Pancar üreticileri Aydınlık’a konuştu: Fiyat bin lira da olsa bizi kurtarmaz

2021-2022 sezonunda şeker kotası, 2 milyon 700 bin ton olarak belirlendi. Şeker fabrikaları da kendisine verilen kotaya göre üreticiyle sözleşme yapıyor. Üretici istediği kadar pancar üretemez, üretim fazla ise düşük fiyata satmak zorunda kalır.

Kayseri Şeker Fabrikası, 2021 yılı şeker pancarı için ton başına 440 lira olan fiyatı aralık ayında 2022 ürünü için 720 liraya çıkardıklarını açıklamıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise 20 Ocak’ta yaptığı açıklamada, Türk Şeker’in pancar avans alım fiyatını ton başına yüzde 100 artışla 800 lira olarak açıkladı. Bu açıklamadan sonra özel sektör ve kooperatif fabrikaları da avans fiyatını 800 liraya çıkardı.

Yüzde 100 oranındaki fiyat artışını ve pancar üretimindeki sorunları, Kayseri, Yozgat ve Sivas’taki pancar üreticileriyle görüştük. Çiftçilerin en büyük sıkıntısı 2021 yılı ürünü için verilen 440 liranın çok düşük olması, bunun zarara neden olduğunu belirtiyorlar. Sıkıntılardan biri de artan maliyetler. Maliyetler düşürülmezse önümüzdeki yıl üretimde ciddi bir düşüş yaşanacak, piyasa Cargill’e teslim olacak.

YATLARDAN VERGİ ALINMIYOR BİZDEN DE ALINMASIN

Sivas’ın Gemerek İlçesi Hacı Yusuf Köyü’nden Hicabi Pekyürek, söze elektrik ve mazottaki fiyat artışlarıyla başladı. “Mazot olmadan ürünlerimizi sulayamayız. Yatların, gemilerin yakıtından nasıl vergi alınmıyorsa biz çiftçilerin kullanacağı mazottan da vergi alınmasın. Geçen yıl gübre fiyatı ton başına 3 bin 500 lira iken şu anda piyasa fiyatı 8 bin lira ama paramız olmadığı için Kayseri Şeker Fabrikası’ndan alıyoruz. O da kompoze gübreyi 12 bin liraya verecek diye duyuyoruz. Kayseri Şeker, mazotu üst fiyatlardan bize veriyor. Fabrika yöneticileri şaşaalı saltanatlarına harcadıkları paraları çiftçiye verse çiftçi ihya olur.”

Pekyürek, her yıl 300 dekar pancar ektiğini ama bu sene 200 dönüm ekim yapabileceğini de söyledi. Pekyürek, 2021 sezonu için Kayseri Şeker’in ton başına 440 liradan pancar alım fiyatı açıklamasından önce şekerin torba fiyatının 250 lira olduğunu da belirterek, “Pancarı 440 liradan alıp işledikten sonra bir anda 50 kiloluk şekeri 435 liraya yükselttiler. Anlayacağınız pancar üreticisini ters köşe yaptılar.” dedi.

'TARLAYA SANKİ GÜBRE DEĞİL ALTIN ATIYORUM'

Yozgat’ın Boğazlıyan ilçesi Güveçli Köyü’nden Salim Gülhan da geçen yıl 200 dekar pancar ekmiş ama bu yıl 30 dekar ekebilecek. Gülhan şöyle devam etti: “Buğday eksem 15 ton gübre lazım, ‘tarlaya küçük altın atıyorum’ gibi hissediyorum kendimi. Dap gübre ton başına geçen yıl 3 bin 500 liraydı, şimdi 10 bin lira. Pancar parası zaten pul oldu, 440 lira çok komik bir rakamdı. Çiftçi ektikçe batar duruma geldi. Önümüzdeki yıl pancar alım fiyatı bin lira olsa bile benim bu şartlarda ekeceğim miktar 30 dekar. Bizim üretmemiz lazım. Dışa bağımlılıktan kurtulmalıyız.”

'EKEMEDİM, KOTAMI ALDILAR'

Kayseri’nin Yahyalı ilçesi Kopçulu köyünden Nuh Coşkun da geçen yıl pancar ekemediği için kotasının elinden aldığını belirterek, “Babam da pancar çiftçisi. Her yıl eker ama bu yıl girdi maliyetlerinden dolayı ekemeyecek. Fabrika sadece şekerden kazanmıyor, küspesini de satıyor, melasını da satıyor.” dedi.

Kayseri’nin Bünyan ilçesi Burhaniye Köyü’nden Mustafa Medet de atadan beri pancar üreticisi. Elektrik faturalarından muzdarip olan Medet, “Devletimizden acil bir şekilde elektrik fiyatında bir çalışma yapmasını bekliyoruz. Piyasada gübrenin fiyatı fabrikanın vereceği fiyattan düşük. Cebimizde nakit paramız olsa dışardan 8 bin liraya alırdık, paramız olmadığı için 12 bin liradan fabrikadan almaya mecbur bırakılıyoruz. Pancar alım fiyatı, bin lira olmazsa zarar ederiz” diye konuştu.

