Nadir Toprak elementi nedir? Nadir element nedir? Hangi ülkelerde var? Nerede var?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Bakanlar Kurulu toplantısının ardından yaptığı açıklamada nadir element üretimine başlayacaklarını söyledi.

Erdoğan, "Amacımız tesis tam kapasiteye ulaştığında burada yıllık 570 bin ton cevher diyerek 10 bin ton nadir toprak oksitleri 72 bin ton barit 70 bin ton florit ve 250 ton torium üretimi gerçekleştirmektedir." dedi.

'YÜZDE 95'İ ÇİN'DE GERÇEKLEŞTİRİLMEKTE'

"Dünyadaki nadir elementlerin üretimi ve bunların nihai ürüne dönüştürülmesi çalışmalarının yüzde 95'i Çin'de gerçekleştirilmektedir." diyen Erdoğan'ın açıklamasında şu ifadeler yer aldı:

Bir başka müjdemiz maden sektörü ile ilgilidir. Küresel maden üretiminin düştüğü salgın döneminde yıllık 6 milyar dolarlık maden ihracatı ile krizden pozitif yönde ayrışan ülkeler arasında yer aldık.

Bu olumlu tablo karşısında hedef yükselterek madenlerimizin uç ürünler olarak ilacı konusuna odaklandık. Yüksek teknolojili ürünlerin temel bileşenleri olan nadir elementlerin üretimini de ilk öncelik olarak belirledik.

Yüksek teknolojili ürünlerin temel bileşenleri olan nadir elementlerin üretimini de ilk öncelik olarak belirli bir halihazırda dünyadaki nadir elementlerin üretimi ve bunların nihai ürüne dönüştürülmesi çalışmalarının %95'i Çinde gerçekleştirilmektedir.

Son dönemdeki gelişmeler sebebiyle bu ürünlerin üretimi ve tedarikinde sorunlar çıkmış fiyatlarında da faiz artışlar yaşanmıştır. Teknoloji bağımsızlığının ayrılmaz bir parçası olan madenlerin üretimi ve nihai ürüne dönüştürülmesi hususunda yeni bir adım atıyoruz.

ÇİN, ABD'Yİ BU ELEMENTLE UYARMIŞTI

Dünyada nadir element üretiminde tekele sahip olan Çin'in, ABD’ye misilleme olarak bu elementlerin ihracatına kısıtlamaya gidebileceği yönünde iddialar ortaya atılmıştı.

Çin Komünist Partisi’nin resmi yayın organı 'Halkın Günlüğü' gazetesinin, "ABD, Çin’in misilleme yapma kapasitesini küçümseme" başlıklı yazısında "Nadir elementler, Çin’in ABD’nin sebepsiz yere uyguladığı baskıya karşı koyması için karşı silah haline gelecek mi? ABD Çin’in ticaret savaşında kapasitesini hafife almamalıdır" gibi ifadeler kullanılmıştı.

F-35 ÜRETİMİ NADİR ELEMENTE BAĞLI

Rusya Bilimler Akademisi Uzak Doğu Enstitüsü Başkanı Prof. Aleksey Maslov, 2021 yılında Vzglyad gazetesine açıklamasında Çin’den ithal edilen nadir toprak elementlerinin ABD’de F-35 savaş uçakları dahil çok sayıda askeri teçhizat üretiminde kullanıldığını belirtti.

Maslov, “Ayrıca Çin metalleri, mikro devre ve mikroçip gibi ileri teknolojilerin üretiminde kullanılıyor” dedi.

NADİR TOPRAK ELEMENTİ NEDİR?

Nadir toprak elementleri ya da kısaca NTE, lantanitlerle birlikte itriyum ve skandiyum elementlerinin oluşturduğu bir grubu kapsamaktadır. Lantanitler atom numaraları 57 den 71’e kadar olan ve kimyasal olarak benzer elementlerin oluşturduğu bir gruptur. Atom numarası 39 olan itriyum ve atom numarası 21 olan skandiyum da lantanitlerle benzer kimyasal özellikleri nadir toprak elementlerinin içine dâhil edilmiştir. Yerkabuğunda diğer minerallere oranla daha fazla bulunmadıkları sanıldığından dolayı bu ismi almışlardır.

