yaralar açabiliyor. Bu durumda, Moskova gibi 11 bin 460 tonluk bir gemiye dışarıdan yardım etmek ya da yedekleyip limana çekmek, neredeyse olanaksız.

BATIRILMIŞ OLABİLİR Mİ?

Analistler, makalelerinde Moskova'nın batırılması içi 4-6 Harpoon ya da 2-3 Tomahawk füzesinin isabet etmesi gerektiğini yazıyor. Tabi bu füzelerin hangi bölmelere isabet ettiği, gemide ne gibi komplikasyonlar yarattığı çok daha önemli.

Moskova'yı vurduğu iddia edilen Neptün füzeleri, her biri 150 kilogram harp başlığı taşıyan, 280 kilometre menzilli füzeler.

Bir Pentagon yetkilisine göre Moskova kruvazörü, patlama yaşandığında Odessa'nın 60-65 deniz mili güneyinde bulunuyordu. Bu mevki, Neptün füzelerinin etkili menzili içinde görünüyor.

Diğer yandan Ukrayna'ya son günlerde İngiltere tarafından Harpoon gemi-savar füzeleri verildiği de biliniyor. Harpoon'lar da benzer şekilde 220+ km menzile sahipler.

Dolayısıyla geminin Neptün ya da Harpoon ile vurulması mümkün. Eğer bu yaşandıysa, Moskova, 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana karadan vurulan üçüncü gemi olarak kayıtlara geçecek.

GÖZARDI EDİLEMEYECEK BİR İHTİMAL

Moskova'yı batırabilecek bir diğer etken de mayınlar. Ukrayna'nın Odessa'ya döşediği eski tip mayınlar, geçen günlerde demirlerinden kurtularak Karadeniz'de başıboş dolaşmaya başlamıştı. Bu serseri mayınlardan birinin Moskova'ya çarpmış olma ihitimali mevcut. Bu durumda da mayın çarpması sonucu çıkan yangın kontrol altına alınamamış ve yakın cephaneliğe sirayet ederek art arda patlamalar yaşanmış olabilir.

OPERASYON VARSA YARDIM DA VAR

Moskova kruvazörü, tüm tehditlere karşı önemli savunma kabiliyetlerini de barındıran bir gemiydi. 2020 yılında modernizasyondan çıkan gemi, 64 adet S-300 uzun menzilli hava savunma füzesine sahipti. Bunun yanında gemi-savar füzelerini imha etmek için dakikada 30 bin atım yapabilecek AK-630 silahları ile nokta hava savunma için 40 adet OSA-MA füzesi bulunduruyordu.

Bu da Moskova'ya yönelik bir füze operasyonunda; ciddi şekilde elektronik karıştırma ve sahte hedefler kullanıldığı yönünde şüpheleri doğuruyor. Ukrayna'nın kıyı radar sistemlerinin yok edildiği değerlendirildiğinde, istihbaratın ABD/NATO tarafından sağlanması daha gerçekçi. Sahte hedef operasyonunda ise İHA/SİHA'lar devreye girmiş olabilir.

UÇAK GEMİSİ KATİLİYDİ

Moskova kruvazörü, uçak gemisi katili olarak tasarlanmıştı. Ağır silahlarla donatılan gemi, ciddi bir kuvvet çarpanıydı. Gemide 16 adet 700 kilometre menzilli P-1000 Vulkan füzesi yer alıyordu. Uçak gemilerini tek vuruşta batırmak üzere tasarlanmış bu füzeler, 350 kilotonluk nükleer harp başlığı taşıyabiliyor ve turbojet motoru sayesinde 2.8 Mach süpersonik sürate ulaşabiliyordu. Bunun yanında gemide 20 adet torpido ile 1 adet Ka-27 helikopteri yer alıyordu. Daha önce gemiye 750 milyon dolar fiyat biçilse de, modernizasyon süreci ve değişen sonar süitin ardından geminin günümüzdeki değerinin 1,5-2 milyar dolar civarında olduğu tahmin ediliyor.