Nükleer düğümde ilk çözülme! Savaş dili yerini müzakereye bırakıyor

Tehditler, sert yanıtlar, Batı Asya'ya yapılan benzersiz askeri yığınak derken İran ile ABD sonunda cumartesi günü Umman'da masaya oturdu. Nükleer meseleyi merkeze alan görüşme, ABD Başkanı Donald Trump'ın önceki iddialarının aksine dolaylı olarak yapıldı. İran heyetine Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi liderlik ederken, ABD tarafının başında ise Ukrayna barış müzakerelerine de katılan Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff vardı. ­­­

Toplantı öncesinde Amerikan Axios sitesi, Trump'ın taviz vermeye hazır olduğunu duyurdu; nitekim zirvenin sonunda her iki taraftan da olumlu açıklamalar geldi. İran riyali dolar karşısında hızla değer kazandı: Dolar kuru 97 bin tümenden 92 bin 900 tümene geriledi.

ODALAR ARASI TRAFİK

Erakçi, dolaylı müzakerelerin ilk turunun “yapıcı” geçtiğini teyit etti ve olası bir anlaşmanın genel çerçevesini görüşmeye devam etmek üzere “önümüzdeki cumartesi günü yeni bir tur düzenleneceğini” belirtti. Bu bilgi ilerleyen saatlerde Beyaz Saray tarafından da duyuruldu.

Üst düzey diplomat, taraflar farklı odalarda bulunduğundan, Umman Dışişleri Bakanı Bedr el-Busaidi arabuluculuğunda İran ve Amerikan heyetleri arasında dört kez mesaj alışverişinde bulunulduğunu açıkladı. Görüşmelerin sakin bir ortamda ve “uygunsuz bir dil” kullanılmadan yürütüldüğünü vurguladı.

DOĞRUDAN AMA AYAKÜSTÜ

Erakçi, her iki tarafın da “tatmin edici” bir anlaşmaya varmak için samimi bir arzu duyduğunun altını çizerek, “Ne Tahran ne de Washington zaman kaybettiren sonuçsuz müzakereler istiyor. Kısa vadede bir anlaşmaya varmak istiyoruz, ancak bu kolay olmayacak.” diye ekledi.

Dışişleri Bakanı, müzakereler tamamlandıktan sonra Witkoff ile “birkaç dakikalığına bir araya geldiğini” ancak “içerikle ilgili hiçbir şey konuşulmadığını” kaydetti.

İran basınına göre Witkoff müzakereler için Tahran'a gitmek istediğini ifade etti ancak İran heyeti kendisine kibarca ABD yetkililerinin ülkelerinde “hoş karşılanmadığını” söylemek durumunda kaldı.

'İRAN MUHTEŞEM BİR ÜLKE'

Trump pazar günü Air Force One uçağında gazetecileri yanıtlarken, Umman'daki müzakereler hakkında şöyle konuştu:

“İşi bitirene kadar hiçbir şeyin önemi yok. O yüzden bu konuda konuşmayı sevmiyorum. Ama her şey yolunda gidiyor. İran'daki durum bence oldukça iyi gidiyor.”

ABD Başkanı cumartesi akşamı ise şunları kaydetti:

“İran ile görüşmeler iyi gitti ve müzakereler doğru yönde ilerliyor. İran muhteşem bir ülke. Bizimle sorun yaşamak istediklerini sanmıyorum, ben de onlarla sorun yaşamak istemiyorum, barış istiyorum.”

TALİMAT: DİYALOG VE DİPLOMASİ

Beyaz Saray ise İran ve ABD arasındaki temasın “her iki tarafın da yararına olacak bir sonuca ulaşma yönünde ileriye doğru bir adım” olduğu değerlendirmesinde bulundu. İlk müzakere turunu “büyük ölçüde olumlu ve yapıcı” olarak nitelendirdi. Açıklamada ayrıca “Witkoff, Erakçi'ye Başkan Trump'tan farklılıkları mümkünse diyalog ve diplomasi yoluyla çözme talimatı aldığı konusunda güvence verdi.” ifadeleri de kullanıldı.

MASADAKİLER

Wall Street Journal'a göre İran heyeti müzakerelerde aşağıdaki talepleri sundu:

1. İran'ın yurtdışındaki dondurulmuş milyarlarca dolarlık varlığına derhal erişim.

2. İran'ın petrol ihracatı üzerindeki büyük kısıtlamaların azaltılması.

3. İran'ın nükleer programına yönelik yaptırımların hızla hafifletilmesi.

CNN ise ABD'nin bazı tavizler verdiği ve Trump'ın “iyi niyete” dayalı, “resmi izleme mekanizmalarının çok az olduğu ya da hiç olmadığı” kısa vadeli geçici bir nükleer anlaşma imzalamaya istekli olduğunu belirtti. Axios sitesi Umman görüşmesinden önce İran'ın, ABD'ye iki tarafın "kapsamlı bir anlaşmadan önce geçici bir nükleer anlaşma" üzerine çalışmasını öngören bir teklif sunmayı planladığını bildirmişti.

İran medyası, ABD heyetinin İran'ın füze programı ve bölgesel gruplara verdiği desteğin sona erdirilmesine ilişkin daha önceki taleplerini tekrarlamadığını ve görüşmelerin sadece nükleer dosya ile sınırlı kaldığını açıkladı. Yakın gelecekte doğrudan görüşmelerin ihtimal dışı olmadığı da gazete sütunlarında yer aldı.