Oruç tutmamak kime günah olmaz? Oruç kimlere farz? Kimler oruç tutmayabilir?

“Ey inananlar! Oruç sizden öncekilere farz kılındığı gibi Allah’a karşı gelmekten sakınasınız diye, size de sayılı günlerde farz kılındı. İçinizden hasta olan veya yolculukta bulunan, tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde tutar. Oruca dayanamayanlar, bir düşkünü doyuracak kadar fidye verir. Kim gönülden iyilik yaparsa, o iyilik kendisinedir. Eğer bilirseniz, oruç tutmanız sizin için daha iyidir.” (el-Bakara, 2/183-184) ayet-i kerimesinde ifade edildiği üzere, kolaylık dini olan İslamiyet'te oruç hakkında bazı zorluklara karşı müsamaha gösterilmiştir. Keyfi, bilerek ve kasten olmamak şartıyla, bazı geçerli sayılabilecek mazeretlerden dolayı oruç tutmamaya ruhsat verilmekle beraber orucunu tutamayan bu kimselerin yerine getirmesi gereken bazı yükümlülükleri vardır. Peki 30 gün boyunca tutulması farz olan Ramazan orucu ibadetini tutamamada mübah kılan mazeretler neler?

KİMLER ORUÇ TUTAMAZ? HANGİ DURUMLARDA ORUÇ TUTULMAYABİLİR?

YAŞLILIK: Oruç ibadetini gerçekleştiremeyecek kadar yaşlı olan kimseler, oruçları yerine fidye vererek borçlarını ödeyebilirler. (Bakara Suresinin 184. ayetinde buna izin verilmiştir.)

SEFERİ (YOLCULUK HALİ): Ramazan ayında yol mesafesi (en az 90 km) olacak kadar bir yere gitmek için yolcu olan kimse, geceden oruca niyet etmekle mükellef değildir. Ancak, niyet sonrası sabah yolculuğa çıksa bu yolculuk sırasında meşru farklı bir mazeret yoksa oruç bozulmamalıdır. Ortada geçerli bir sebep yoksa ibadetin bozulmaması tamamlanması icab eder. Buna rağmen sefer bir mazeret olduğu için orucunu seferîliği başladıktan sonra bozarsa kendisine kefâret gerekmez, sadece kaza gerekir (İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, 2/421-424).

HASTALIK: Eğer oruç tutulduğu takdirde o kimsenin durumu daha kötüye gidecekse ve yahut hastalığı uzayacaksa, daha sonra kaza etmek maksadıyla o seferlik Ramazan ayında oruç tutmamalarına ruhsat verilmiştir. Oruç tutarsa eğer hasta olacağı doktor tarafından bildirilen kimse de hasta hükmüne geçmektedir.

İLERİ SEVİYEDE AÇLIK VE SUSUZLUK: Aşırı derecede aç ya da susuz kalındığı zaman beden ve ruh sağlığı ciddi manada sıkıntıya uğrayacaksa o kişinin orucu bozmasına mühlet verilmiştir. Sağlık şartlarının düzelmesi halinde tutamadığı o oruçlarının kazasını yerine getirmelidir.

AĞIR İŞLERDE ÇALIŞMAK: Bu denli zor ve ağır koşullar altında çalışan kimsenin sağlığı olumsuz etkilenecekse orucunu tutmayabilir. İzin gününde ya da müsait olduğu en yakın zamanda kazasını yapmalıdır.

HAMİLELİK VE EMZİRME DURUMUNDA OLMAK: Eğer oruç tutulursa ve bu oruçta anne adayına ya da bebeğe zararı dokunacaksa sonradan kazasını yapmak üzere oruç tutmayabilir. (Bkz. Sahnûn, el-Müdevvene, 1/278- 279; Şîrâzî, el-Mühezzeb, 1/328; İbn Kudâme, el-Kâfî, 1/434; Kâsânî, Bedâî’, 2/97).) Ancak kişi kendini iyi hissediyorsa ve herhangi bir sağlık sorunu teşkil edilmiyorsa oruç tutulabilir.