Paris’te Türkiyesiz Doğu Akdeniz toplantısı
Doğu Akdeniz’de gündem hareketli. Dün Macron, Yunanistan, GKRY ve Lübnan liderleri ile toplantı yaptı. Zirvenin ana konusu Doğu Akdeniz'de enerji ve jeopolitik dengelerdi. Öte yandan Miçotakis yarın İsrail’de Netanyahu ile görüşecek. ABD’li enerji şirketi Chevron’un da faaliyete başladığı bildirildi
GAZETE HABERLERİ
Editor
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ve Lübnan ile Doğu Akdeniz gündemli bir toplantı yaptı. Elysée Sarayı'ndaki toplantıya Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ve GKRY Lideri Nikos Hristodulidis katıldı. Zirve, bu ülkelerin en üst düzeyde bir araya gelmesi bakımından dikkat çekti. Yunan basını, toplantıya ilişkin olarak “Atina, Akdeniz'in doğu kıyılarındaki jeopolitik gelişmeler karşısında bölgesel aktör olma iddiasını güçlendiriyor.” değerlendirmesini yaptı. Yunan yetkililer de, “Başbakanımızın katılımı, istikrarlı dış politikamızın daha geniş bir bölgede barış ve güvenliğe katkısını ortaya koyuyor.” açıklamasını yaptı.
Öte yandan Miçotakis'in, toplantının ardından İsrail'e gideceği bildirildi. Yunan basını, bu ziyareti “Ankara'ya çifte mesaj” olarak nitelendirdi. Miçotakis’in pazar günü Kudüs'te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile yapacağı görüşmenin, Doğu Akdeniz'deki enerji denklemi açısından kritik olacağı vurgulandı. Atina'nın, İsrail'i sürece daha aktif dahil etmek istediği belirtilirken, enerji kaynakları üzerindeki pazarlıkların hız kazanabileceği ifade edildi.
HAMLELER TÜRKİYE’YE YÖNELİK
Bu gelişmelerin, ABD'li enerji devi Chevron'un Girit'in güneyinde yeni sahalar keşfetme planlarıyla aynı döneme denk gelmesi dikkat çekti. Chevron'un, Yunanistan için stratejik bir hamle yaptığı ve Doğu Akdeniz'i öncelikli bölge ilan ettiği belirtiliyor. Şirket yetkilileri, Girit ve Mora Yarımadası'nda üç blok için talepte bulunacaklarını açıkladı. Chevron'un Avrupa ve Orta Doğu Sözcüsü Sally Jones, “Yunan yetkililerle işbirliği içinde çalışmaya başlamayı dört gözle bekliyoruz.” dedi. Chevron'un Yunan sularındaki faaliyetleri, bölgedeki enerji rekabetini daha da kızıştırıyor. ABD'li devin yönetiminde bulunan blokların yüz ölçümünün 46 bin kilometrekareye ulaşması, Exxon Mobil'i de geride bırakması anlamına geliyor. Bu durum, küresel enerji devleri arasındaki rekabetin yeni bir boyuta taşınacağını gösteriyor. Uzmanlar, Türkiye ile Libya arasında imzalanan deniz yetki anlaşmasına karşı Yunanistan'ın elini güçlendirmek için bu yatırımların teşvik edildiği görüşünde.
Chevron ve Exxon Mobil'in eş zamanlı olarak Yunan deniz sahalarında bulunması, Libya-Türkiye işbirliğine karşı caydırıcı bir unsur olarak değerlendiriliyor. Şirketin Girit açıklarında talep ettiği iki deniz bloğunun ise Libya'nın talep ettiği bölgeyle çakıştığı bildirildi. Libya Hükûmeti’nin, uluslararası yatırımları çekmek için Türkiye ile arasına mesafe koyabileceği iddiası da dillendirilmeye başladı. Atina, uzun zamandır Libya ile sınırlarını belirlemek için anlaşma yapma çabasında. Bu kapsamda, Amerikan şirketlerinin bölgede sondaj faaliyetlerine başlamasının Yunanistan'ın pazarlık gücünü artıracağı belirtiliyor. Enerji yatırımları açısından en iyimser senaryoda, Chevron'un Girit ve Mora açıklarında 2030'a kadar keşif sondajı yapması planlanıyor. Ancak, sürecin hızlandırılması halinde 2025'te kritik kararların alınabileceği ifade ediliyor. Yunanistan Çevre Bakanlığı, Chevron ile ilgili açıklamasında, ihale sürecinin mayıs ayında başlayacağını ve başvuruların 90 gün içinde alınacağını duyurdu. Bu sürecin ardından 2025 sonunda nihai imtiyaz sahibinin belirlenmesi bekleniyor. Bu gelişmeler, Doğu Akdeniz'deki enerji dengelerinin yeniden şekillendiğini ve bölgedeki rekabetin daha da kızışacağını gösteriyor.
