Yanan alan ranta açıldı

İzmir Karşıyaka’nın Yamanlar bölgesinde 14 Ağustos'ta çıkan büyük yangında, 4 bin hektarlık ormanlık alan kül oldu. Anayasa'nın 169. maddesi, yanan ormanlık alanların yeniden ormanlaştırılmasını zorunlu kılmasına rağmen, bu hükme uyulmadı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla Resmi Gazete'de yayımlanan bir kararla, İzmir’in Bayraklı ilçesindeki 375 hektarlık yangınla tahrip olmuş ormanlık alan, orman statüsünden çıkarıldı. 2020'deki deprem sonrası orman statüsünden çıkarılması mahkemece iptal edilen bu alan, yangın sonrası yeniden yapılaşmaya açıldı.

Karar, "İzmir İli Bayraklı İlçesinde bulunan ve ekli krokiler ile listelerde sınır ve koordinatları gösterilen alanların orman sınırları dışına çıkartılmasına karar verilmiştir" ifadesiyle duyuruldu.

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Doğanay Tolunay, kararı Aydınlık’a değerlendirerek, Orman Kanunu'nun Ek 16. maddesinin Anayasa’ya aykırı olduğunu belirtti.

’16. MADDE TARTIŞMALI’

Prof. Dr. Tolunay şöyle konuştu:

“2018 yılında bir torba kanun içinde Orman Kanununa eklenen bir maddeyle verimsiz, taşlık, kayalık, üzerinde yerleşim olan ya da yerleşime uygun alanların Cumhurbaşkanı Kararıyla orman sınırları dışına çıkarılmasının önü açıldı. Orman Kanununa eklenen bu Ek 16. madde günümüze kadar 30 defa uygulandı ve toplam olarak 3 bin 435 hektar orman, orman sınırları dışına çıkarıldı. 31 Ağustos 2024 Tarihli Resmi Gazete yayınlanan Cumhurbaşkanı Kararıyla İzmir Bayraklı’da 375,36 hektarlık bir orman alanı da orman sınırları dışına çıkarılan bu alanlardan bir tanesi.

“Orman Kanunun Ek 16. maddesi oldukça tartışmalı bir madde. Çünkü Anayasamızın 169. maddesi gereğince ancak 31.12.1981 tarihine kadar orman vasfını kaybetmiş alanlar orman sınırları dışına çıkartılabiliyor. Ancak Ek 16. maddeyle Anayasanın bu açık ifadesine rağmen 1982 ve daha sonrasında orman işgali vb. nedenlerle orman niteliği kaybettirilmiş alanlar ile yerleşime uygun verimsiz ormanların da orman sınırları dışına çıkarılmasına olanak sağlıyor.”

ALAN MAHKEME KARARIYLA KORUNUYORDU

İzmir’de orman sınırları dışına çıkarılan alanının yargı tarafından korunduğunu ancak yargının da yenildiğini söyleyen Prof. Dr. Tolunay, şu ifadeleri kaydetti:

“İzmir’de orman sınırları dışına çıkarılan alanın hikayesi ise çok daha ilginç. Öncelikle 31 Ağustos 2024 tarihinde orman sınırları dışına çıkarılan orman 26.11.2020 tarihinde de orman sınırları dışına çıkarılmıştı. Bu işlem TMMOB tarafından dava edilmiş ve Danıştay 26.11.2020 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Cumhurbaşkanı Kararı için yürütmeyi durdurma kararı verilmişti. Ancak yürütmeyi durdurma kararı verilene kadar orman sınırları dışına çıkarılan Bayraklı’daki alana şehir hastanesi ve TOKİ Konutları yapıldı. Dava halen devam ediyor.

“Dava süreci devam eden ve yürütmeyi durdurma kararı olan aynı yer ikinci defa Cumhurbaşkanı Kararıyla orman dışına çıkarıldı. Ancak orman sınırları dışına çıkarılan TOKİ Konutlar ve Şehir Hastanesinin bulunduğu alanın bir kısmı 14-16 Ağustos 2024 tarihleri arasındaki Karşıyaka yangınları sırasında yanmış, hatta bazı konutlar da yangından etkilenmişti.

"Başka bir ifadeyle yanan orman alanları orman sınırları dışına çıkartılmış oldu. Anayasamızın 169. maddesinin ilk fıkrasında ‘Devlet, ormanların korunması ve sahalarının genişletilmesi için gerekli kanunları koyar ve tedbirleri alır. Yanan ormanların yerinde yeni orman yetiştirilir, bu yerlerde başka çeşit tarım ve hayvancılık yapılamaz. Bütün ormanların gözetimi Devlete aittir.’ denilmektedir. Dolayısıyla en son Orman Kanunu Ek 16. maddesinin uygulamasının Anayasamıza aykırı olduğu söylenebilir.”

KARARDAN SONRA KAMUOYU NASIL İKNA OLACAK?

Prof. Dr. Tolunay, yangınlardan sonra alanların imara açıldığı iddialarını yalanlamaya çalışırken böyle bir kararın alınmasının güven sarstığını belirterek şu vurguları yaptı:

“Ülkemizde her orman yangınından sonra yanan orman alanlarına otel yapıldığı ve bu alanların imara açıldığı iddiası gündeme gelir. Günümüze kadar yanan orman alanlarında otel inşa edildiği ya da imara açıldığı tek bir örnek bulunmaktadır. Bu tek örneğe rağmen yıllardır yanan orman alanlarının korunduğu, imara açılmadığı konusunda kamuoyunu ikna etmeye çalıştık. Ancak Bayraklı’da içinde son yangınlarda yanan orman alanlarının bulunduğu orman sınırları dışına çıkarılma işleminden sonra bu pek mümkün olmayacak. Umarım Anayasamıza aykırı olan bu orman sınırları dışına çıkarma işlemi en kısa sürede iptal edilir.”