Pakistan ABD’nin kaos planları gölgesinde seçime gidiyor

Pakistan 8 Şubat’ta bir süredir ertelenen seçimini gerçekleştirecek. Önceki yıl ülke İmran Han Hükûmeti’nin düşürülmesiyle gündemimizde çokça yer etmişti. Şu an Pakistan’ı İmran Han’ın partisi Pakistan Tehreek E-Insaaf’ı (PTI – Pakistan Adalet Hareketi) düşüren partilerin desteklediği seçim hükûmeti yönetiyor.

PTI üzerindeki baskı seçimlere yaklaştıkça artıyor. Ancak bu baskılar halkın PTI’ya olan sempatisinin düşürmek bir yana daha da artmasını sağlıyor. Bu durum seçimin sonrasında dahi sürecek gibi duruyor.

İMRAN HAN NEDEN DÜŞÜRÜLDÜ?

İmran Han ya da meşhur lakabıyla Kaptaan (Dünya Şampiyonu olduğu dönemde Pakistan Milli Kriket Takımı’nın kaptanlığını yapmıştır) 1996 yılında Pakistan siyasetine yeni bir soluk getirmek amacıyla kurduğu partisiyle 25 Temmuz 2018 Genel Seçimleri’nde iktidarı yakaladı. Yüzde 31,82 oy oranıyla 342 sandalyeli Meclis’te 149 vekillik kazandı. Pakistan Müslüman Ligi (Q) ve Muttahida Qaumi Hareketi’nin desteği ile hükümet oldu. [1]

Pakistan bu hükûmet devrinde Avrasyacı bir rota izledi. Çin, Rusya, Türkiye, Afganistan ve İran dostluğu siyasetini güttü. Pakistan’ın tarihinde bu siyaseti kuvvetlendirecek etkenler mevcuttu. Pakistan her ne kadar geçmişinde Atlantik ve Avrasya arasında sıkışsa da Avrasya ülkeleri ile temeli sağlam dostluğu ve ekonomik ilişkileri vardı. İmran Han bu ilişkileri daha da ileriye taşıdı.

2012 yılında başlatılan Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru Projesi kararlılıkla uygulandı. Çin’den başlayıp ülkenin önemli ticari kentlerinden olan Karaçi’ye gelen demiryolunun Afganistan’ın başkenti Kabil’e kadar bağlanması gündeme geldi ve prensipte anlaşıldı. Yıllarca ABD işgali ile yıkılan Afganistan’ın bu ekonomik kazanç sistemine sokulması ülkenin kalkınması için çok mühimdi.

Suudi Arabistan’ın Avrasya Cephesine yaklaşması ile başlayan süreçte İran ile bu ülkenin diyaloglarını sürdürmek isteyen ve bunun için çabalayan kişi de Başbakan İmran Han’dı. Başbakanlığı bu diyalogların meyvesini göremese de Han’ın bu yakınlaşmada çabaları büyüktür. [2] İran ile Pakistan’ın bugün yaşadığı sorunlar ise Han sonrası Pakistan’ın yeni rotası hakkında bize çok şey anlatıyor. Pakistan, İran’ı zayıflatmak adına maalesef bir terör örgütüne kucağını açıyor. Pakistan’ın dinamikleri İran ile çatışmayı önlese dahi bu sakin hal ne kadar sürebilir diye sormak gerekiyor.

FETÖ OKULLARI SORUNUNU İMRAN HAN ÇÖZDÜ

Pakistan ve Türkiye ilişkileri her dönem çok iyi olarak tarif edilse de 2018 yılında ülkede faaliyet gösteren FETÖ okulları sebebiyle ilişkiler bir nebze gergindi. Mahkeme kararına rağmen Pakistan bu okulları Maarif Vakfı’na devretmekte hantal davranıyordu. Han bu sorunu çözdü. Sonraki Başbakan Şerif ile akçeli işleri olanlar farklı iddialara sahip olsa da Pakistan’daki tüm FETÖ okullarını Kaptaan kapatmıştır. [3]

15 Ağustos 2021’de Taliban’ın ABD’yi yenmesi ile beraber ülke yönetimi devralması sonucunda Afganistan ve Pakistan arasında dost siyaseti başlamış oldu. Yukarıda bahsettiğimiz demiryolunun uzatılması bunun bir yansımasıdır. Buna ek olarak Taliban’ın lideri Hibetullah Ahundzade’nin imran Han hariç hiçbir siyasetçi ile görüşmemesi ve mesajlarını onun üzerinden iletmesi bu ilişkinin boyutunun en büyük göstergelerinden biridir. Han, Afganistan’ın yeni yönetiminin tanınması ve desteklenmesi gerektiğini her fırsatta yinelemiş ve ABD’nin Taliban’a karşı Pakistan’da üs kurma talebini ise direkt olarak reddetmiştir.[4] Bugün ise Pakistan, Taliban ile hiçbir diyalog kurmadan ülkesinde bulunan Afgan sığınmacıları sınır dışı ediyor ve ülkeler arasındaki kaosu körüklüyor. [5]

