‘Orta direğin düşüşü ticarette daralmaya işaret’

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ilişkin Gelir Dağılımı İstatistikleri’ni açıkladı. En yüksek gelir düzeyine sahip yüzde 20'lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 1,8 puan artarak yüzde 49,8'e çıktı. En düşük gelire sahip yüzde 20'lik grubun aldığı pay ise 0,1 puan azalarak yüzde 5,9’a geriledi. Orta gelir grubu olan üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun payı ise yüzde 0,7 azalışla yüzde 14’e düştü. Vatan Partisi Ekonomi Siyasetleri Bürosu Başkanı Hakan Topkurulu, orta gelir grubunda düşüş, ticarette duraklamaya işaret ettiğini söyledi.

GİNİ KATSAYISINDA BOZULMA

Sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, bire yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade eden Gini katsayısı bir önceki yıla göre 0,018 puan artış ile 0,433 olarak tahmin edildi. Toplumun en yüksek gelir elde eden yüzde 20'sinin elde ettiği payın en düşük gelir elde eden yüzde 20'sinin elde ettiği paya oranı olarak hesaplanan P80/P20 oranı 7,9'dan 8,4'e, gelirden en fazla pay alan yüzde 10'unun elde ettiği gelirin en az pay alan yüzde 10'unun elde ettiği gelire oranı şeklinde hesaplanan P90/P10 oranı da 14,2'den 15,0'a yükseldi. Toplam gelir içerisinde en yüksek payı, yüzde 48,5 ile bir önceki yıla göre 2,3 puan artan maaş ve ücret geliri aldı. İkinci sırayı yüzde 22,1 ile önceki yıla göre 1,1 puan artan müteşebbis geliri alırken üçüncü sırayı yüzde 17,6 ile önceki yıla göre 2,6 puanlık azalış gösteren sosyal transfer geliri oluşturdu. Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı yüzde 20,5 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı ise yüzde 88,4 olarak meydana geldi. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre sıralı yüzde 10'luk gelir grupları itibarıyla fertlerin bir önceki yıla göre yüzdelik geçişleri incelendiğinde; bir önceki yılda birinci yüzde 10'luk grupta olan fertlerin 2023 yılında yüzde 49,2'sinin, son yüzde 10'luk grupta olan fertlerin ise yüzde 66,5'inin gelir grubu değişmedi. Ayrıca 2022 yılında birinci yüzde 10'luk grupta olan fertlerin yüzde 29,9'unun 2023 yılında gelir grubu birden fazla yükseldi. Son yüzde 10'luk grupta olan fertlerin ise yüzde 13,1'inin gelir grubu birden fazla düştü.

EN DÜŞÜK ARTIŞ ÜCRETLİLERDE

Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla işverenlerde 408 bin 174 TL, kendi hesabına çalışanlarda 115 bin 622 TL, ücretli maaşlılarda 102 bin 821 TL ve yevmiyelilerde 53 bin 334 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla göre en yüksek artış yüzde 108,1 ile yevmiyelilerde, en düşük artış ise yüzde 80,7 ile ücretli maaşlılarda oldu.

‘NEOLİBERAL POLİTİKALARIN SONUCU’

TÜİK’in açıkladığı gelir dağılımı istatistiklerini değerlendiren Vatan Partisi Ekonomi Siyasetleri Bürosu Başkanı Hakan Topkurulu, Gini katsayısı verilerinin 1980’lerden sonra uygulanan neoliberal politikaların gelir dağılımının bozulduğunun kanıtı olduğunu söyledi. Topkurulu, şu vurguları yaptı:

“En yüksek gelir grubu yüzde 49,8’e yükseldi. Ancak buradaki en önemli olaylardan birisi; gelirinde en büyük düşüş tablodaki üçüncü yüzde 20’lik grupta, yani orta direk dediğimizi grubun gelirinde oluyor. Yüzde 14,7’den 14’e geriliyor. Yüzde 0,7’lik düşüş var. En yoksul grup yüzde 0,1, ikinci grup 0,6, dördüncü grup yüzde 0,4 düşüyor. En zengin grup yüzde 1,8 daha zenginleşiyor. Tüm gelir gruplarında düşüş, en yüksek gelir grubunda artış var. En büyük düşüş de orta direkte var. İç ticaretteki en temel harcamaları bu orta direk yapar. Buradaki önemli düşüş, ticaretteki duraklamayı da beraberinde gelir. En küçük gelir grubu peynir, ekmek, gıda ürünleri ağırlıkta tüketir. Orta direk ise seyahat da yapar.”