ODTÜ arı kovanına girdi, RoboRoyale projesi dergiye kapak oldu

ODTÜ'de geliştirilen robotik sistem, uluslararası beğeni kazandı. ODTÜ Robotik ve Yapay Zeka Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi araştırmacılarının dahil olduğu 'arı kovanı gözlemleyebilen robotik sistem' projesi, alanının en iyisi olan 'Science Robotics' dergisinin 'Bilimsel keşif için robotlar' özel sayısının kapağında yer aldı.

Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Robotik ve Yapay Zeka Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi (ROMER) araştırmacılarından Doç. Dr. Erol Şahin, Doç. Dr. Ali Emre Turgut ve Doç. Dr. Hande Alemdar’ın proje ekibinde yer aldıkları; İngiltere, Çekya ve Avusturya'daki uluslararası ortaklarla bir proje geliştirdi.

Bal arılarının davranışlarının robotik ve yapay zeka teknolojileri kullanılarak gözlemlenip incelenmesini sağlayan AB projesi RoboRoyale; konusundaki en seçkin dergilerden "Science Robotics" dergisinin kapağında yer aldı. “Science Robotics”te, 16 Ekim 2024 tarihinde yayınlanan “iş birliği yapan robotlarla bal arısı davranışlarının uzun süreli otonom takibi (autonomous tracking of honey bee behaviors over long-term periods with cooperating robots)” başlıklı araştırma makalesinde; geliştirilen bu robotik sistemin topladığı çok sayıda veri ve bunların ilk analiz sonuçları paylaşıldı.

AYRINTILI ANALİZ YAPILDI

ODTÜ tarafından yapılan açıklamaya göre, geliştirilen robotik sistem, doğal olarak dışarı çıkıp çiçeklerden yiyecek arayan bal arısı kolonisinin içinde yaşadığı, özel üretilmiş, duvarları saydam bir ‘gözlem kovanı’nın iki yüzünün kameralarla gözlenmesini sağladı. Kameralardan biri kraliçeyi takip ederken diğeri ise petekteki yavru, polen veya balla dolu petek hücrelerini haritalandırdı. Arıların davranışlarını etkilememek için kızılötesi ışık altında yapılan yüksek çözünürlüklü kayıtlar daha sonra çeşitli özelleştirilmiş yapay zeka algoritmaları tarafından analiz edildi. Graz Üniversitesi kampüsünde bulunan araştırma laboratuvarında ve bir benzeri ODTÜ-ROMER’de çalışan, kraliçe arının işçi arılarla etkileşiminin yüksek çözünürlüklü gerçek zamanlı görüntüler kaydeden bu sistemin günlük ürettiği 1,4 terabayt veri toplanıp proje ortakları tarafından detaylı analizi yapıldı. Bu analizle, koloninin ve kraliçenin davranışsal etkileşimlerinin ortaya çıkarılmasının ve arı kolonisindeki sosyal davranışlarının temellerinin anlaşılmasının yolu açıldı.

KOVAN İÇİNDEN AYDA 1,5 KİLOMETRE

Bu robotik sistem, kovandaki çeşitli verilerin anlık ve sürekli olarak, yüksek doğrulukta ve uzun süreler boyunca toplanmasına ilk kez olanak tanıdı. Bu verilerin yapay zeka teknolojileri ile analizi sayesinde arıların "Temel Davranışsal Ölçü" olarak da nitelendirilebilecek 23 farklı davranış kalıbına dair ilginç sonuçlar raporlandı. Buna göre, kraliçe arının kovan içerisinde petekler üzerinde gezinerek ayda yaklaşık 1,5 kilometrelik bir mesafeyi kat ettiği, düzenli aralıklarla 1,5 saate kadar dinlendiği ve arı sezonunun sonuna gelen ekim ayında dahi günde ortalama 187 yumurta bıraktığı gibi ilginç bulgular yer aldı. RoboRoyale projesi kapsamında toplanan verilerin önümüzdeki dönemde daha farklı analizlerde de kullanılmasını öngören araştırmacılar, bu yeni sistemle, biyolojik sistemlerde davranış ve ekoloji alanlarındaki araştırmalar için robotik ve yapay zeka teknolojilerinin eşi görülmemiş şekilde bilgi teminine imkan sağladığını ortaya koydu. Proje ekibi, gelecekte bu dijital yöntemleri, diğer önemli hayvan ve bitki türlerine genişleterek karmaşık ekosistemleri daha iyi anlamanın yolunu açmayı planlıyor.