Nadir toprak elementleri 1948 yılına kadar Hindistan ve Brezilya’daki plaser yataklarından elde edilmekteydi. 1950’lerde Güney Afrika’da keşfedilen büyük monazit damarıyla dünyanın nadir toprak elementleri kaynağı burası haline geldi. 1965 ile 1985 yılları arasında ise Mountain Pass madeninden elde edildi. 1985 yılından sonra da Çin’deki bastnazit ve monazit yataklarından elde edilmiştir. Çin'deki en büyük nadir toprak elementleri madeni İç Moğolistan Özerk Bölgesi’nin Baotou şehrinin 120 km güneyinde bulunan Bayan Obo madenidir.

BAKAM DÖNMEZ'DEN ÖNEMLİ AÇIKLAMA

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Eskişehir’in dünyada tarihe geçen bir keşifle karşı karşıya olduğunu belirterek, “2011’de başlayan çalışmalarımızda toplam 6 yıl içerisinde 125 bin 193 metre sondaj yapıldı. 59 bin 121 numune toplandı sahadan. Bunların analizleri yapıldı ve analizler sonucunda da 694 milyon ton nadir toprak elementi keşfi gerçekleştirilmiş oldu. Bu keşifle dünyanın en büyük ikinci rezerv sahası oldu” dedi.

Eskişehir’in Beylikova ilçesinde 694 milyon ton nadir toprak elementi rezervi keşfedildi. 17 farklı toprak elementinin bulunduğu rezerv, dünyada Çin’in 800 milyon tonluk rezervinin ardından ikinci en büyük rezerv olarak kayda geçti. Nadir toprak elementleri, fiber optikten uydu haberleşmesine, akıllı füzelerden yakıt hücrelerine kadar 20’den fazla alanda kullanılıyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez bu çerçevede, incelemelerde bulunmak için Beylikova’ya geldi. Bakan Dönmez burada, ETİMADEN Beylikova Florit Barit ve Nadir Toprak Elementleri İşletme Müdürlüğü’nü ziyaret ederek medya temsilcileri ile bir araya geldi. Ardından Dönmez, bu işletmede yer alan, inşaatı yıl içerisinde tamamlanacak ve yıllık bin 200 ton cevher işlenecek Pilot Tesis hakkında bilgi aldı. Daha sonrasında Bakan Dönmez, Beylikova Cevher Sahası’nda yapılan saha araştırmaları esnasında açılan galeride incelemelerde bulundu. Bakan Dönmez burada beraberinde Bakan Yardımcısı Şeref Kalaycı ile ETİMADEN Genel Müdürü Serkan Keleşer’den detaylı bilgi aldı.

“Türkiye’de Eskişehir Beylikova’da da 694 milyon tonluk bir rezervimiz söz konusu”

Bakan Dönmez burada yaptığı konuşmada, Eskişehir’in dünyada tarihe geçen bir keşifle karşı karşıya olduğunu belirterek, “Bu hafta başında cumhurbaşkanımız Kabine Toplantısı sonrası Millete Sesleniş Programı’nda bu keşfi açıklamıştı. Bu sahadaki çalışmalarımız çok öncesine kadar gidiyor ama en somut çalışmalar, ETİMADEN’e geçtikten sonra 2011’de başlıyor. Burada toplam 6 yıl içerisinde 125 bin 193 metre sondaj yapıldı. 59 bin 121 numune toplandı sahadan. Bunların analizleri yapıldı ve analizler sonucunda da 694 milyon ton nadir toprak elementi keşfi gerçekleştirilmiş oldu. Bu keşifle dünyanın en büyük ikinci rezerv sahası oldu. En büyük saha Çin’deki bir sahada 800 milyon tonluk bir rezerve sahip. Türkiye’de Eskişehir Beylikova’da da 694 milyon tonluk bir rezervimiz söz konusu” diye konuştu.

“(Nadir toprak elementleri) Havacılık, savunma ve uzay sanayiin yanı sıra tıp sanayii olmak üzere birçok alanda kullanılan ürünler”

Dönmez, nadir elementlerin dünyada nadiren bulunmasından dolayı her zaman değerli olduğuna vurgu yaparak, “Son derece değerli elementler. Dünyanın her yerinde bulunmadığı için de bunlara erişim o kadar kolay değil. Son derece stratejik, teknolojik ürünlerde kullanılan maddelerden bahsediyoruz. Havacılık, savunma ve uzay sanayiin yanı sıra tıp sanayii olmak üzere birçok alanda az ya da çok miktarda olmakla birlikte kullanılan ürünler. Biz, şu anda bu sahanın önündeyiz. Az önce arkadaşlarımızla birlikte arkamızdaki arama amaçlı bir galerinin içerisindeydik. Yaklaşık 100 metrelik bir galeri” dedi.