Organik çay üreticileri: Çayı kaça sattığımızı bilmiyoruz
2007 yılında Hemşin’de başlayan organik çay üretiminde hedeflenen tutmadı. Üreticiler, fiyatların geç açıklanmasından şikayetçi. Uzun zamana yayılan ödemeler ise çiftçinin zarar etmesine neden oluyor. Pazarlamada ise büyük sıkıntı var. Üreticiler, Çaykur’un organik çaya sıcak bakmadığını belirtiyor
GAZETE HABERLERİ
Editor
Çaykur, Organik Yaş Çay alım fiyatını her yıl ağustos ayının sonlarında açıklıyor. Özellikle Hemşin bölgesinde yoğunlaşan organik çay tarımı yapan üreticilerse fiyatların geç açıklanması ve ödemelerin taksit taksit yapılması nedeniyle mağdur olduklarını belirtiyorlar.
2023 yılı yaş çay fiyatı 11.30 lira olarak açıklanmıştı. Normalde organik yaş çay fiyatı normal çay fiyatının yaklaşık 2 katı olarak açıklanıyor. Çayını toplayan üretici, fabrikaya ürünü teslim ettiğinde açıklanan yaş çay fiyatı olan 11.30 lirayı alıyor, kalan ödeme ise fiyat belirlenip 1 ay sonra fark ödemesi olarak alınıyor o da taksitle. Üretici, “Fiyat erken açıklansın, ürün bedelini de teslim ettiğimizde alalım.” diyor.
‘YARI YARIYA ZARAR EDİYORUZ’
Üretici Ahmet Parlak, “Sezon iki ay önce başladı ama çay ne kadar hâlâ bilmiyoruz. Ne kadara sattığımızı bilmiyoruz. Normal yaş çay fiyatını ürünü teslim ettiğimizde 11.30 olarak aldık. Fiyat belirlenince de farkı eylül, ekim, belki de kasım ayında alacağız. Organik çaydan yarı yarıya zarar ediyoruz. Değerli bir çay üretiyoruz ama emeğimizin karşılığını alamıyoruz. Ekmek alırken fiyatını biliyoruz, gübreye işçiye peşin para veriyoruz ama çay parasını hem bilmiyoruz hem de 4 ay sonra alıyoruz.” diye konuştu.
Kota nedeniyle ellerinde çay kalırsa zarar ettiklerini de belirten Parlak, şöyle devam etti: “Çay elimizde kalmıyor ama topladığımızda hemen satmalıyız yoksa kuruyor kalite de düşüyor fire de veriyor bu da bizim zararımız. Zamanında alsalar sorun olmayacak. Fiyat konusunda fabrika müdürüyle konuşuyoruz ‘Yapacak bir şey yok. Genel Müdürlük ne derse o olur.’ diyorlar. Bizim tek isteğimiz çayımızı kaça satacağımızı önceden bilmek.”
HEMŞİNDE ÜRETİCİ TOPRAK SATIYOR
Hemşinli üreticiler, ilk kez üreticinin toprağını satmaya başladığını da belirttiler. Verilen ilanlarla, tarımsal açıdan son derece verimli tarlalar, çimenlikler el değiştirmeye başlamış. İl dışından ve başka ülkelerden bölgeye yoğun ilgi olduğu ifade ediliyor.
Üreticiler ayrıca üretimin sınırlı alanda kalması gerektiğine de dikkat çekti. Organik Çay üreticisi Sabri Kabal, “Organikte yüzde 60 ürün kaybı olduğu için fiyatı yüksek. Üretici kâr etmezse normal çaya döner. Biz üretime Hemşin’de başladık. Üretim Rize geneline yayılınca kalite düştü. Çay şu anda depolarda dolu. Pazarlanamıyor, bozuluyor. Pazarlama konusunda da Çaykur’un planlama yapması gerekiyor.” dedi.
‘ÇAYKUR SICAK BAKMIYOR’
Rize'de ilk kez organik üretim, Çaykur tarafından Rize'nin Hemşin İlçesi'nde 2007 yılında başlatıldı. Çaykur, Borçka Bölgesi alanı Muratlı Çay Fabrikası hinterlandı ile Çamlıhemşin ve Rize Hemşin ilçe havzalarını organik çay tarımı yapılacak alan olarak belirledi. Hemşin’de çay başta olmak üzere tarım yapan bin 400 üretici ile sözleşme imzalanarak anlaşılan bir sertifikasyon firması ile ilçede çay tarımı kontrol ve denetim altına alındı.
Organik çay üretiminde suni gübre kullanımı yapılmıyor. Ayrıca doğal gübreden de belli oranlarda kullanıma izin veriliyor. Çay alımı da uzman eksperlerle yapılıyor. Çaykur, Organik Rize Çayı, Organik Hemşin Çayı ve Organik Zümrüt Yeşil Çay olmak üzere 3 farklı isimle organik çay üretimi ve satışı gerçekleştiriyor. Ancak organik tarımın tam olarak teşvik edilememesi ve pazarlama sorunu yaşanması nedeniyle hedeflenen tutmadı. Üreticiler, ÇAYKUR’un organik çaya sıcak bakmadığını da belirttiler.
RİZE ZİRAAT ODASI BAŞKANI ARSLAN: ÖZEL SEKTÖR FİYAT DÜŞÜRDÜ
Rize Ziraat Odası Başkanı Bünyamin Arslan, özel sektörün ikinci sürgünde vade farkını uzattığını, alımları taban fiyatın altına indirdiğini belirtti. İkinci sürgünün üreticiler açısından zor geçeceğini ifade eden Arslan, “Çaykur, ödeme tarihini öne çekmeli.” dedi.
Özel sektörün bankalardan istediği krediyi alamadığını da belirten Arslan, “Birinci sürgünde özel sektör, elindeki imkanları kullanarak satışlardan elde ettiği gelirle yaş çay alımını peşin olarak gerçekleştirdi. Ancak birçok özel sektör şu anda kredi başvurularını henüz sonuçlandıramadı. Büyük sektörler peşin fiyatına çay alabilirken, bazıları taban fiyatın altına inmek zorunda kalacaklar ve burada mağdur olan üreticiler olacak." dedi.
Çaykur'un aldığı ürünün bedelini üreticilere haftalık veya 10 gün içinde ödemesi gerektiğini belirten Arslan, şöyle devam etti: "Çaykur arzu ettiği ürünü alabilmesi için ödeme tarihlerini öne çekmek zorunda. Özel sektörlerden bazıları, Çaykur'un ödeme tarihine göre planlamalarını yapıyor. Diğer firmalar ise düşük fiyatlarla çay almaya başladılar. Nakit sıkıntısı yaşayan sektörler ise uzun vadeler sunmaya başladılar. Burada Çaykur'a büyük görev düşüyor."
