Özgürlük perspektifinden bir sanat politikası: ‘Kültür insanları desteklenmeli hatta adeta kışkırtılmalı’

Melik İskender küratörlüğündeki “Özgürlük ve Paradoks” isimli sergi, UPSD Galeri’de sanatseverlerle buluştu. Uluslararası Plastik Sanatlar Derneği (UPSD - UNESCO Resmi Partneri, Türkiye Ulusal Komitesi)’nin organizasyonuyla açılan sergi, sanatçının var olma sürecini ve bu süreçte sanatını şekillendiren temel gereksinim ve kazanımları irdeliyor. 12 genç sanatçıyı bir araya getiren serginin, toplumsal kodların ve sınırların sanat üretimi üstündeki izleri veya evrensel normların düşünsel boyutlarda sanatçıya olan etkisi açısından okunması planlanıyor.

Küratör Melik İskender, sanatın toplumsal düzendeki yeri ve sergiyle ilgili sorularımızı yanıtladı.

• Sanat üretebilmek için, içinde yaşadığımız koşullar uygun mu?

Sanat ortamı ve sanatçı özgür olmazsa sanat olsa da geleneksel düzeyde seyreder. UPSD kuruluşundan bu yana çağdaş sanatın ilerlemesinde, gelişmesinde öncü olmuş ve önemli katkılar sağlamıştır. Genç etkinlik projeleriyle genç sanatçıların çağdaş ve güncel sanat yapmaları, kendilerini deneyimleme ve sergileme imkanları bulabilmelerine imkan sağlamıştır. Genç sanatçılar akademilerin ve ticari galericilerin kısıtlayıcı etkilerinden kurtularak bağımsız, daha cesaretli tavırlar sergileyebilmişlerdir.

UPSD’nin projeleri arasında “Sanatta Ütopya” projesi gibi yaşamı ve özgürlüğü sorgulayan güçlü deneyimleri var. Siyasetin her şeyi kontrol altına alma eğilimi her şeyde olduğu gibi sanatta da uygunsuz ve huzursuz bir ortam oluşturuyor. 1990-2000’lerin avantajları ne yazık ki azaldı.  Kültür merkezleri ve galeriler, merkezde yani insanların kolayca ulaşabilecekleri, merkezi konumlarda, hatta bölgenin kültür seviyesine uygun yerlerde olmalı. UPSD Galerisi o yıllarda kenar sayılabileceği bir konumdayken merkezdeki galeri ve kültür merkezlerinin kapanmış olmalarından ve kalanını da merkezden kilometrelerce uzaklara taşmalarıyla şimdi merkezi bir konumda sayılıyor.

‘GENÇ SANATÇILAR KÜLTÜRÜMÜZÜN YANSIMASI’

• Bu sergi fikri nasıl oluştu?

15 Nisan Dünya Sanat Günü Kapsamında UPSD her yıl farklı alanlarda sanat ve kültür ödülleri veriyor. Her yıl olduğu gibi bu yıl da bu ödüllerden biri olan Yılın Genç Sanatçısı ödülü için galerilerden ve akademilerin sanat atölye hocalarından ödül almaları için genç sanatçı önermelerini istedik. Gelen dosyalar çoğunlukla güçlüydü. Oy çokluğuyla ödül alan genç sanatçı Pamirhan Yıldıran oldu. Yine de aklımızda kalan genç sanatçılar olmadı dersek doğru olmaz. Değerli UPSD başkanımız Bedri Baykam ve yönetim kuruluna; dosyaları bize ulaşan günümüzün genç sanatçılarının cumhuriyetimizin 100. yılında kültürümüzün yansıması olduğunu hatırlatarak bu sanatçıları yapacağımız sergiyle bir araya getirmeyi önerdim. Bedri Baykam bu fikri iyi buldu ve serginin küratörlüğünü bana önerdiğinde onur duyacağımı söyleyerek kabul ettim. Yönetim kurulunun da onayıyla çalışmalara başlayarak Özgürlük ve Paradoks kavramıyla bu sergiyi oluşturdum.

• Kavram olarak neden Özgürlük ve Paradoks adına karar verildi?

Çünkü bu kavram tam da günümüzü yansıtıyor. Diken üstünde bir kavram… Cumhuriyetimizin 100 yıl sonrasındaki bu ortam ve bu ortamda sanat üreten genç sanatçıların oryantasyonundan oluşan bir kavram.

• Türk Sanatçılarının dünyadaki yeri neresidir?

Dünya çapında önemli sanatçılara sahibiz. Güncel, deneysel yaklaşan sanatçılarımız olsa da yine de eksik kalan bir taraf var. Sanat yeniyi arar, yeni olanı yapabilmek için güncel, deneysel olabilmeli. Ancak Türkiye’de bu çok zayıf. Genellikle referans alarak sanat üretiliyor. Çağdaş sanattan referans alınsa da yeni olamıyor. Bir yapıtın yeni olabilmesi için risk alması gerekir. Yapılan şeyin yapıt olarak kabul edilmeme riski göze alınmadan ilerleme sağlanamaz.

Çağdaş medeniyetler seviyesindeki her ülkenin sanat politikası olmalı. Farklı disiplinlerde sanatçılar, kültür insanları fazlasıyla desteklenmeli, hatta adeta kışkırtılmalı. Günümüzde bunu sadece UPSD yapıyor.