AKAY, FETÖ’DEN SORUŞTURULUYOR

Tarım aletleri satan Volkan Korkmaz, 2016 yılına kadar pancar üreticiliği yaptığını ama maliyetlerin artması nedeniyle üretimi bıraktığını belirtti. Korkmaz, Kayseri Pancar Kooperatifi Başkanı Hüseyin Akay'ın çiftçiye sahip çıkmadığını belirterek, şöyle devam etti: “Başkanın görevi üreticiye sahip çıkmaktır. Siyasetçiyle, hâkimi ile savcısı ile boy boy resim çektirip gövde gösterisi yapması yanlıştır. Hüseyin Akay'ın Boğazlıyan Cumhuriyet Savcılığı’nda 2016 yılından beri FETÖ dosyası olduğu, siyasiler tarafından korunduğu söyleniyor. Fabrikayı bilinçli bir şekilde borca batırdığı, milyar liralık fabrikanın arazilerini sattığı konuşuluyor. Fabrikada onlarca üst düzey yönetici, FETÖ üyesi olmaktan soruşturma geçirdiler, kimileri de yargılandılar. Eğer bu olaylar gerçekse devletimiz böyle yöneticilere neden müsaade ediyor anlam veremiyoruz.”

ÜRETİM OLMAZSA PİYASA CARGİLL’E KALIR

Ziraat Mühendisi Deniz Altıntaş, şeker pancarı üretimiyle ilgili önemli uyarılar yaptı. Altıntaş, Aydınlık’a şöyle konuştu:

“Çiftçi pancarı ekmekten vazgeçerse piyasa Cargill'e kalır. Piyasa Cargill'e kalırsa vatandaş nişasta bazlı şeker yer, çok ciddi sağlık sorunları ortaya çıkar. Hükümetin sağlıklı bir tarım politikası yürütmesi gerekiyor. Bu şartlar altında şeker fabrikaları kâr edemez, çiftçi zarar eder.

Bizim önümüzdeki yıl 24 milyon ton buğdaya ihtiyacımız var. Türkiye’de kişi başı buğday tüketimi 250 kilo. Suriyelilerle birlikte 94 milyon nüfusa bakıyoruz. Önümüzdeki yıl 8 milyona yakın buğday açığımız olacak.

“10 yılda şeker fiyatı, 2 kat artmış, pancar alım fiyatı 4 kat artmış, girdiler 10 kat artmış. Siz bu durumda Turhal Şeker Fabrikası’nı alıyorsanız bu işi bilmiyorsunuz demektir. Turhal Şeker’i almak yerine Kayseri Pancar Kooperatifi’ne bağlı Kayseri Şeker ve Boğazlıyan Şeker’in gelirini artıracak işler yapmanız lazımdı. Örnek vermek gerekirse çiftçiyi de rahatlatacak bir biyogaz tesisi kurulup oradan çıkacak fermante (organik) gübreyle toprağın organik madde miktarı artırılır. Almanya son 10 senede 40-50 kat artırdı biyogaz üretim tesislerini. Biyogaz tesisi hem çiftçinin giderini azaltır hem fabrikaya kâr elde ettirir hem de ülke ekonomisine fayda getirir. Almanya kendi tüketeceği enerjisinin yüzde 30’unu kendi imkanlarıyla üretiyor. Yani fabrikada yapılacak güzel yatırımlar varken Kooperatif Başkanı Hüseyin Akay'ın ‘şeker fabrikaları zarar ediyor’ diye şikâyet etmesi, ‘Turhal Şekeri niye aldın o zaman?’ sorusunu sorduruyor. Bir defa FETÖ üyeliğinden soruşturma dosyası olan yöneticiyle fabrika yönetilemez

ÜRETİM 327 BİN TONDA KALACAK

“Kayseri Pancar Kooperatifi’ne bağlı 3 şeker fabrikası, 2020-2021 sezonunda 535-540 bin ton civarında şeker üretti. 2021-2022 sezonunda çiftçiden 450 bin dekar tarla pancar üretim taahhüdü alınarak üretilen şeker, 420 bin tona düştü. 2022-2023 sezonu için şu ana kadar çiftçiden alınan taahhüt 300-330 bin dekar civarında. Bu da gösteriyor ki seneye şeker üretimi 327 bin tonda kalacak. Yani Kayseri Şeker Fabrikası’nın yanlış yönetim politikasından kaynaklanan sebeplerle seker üretimi her yıl ciddi miktarda azalıyor. Bu da Cargill nişasta bazlı şeker üretiminin önünü açıyor.”