Doğu Akdeniz Avrupa’nın en büyük Hidrokarbon kaynağı
Atina'da düzenlenen 6. Güç ve Gaz Forumu'nda, Amerikan petrol şirketi Chevron'un Girit'in güneyinde yeni doğal gaz ve petrol arama alanlarına yönelik ilgisi gündeme geldi. Hellenic Hydrocarbons and Energy Resources Company CEO'su Aristophanes Stefatos, “Ülkemizin Offshore Potansiyeli ve EDEYEP'in Rolü” başlıklı panelde konuya ilişkin açıklamalarda bulundu.
Stefatos, Chevron'un yeni arama faaliyetlerinin Yunanistan'ın hidrokarbon potansiyelini teyit ettiğini belirtti. Bu yatakların varlığının sondajlarla kesinleşeceğini ve sürecin yıl sonuna kadar tamamlanmasını öngördüğünü ifade etti. Ancak bu yatırımların özel sektöre ait olduğunu vurgulayarak, gereksiz engellerin oluşmamasının önemine dikkat çekti.
Chevron'un sahalarının ExxonMobil'in faaliyet alanlarına yakın olduğuna da değinen Stefatos, bölgedeki arama alanlarının neredeyse iki katına çıktığını söyledi. Chevron'un bağımsız hareket ederek pazar rekabetini artırdığını belirtti.
Stefatos, Doğu Akdeniz'in Avrupa'nın en önemli hidrokarbon ve doğal gaz kaynağı olduğunu, bölgenin stratejik öneme sahip bulunduğunu vurguladı. Stefatos, Hidrokarbon arama ve üretiminde uluslararası piyasaların enerji güvenliğine odaklandığını belirtti.
Hristodulidis: Türkiyesiz çözüm mümkün değil
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) Lideri Nikos Hristodulidis, Fransa’nın başkenti Paris’te düzenlenen “Ukrayna İçin Barış ve Güvenlik” konulu toplantı kapsamında önemli temaslarda bulundu. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ile bir araya gelen Hristodulidis, görüşme sonrası yaptığı açıklamada, Türkiye ile diyaloğun yeniden başlamasının önemine dikkat çekti. Üçlü görüşmenin ardından konuşan Hristodulidis, Türkiye ile doğrudan temasların artırılması gerektiğini belirterek şunları söyledi:
“Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti’nin Cumhurbaşkanı Yardımcısı ile bölgemizdeki gelişmeler hakkında daha detaylı bir diyaloğumuz oldu. Tüm taraflarca dile getirilen şey, var olan, ortaya çıkan her türlü görüş ayrılığını çözecek bir diyaloğa ihtiyaç duyulduğudur. Diyalog olmadan, diplomasi olmadan karşılaştığımız sorunlara, zorluklara çözüm bulunamaz. Türk Hükûmeti’yle diyaloğun kademeli olarak başlamasının önemli olduğunu düşünüyorum.”
Görüşme, Türkiye, Yunanistan, KKTC ve GKRY arasında uzun süredir devam eden sorunların çözümü için yeni bir iletişim sürecinin başlangıcı olarak nitelendi. Özellikle Doğu Akdeniz’deki gerilimler ve Kıbrıs meselesi nedeniyle taraflar arasında zaman zaman tansiyon yükselirken, üçlü temasın bölgede yeni bir diplomasi zemini oluşturabileceği iddia edildi.
