Nijer devriminin farkı

“İnata utancı” diye anılan saldırıya rağmen Cumhurbaşkanlığı ve hükümetin Fransa’ya tavır almaması, Nijer’de olduğu üzere, Cumhurbaşkanlığı Koruma Komutanlığı’nı 24 Ocak 2022’de harekete geçirdi ve 1. Burkina darbesine tanık olduk. Bu süreçte, yetersiz kaldıklarını kabul eden devrik Cumhurbaşkanı Roche Kabore, darbeye direnmedi ve istifasını verdi. Darbe, halkın büyük huzursuzluk duyduğu ortamda, ihtiyacı gören eski Cumhurbaşkanı Blaise Compaore ekibince yapılmıştı. Compaore’nin partisi kısa süre öncesine kadar hükümet koalisyonunda yer almış ve de başbakanlık görevini yürütmüştü. Birinci darbenin komutanı, seferberlik çağrıları ve Rusya’yla askeri işbirliği görüşmeleri yapsa da, nihayi adımı atamadı. Fransız etkisinden kopuş ve Fransız askeri varlığını ülkesinden kovma kararını alamadı.
İşte bu noktada; 30 Eylül 2022 günü terörle mücadelenin ön cephesi Kaya bölgesinde konuşlu özel kuvvetlerin genç komutanı İbrahim Traore tarih sahnesine çıktı. Traore’ler Fransız askerini kovmakla kalmayıp, Avrasya ekseninde ülkenin yeniden yapılanması girişimlerini başlattı. 1993-1997 yıllarının Afrikalılarca “efsane lideri” diye anılan Thomas Sankara yeniden tarih sahnesine çıktı. St. Petersburg’da yapılan Rusya-Afrika Zirvesi’nde herkesin beğenisini topladı.

NİJER DARBESİNİN
MALİ VE BURKİNA’DAN FARKLARI

Nijer’de Mali ve Burkina’dan farklı olarak tek darbenin başarıyla ilerleyeceğinin işaretlerini görüyoruz.
1. Nijer darbesi, Burkina’nın 1. Darbesi gibi “Cumhurbaşkanlığı Koruma Gücü” tarafından yapıldıysa da Genelkurmay Başkanlığı’yla ortak hareket edildi. Mali ve Burkina’yla, dolayısıyla Rusya’yla askeri işbirliğini savunduğu için görevden alınıp 2023 Nisan’ında Abu Dabi’ye büyükelçi atanarak ülkeden uzaklaştırılan eski Genelkurmay Başkanı Salifu Modi’nin, darbeyle birlikte ülkesine geri dönerek, Geçiş Yönetimi’nde 2 Numaralı kişi olarak konumlanması Nijer Ordusu’ndaki uyumun işareti.
2. Yeni yönetim, Atlantik etkisine taviz vermiyor, Atlantik’le yönetimi paylaşmıyor. Bu nedenledir ki, Fransa’nın etkileyebildiği devrik Cumhurbaşkanı Bazum istifasını vermemekte diretiyor.
3. Mali ve Burkina, Fransız Barkan Gücü’nü kovabilmek için ikinci darbelerini yapmak zorunda kaldılar. Nijer’in ilk icraatı Fransa’yla askeri anlaşmaları feshetmek oldu.
4. Mali ve Burkina; Atlantik cephesinden kopmak için ikinci darbelerini yapmak zorunda kaldılar. Nijer ise Mali, Burkina, Gine ve Cezayir’le ilk günden işbirliği yaparak yönünü Avrasya’ya döndü.
5. Mali ve Burkina devrimlerinde; Atlantik cephesini temsilen Fransa varken, Burkina’da Fransa’nın yanısıra bin 100 askeriyle ABD varlığı da gündeme geldi. Amerikan diplomasisi darbeye karşı devreye girdi, temaslarda bulundu.

NİJERYA’DAN SENEGAL’E
DARBE BEKLENTİSİ

BRICS hattına giren Nijer’de ikinci “düzeltme” darbesi beklenmezken, Nijerya’dan Fildişi Sahili ve Senegal’e Batı Afrika devletlerinde özellikle Nijer’e askeri müdahale çağrılarının ardından “huzursuzluk”, protestolar ve hatta “darbe girişimleri” haberleri yayılıyor.
BRICS’le işbirliğini hızla geliştiren, Kuşak-Yol Programı kapsamında Çin’in Afrika’da en fazla yatırım yaptığı ve bu nedenle Batı’nın Sorosçu yıkıcılığına maruz kalan bu devletlerin yönetimi, Mali’nin Çin dostu İBK(İbrahim Bubekir Keyta)’sından farklı mı tavır alacak, yoksa bu ülkelerde de darbeler mi yaşanacak sorusu tarihin gündeminde.

Adları Nijer’e saldırganlık çağrılarıyla anılan ECOWAS devletlerinde Türkiye-Çin-Hindistan-Rusya’yla dostluk hızla yükseliyor. ABD ve Fransa etkisi zayıflamakta ve tükenmektedir. Bir yılı aşkın süredir umut saçan, beklenen, onlarca yeni katılımcı adayın bulunduğu, tarihi 22-25 Ağustos BRICS Zirvesi şimdiden Afrika’nın önünü açıyor.
Zirveyi selamlıyoruz.