Muhaliflerin sembol yeri Suriye'nin kontrolünde

Suriye'de “Yeni İdlib mi olacak?” denilen Dera kentinde sorun çözüldü. İki ay süren ablukanın ardından Suriye güçleri kentin tüm bölgegelerinde yönetimini ele alıyor.

Suriye’nin güneyinde yer alan Dera kentinin Belede ilçesindeki silahlı muhalifleri temsilen 'Merkez Müzakere Komitesi' ile Suriye Ordusu'na bağlı Güvenlik Komitesi arasında dün akşam anlaşma sağlandığı bildirildi. Dera’daki gelişmeleri aktaran Nebe haber sitesi, görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan bir kaynağına dayandırdığı haberinde; yeni anlaşmanın, daha kapsamlı uzlaşmaların yapılması, silahların teslim edilmesi, yeni askeri noktaların kurulması ve meskun mahallelerdeki evlerde Rusya’nın gözetiminde aramaların yapılması şartlarını içerdiğini belirtti. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’ne (SOHR) konuşan kaynaklar da, Dera’daki 'Merkez Müzakere Komitesi'nin Rus muhataplarıyla görüşmesinde, Rusya’nın daha önce sunduğu tüm talepleri kabul ettiğini bildirdiğini söyledi. Bu talepler arasında Dera’daki muhaliflerin silahlarının teslim alınması, isteyen kişilerle uzlaşma yapılması ve istemeyenlerin kentten ayrılması, Beled ilçesinde Suriye güçlerine ait kontrol ve güvenlik noktalarının kurulması bulunuyordu. Gözlemevi’nin kaynakları, yeni uzlaşmayı reddeden kişilerin Suriye’nin kuzeyine göç etmek için hazırlık yaptığını ve bu kişileri taşıyacak otobüslerin Dera’da hazır bulunduğunu doğruladı.

ÇIKMAZ SOKAĞA GİRDİLER

Geçen hafta Rusya’nın garantörlüğünde imzalanan ve hükümetin Dera’nın tamamını kontrol etmesine izin veren anlaşmanın muhalifler tarafından bozulmasının ardından pazar günü Suriye Ordusu, Dera’yı yeniden bombalamıştı. Dera el-Beled’de Rus generallerin arabuluculuk yapmasıyla önceki gece geç saatlerde taraflar arasında yeniden anlaşmaya varıldı. Zira bu anlaşmadan önce Şam'a bağlı birlikler, silahlı muhaliflerin kontrolündeki Beled ilçesinde büyük çaplı operasyonlar düzenliyor ve kenti iki aydır ilçeyi abluka altında tutuyordu.

Geçen haftaki söz konusu anlaşma; Suriye ordusunun kentte kontrol edeceği alanlar ve muhaliflerden silahların teslim alınması konularında çıkan anlaşmazlıklar nedeniyle bozulmuştu. Bölgedeki etkili muhalif isimler; Suriye Ordusu'nun Beled ilçesindeki meskun mahallelerde ilave kontrol noktaları kurma ve ev ev arama yapma talebini reddetmişti. Muhalifler, bu taleplere karşı verdiği yanıtta; Suriye Hükümeti'nin ilçede devlet kontrolünü sağlaması karşılığında kentten askerlerini çekmesini istemiş ve Rus askeri polislerin, ilçeyi kuşatan güçlerin girişlerini engellemek amacıyla devriye gezmesini talep etmişti.

Dera’daki Merkez Müzakere Komitesi Sözcüsü Adnan el-Masalma, Reuters’a yaptığı açıklamada, “Rejim ve Rusların sunduğu bu talepler, saf dışı bırakan taleplerdir. Çıkmaz sokağa girdik.” ifadelerini kullanmıştı. Suriye Ordu Sözcüsü ise muhalifleri ‘verdikleri sözlerden caymakla’ suçlamıştı. Suriye Ordusu bölgenin tamamında kontrolü ele almakta ısrar ederken, ‘kaos ve kanun dışılığın’ kente bir daha geri dönmemesi için çabaladığını vurgulamıştı.

SAVAŞIN BAŞLADIĞI YER

Dera, Suriye'deki savaşın başladığı sembolik bir bölge. 15 Mart 2011'de Dera'da hükümete karşı başlayan protestolar, İsrail'in kışkırtmasıyla 25 Nisan 2011'de silahlı çatışmaya dönüşmüştü. Dera'da Adliye Sarayı, Baas Partisi Merkez Binası ve Syriatel isimli telekomünikasyon firmasının ateşe verilmesi üzerine Suriye Ordusu bölgeye müdahale etmiş, yaşanan çatışmalarda çok sayıda Suriye askeri ve silahlı muhalif hayatını kaybetmişti. Kentteki muhaliflerin ağır silahlar kuşanarak örgütlenmesi üzerine de Suriye Ordusu 'terörizmle mücadele' kapsamında kente harekât başlatmıştı. Kentte uzun süren çatışmaların ardından Temmuz 2018'de Dera'daki muhalifler teslim oldu.

Suriye Ordusu ile varılan ateşkes kararının ardından bir de uzlaşı anlaşması imzalandı. Anlaşma kapsamında Dera kenti Suriye Ordusu'na teslim edilecek, bölgedeki ağır silahlar toplanacaktı. Suriye Ordusu, uzlaşıya karşı çıkanların bölgeden Kuzey Suriye yönüne çekilmesine izin verdi. Bu dönem bölgedeki muhaliflerden bir bölümü Suriye Ordusu'na katıldı. Bunlardan kentte güvenliği sağlamaları için 'Güvenlik Servisi' oluşturuldu. 'Güvenlik Servisi'nin başına ise uzlaşı anlaşmasının ardından Suriye Ordusu'na katılan eski muhalif lider Mustafa Kasım el-Musaleme getirildi. Kentteki Menşiyye Mahallesi ve eski Dera Gümrüğü, söz konusu grubun merkezi oldu. Muhalifler ise Beled, Tafas ve Basra Şam gibi bölgelere çekilerek kışkırtmalarına devam etti. Son olarak 16 Mart 2021'de Beled'deki muhaliflerce pusuya düşürülen 21 Suriye askeri hayatını kaybetmişti. Bunun üzerine Suriye Ordusu nihai bir kuşatma başlatmıştı.