Otomotivdeki kriz üretime fren yaptırdı

Salgın kısıtmalarının kalkmasının ardından hızlanan ekonominin temmuz ayında kısmen de olsa yavaşlama sinyali verdiği görüldü. Dün açıklanan sanayi üretim endeksi, sektörel ciro endeksleri ve perakende satış ve ciro verileri beklentilerin ötesinde düşüş eğilimi sergiledi. Oysa Kurban Bayramı nedeniyle eksik iş gününe karşın temmuz ayında PMI verisi hazirandaki 51.3 seviyesinden 54'e yükselmişti. Endeks ağustos ayında da 54.1'e çıktı. Anket verileri faaliyet koşullarında ocak ayından bu yana en güçlü iyileşmenin yaşandığına işaret etmişti. Yine elektrik tüketiminde de 2019'un Temmuz ve Ağustos aylarını aşan bir miktar gözlendi. İhracat da eksik iş gününe rağmen temmuza yüzde 10'dan fazla yükseldi. Tüm bu öncü göstergelere karşın dün açıklanan sanayi üretim verisi yıllık düzeyde yüzde 8.7 artarak çift haneli beklentilerin altında kaldı. Üretim aylık bazda ise yüzde 4.2 gibi sert denilebilecek bir daralma gösterdi.

ÇİP KRİZİNİN ETKİSİ GÖRÜLDÜ

Detaylara baktığımızda temmuz ayında aylık daralmanın en çok olduğu alan yüzde 5 ile imalat cephesinde gerçekleşti. Üretim malları özelinde ise dayanıklı tüketim malı üretimi yüzde 7.3, sermaye malı üretimi de yüzde 11.6 oranında küçüldü. Temmuzda yüksek teknolojili ürün imalatındaki aylık yüzde 22.4'lük düşüş dikkat çekti. Otomotiv Sanayii Derneği verilerine göre otomobil üretimi temmuzda yıllık yüzde 56.9 oranında azalmıştı. Aylık azalış da yüzde 46.3 oldu. Otomotiv sektöründe süren çip tedarik krizi birçok tesisin üretime ara vermesine neden oluyor. Temmuz ayındaki otomobil üretim sayılarındaki dramatik düşüş de bunun göstergesi. Otomotiv sektörü kimya ve metal sanayi başta olmak üzere birçok sektörle bağlantısı nedeniyle buradaki bir yavaşlama sanayi sektörünün genelini etkileyebiliyor. Anlaşılan o ki temmuzda beklentilerin ötesinde küçülme gösteren sanayideki bu durum otomotivdeki krizin bir yansıması.

TEDARİK SIKINTISI İMALATI ZORLUYOR

Üretim endekslerine baktığımızda arındırılmamış 116.8 olarak hesaplanan sanayi üretim endeksinin temmuz ayı özelinde son dört yılın en düşük değeri olduğunu görüyoruz. Ancak takvim etkisinden arındırılmış üretim endeksi ise 132.9 ile bu yılın ikinci en yüksek değerine işaret ediyor. Genel anlamda üretimde bir zafiyetten henüz söz edemeyiz. Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan ise yaptığı yazılı değerlendirmede, “Sanayi üretimindeki yıllık artış oranı, geçen yılın olumsuz etkilerinden dönüş etkisi halen görülmekle beraber aslında dönemsel veriden de anladığımız üzere yavaşlamaya işaret ediyor. Üretimdeki hız kaybı, yoğun bir şekilde doğalgaz ve elektrik tüketimini de ele alacak olursak üretim maliyetlerindeki artışın zorlayıcı etkisinden ileri gelmekte. Özellikle enerjiye ek olarak, hammadde teminindeki tıkanıklıkların da küresel açıdan imalat sektörünü zorlayıcı etkisinden bahsetmek gerekir. İlk iki çeyrekte milli gelir büyümesine en önemli katkıyı veren alanların başında gelen sanayide, 2021'in üçüncü çeyreğinin ilk verisiyle beraber hız kaybı etkisini de gözlemliyoruz. Bu da aslında, geçen yılın olumsuz etkilerinden dönüşte yatırımların devam ettiğini, ancak istenen seviyede olmadığını göstermektedir” ifadelerine yer verdi.

PERAKENDE DE DURUM FENA DEĞİL

Öte yandan TÜİK'in açıkladığı bir başka veri ciro endeksleri. Temmuz ayında burada da bir düşüş gözlendi. Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi, 2021 yılı Temmuz ayında yıllık yüzde 45.1 oranında artsa da artış eğiliminin yavaşladığı gözlenirken, bir önceki aya göre ciroların yüzde 1.9 oranında azalması dikkat çekti. Aylık cirolarda en sert daralma yüzde 4.2 ile ticaret sektöründe oldu. Ekonominin tüketim bacağını gösteren perakende satış endeksinde de temmuzda aylık bazda bin 7'lik mütevazı bir artış yaşandı. Yıllık artış yüzde 12.3'te kaldı. Elektrikli eşya ve mobilya satışlarında aylık bazda yüzde 3.9 oranında gerileme görüldü. Perakende de cirolar yıllık bazda yüzde 32.7 oranında artarken, aylık artış yüzde 1.5 olarak ölçüldü.

ŞİŞECAM'DAN İKİ YENİ YATIRIM KARARI

Sanayide yeni yatırımlarla birlikte kapasite artışları sürüyor. Şişecam Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Kırman, dün Ankara'da Polatlı fabrikası yeni üretim hattı açılış töreninde yaptığı konuşmada toplamda 4 milyar TL'yi aşan iki yeni yatırım yapacaklarını açıkladı. Törene Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da katıldı. Cam ürünlerine olan talebin arttığına işaret eden Cumhurbaşkanı, cam ihtiyacının iç piyasadan karşılanmasını arzu ettiklerini söyledi.