Pakistan’ın tarihinde Rusya ile dostluk siyaseti örneği bulmak pek olanaklı değildir. Özellikle 70’li yıllarda SSCB ve Hindistan dostluğu dillere destandır. Ancak Han değişen dünya dengelerini anlamış ve Rusya ile dostluk siyaseti gütmüştür. Şu an var olan dengeciler gibi Avrasya’nın bir ülkesi ile dostken diğerine sırtını çevirmemiştir. Bu hataya düşmemiş ve cepheyi bir bütün olarak görmüştür. Hamleleri ve siyaseti de bu eksenlidir. Kaptaan, Rusya’nın NATO kuşatmasına teslim olmamak için başlattığı harekâtın ilk günlerinde Moskova’ya gitmiştir. [6] Yaptığı açıklamada Rusya’ya desteğini de ilan etmiştir.

ABD DÜŞÜRÜLMESİNİ İSTEDİ

imran Han hükümetten düşürülme sürecinde kimin düşman olduğunu hiç eğip bükmeden kamuoyu ile paylaştı. Han’ın düşürülmesini isteyen direkt ve dolaysız olarak ABD idi. Pakistan’ın ABD Büyükelçisi yazdığı mektup ile bunu açık olarak ifade etmişti. [7]

Pakistan geçmişinde böyle değişimler yaşadı. Yolu ne zaman daha bağımsızlıkçı bir rotaya evirilse sokaklarında tanklar, radyolarında albaylar, paşalar oldu. ABD menşeili paşalar Pakistan’ı rotasından aldı bambaşka yerlere götürdü. Han’ın farkı ise yarı ordu yarı Meclis girişimiyle devrilmiş olmasıdır. Ordunun özellikle Rusya-NATO savaşında Han’ın demeçlerinden rahatsız olmasıyla başlayan süreç, ittifak kurulan partilerden vekil satın alınmasıyla zirveye erişti. En son 10 Nisan 2022’de çoğunluğu kaybeden Pakistan Adalet Hareketi hükümeti, eskiden düşman olup ortak hedef için yeni ortaklar haline gelen Pakistan Muslim Leauge (Nawaz), Pakistan People’s Party gibi partilerin verdikleri gensoru ile düştü. PTI durumu protesto etti ve Meclis’ten çekildi.

HAN SONRASI PAKİSTAN’DA NELER OLDU?

PTI düştükten sonra PML-N ve PPP önderliğinde yeni bir hükümet kuruldu. İlk etapta ülkede büyük mitingler yapıldı. Eski Başbakan İmran Han’ın katılımıyla büyük yürüyüşler organize edildi. Bu eylemlerdeki tek talep erken seçim oldu. Her ne kadar 2018’de PTI yüzde 32 gibi bir oyla başa gelmiş olsa da iktidarda kaldığı süre boyunca halk içindeki desteği günden güne arttı.

Hindistan’ın bir Atlantikçi hevesle Keşmir’de yaptığı değişiklikleri sineye çekmeyen İmran Han hem bu dik duruş siyaseti hem de genel olarak Pakistan’ın bağımsızlıkçı karakterine uygun bir rota izlemesi sayesinde günden güne popülerliğini katladı. Bu desteği o günlerde yapılan Azad Keşmir Eyalet Seçimleri ve Punjab Eyalet Seçimleri’nde görebiliriz. Bu sebeple yapılacak olan erken seçimden kesin bir PTI zaferi bekleniyordu. Erken seçim talebi “resmi süre zaten geliyor” denilerek bastırıldı.

10 Ağustos 2023’de Meclis feshedildi ve seçim hükümeti kuruldu. Pakistan Anayasası’na göre 90 gün içinde yapılması gereken seçim ötelendikçe ötelendi. En son 8 Şubat 2023 tarihinde karar kılındı. Şimdi ise Pakistan seçim sürecini yaşıyor.

PTI VE İMRAN HAN’I YASAKLAMA SİYASETİ

Seçimlerin yaklaşması ile beraber Pakistan Adalet Hareketi aleyhine alınan önemler artırıldı. İmran Han, ağustos ayında aldığı mahkûmiyet ile 5 yıl siyasetten men edildi. Ancak bu davanın bitişinden sonra bambaşka davalar açıldı. Han en son yaptığı evliliğin resmi olmamasıyla dahi suçlandı ve bu suçlamadan ötürü eşiyle beraber hüküm giydi. O kadar çok dava açıldı ve hüküm verildi ki, Han’ın toplamda ne kadar ceza aldığını kendisi dahi bilmiyor olabilir. Hatta 10 Ocak 2024’te ABD Büyükelçisi’nin kendisi hakkındaki mektubu açıkladığı için dahi ceza aldı. [8]

Han hapishanede iken partisinin sokaklarda güllük gülistanlık şekilde siyasi çalışma yapması beklenemezdi ve öyle de olmadı. PTI’nın çeşitli mitinglerinde bombalar patladı. Polisler kalabalıkları ezmeye çalıştı. Birçok mitingi yasaklandı. Tüm bunlara rağmen PTI üzerindeki halk desteği kesilmeyip partinin oy oranı anketlerde yüzde 50 seviyesinde olunca bambaşka bir yasak geldi. Pakistan’da partiler direkt logolarıyla değil seçtiği semboller ile pusulada yer alıyorlar. Hatta sadece partiler için değil bağımsız adaylar için dahi bu kural böyledir. PTI’nın sembolü ise İmran Han’ın Pakistan Kriket Milli Takımı’nın efsane kaptanı olması sebebiyle kriket sopasıydı. Seçim kurulu PTI’nın bu sembolü kullanmasını yasakladı. Yani diğer bir deyişle PTI seçimlere girmekten men edildi. PTI her seçim bölgesinde bağımsız adaylar ile seçime girmek zorunda bırakıldı. [9]Ancak engelleme siyaseti bununla sınırlı kalmadı.

PTI’nın desteklediği bağımsız adaylar halktan büyük destek görünce bu seçim başarısının önüne geçmek için sahte adaylar imal edildi. [10] Aynı afiş ve sloganlarla bu adaylar için oy istendi. PTI bu cendereyi yarmak için canla başla uğraşıyor ancak direkt halkla görüşmek ve sosyal medya hesabından başka bir yolu yok. Televizyon ve gazetelerde sansür uygulanıyor. Ancak bu da Pakistan Hükümeti tarafından PTI’nın sosyal medya mitinginin olduğu saatlerde internet erişiminin kapatılması ile engellenmeye çalışılıyor. [11]

ABD’NİN KAOS PLANI

Pakistan’ın içinde olduğu bu süreç ABD’nin kurguladığı bir kaos planı. Sadece PTI’ya yapılan baskılardan dolayı bunu söylemiyorum: Ülkede adaylara suikastlar düzenleniyor, mitinglerde bombalar patlıyor. Güvensizlik havası yaratılıyor. PTI ve diğer parti seçmenleri arasında uçurumlar yaratılmaya çalışılıyor. Han destekçileri seçimlerin dışına doğru sürülüyor. Ancak yine de sandıktan PTI’nin desteklediği adayların çıkması kuvvetli ihtimal olarak görülüyor.

ABD, Pakistan Adalet Hareketi kazanmasın diye elinden geleni yapıyor. Tüm hukuksuzlukları dayatıyor. Parti kazansa da ABD rahat duracağa benzemiyor. Burada maalesef Pakistan ordusu da ABD’ye alet oluyor. Belki de PTI kazanırsa kurgulanacak olan kaosun “tek bitiricisi” olarak sahneye çıkmayı bekliyor.

Şimdiye kadar PTI bu meselede üzerine düşeni yaptı. İtidalli davrandı ve mücadeleyi bırakmadı. Seçimlerden sonra mücadelenin çetinleşeceği şimdiden belli oluyor. PTI mücadele için hazırlanıyor. Pakistan’da PTI ve İmran Han’ın şahsında ABD karşıtlığı yükseliyor. Bu seçimler bir kırılmayı temsil ediyor ancak Pakistan’da bağımsızlık dalgası dün olduğundan çok daha kuvvetli. Yarın ise bugün olduğundan çok daha kuvvetli olacak.

Dipnotlar

[1] https://en.wikipedia.org/wiki/2018_Pakistani_general_election
[2] https://iramcenter.org/iran-suudi-arabistan-geriliminde-pakistanin-arabulucu-rolu-1524
[3] https://www.yenisafak.com/gundem/pakistandaki-feto-okullarinin-tmvye-devri-tamamlandi-3444033
[4] https://www.aa.com.tr/tr/dunya/pakistan-afganistan-operasyonlari-icin-abdye-us-vermeyecek/2278964
[5] https://www.bbc.com/turkce/articles/ cx94gpjpzdlo
[6] https://www.yenisafak.com/dunya/pakistan-basbakani-imran-han-putinle-gorustu-3756565
[7] https://yetkinreport.com/2023/05/11/ imran-han-tutuklandi-ulke-savas-alanina-dondu-pakistanda-neler-oluyor/
[8] https://www.ekonomim.com/dunya/eski-pakistan-basbakani-imran-hana-resmi-sirlari-ifsa-etmekten-10-yil-hapis-cezasi-haberi-727341
[9] https://www.indyturk.com/node/ 689756/dünya/i̇mran-hana-bir-darbe-daha-oy-pusulalarında-kriket-sopası-olmayacak
[10] https://www.instagram.com/p/ C22F0czM39X/
[11] https://www.dawn.com/news/1807435