Paşalar Fosil Yatağı: Anadolu'nun 15 Milyon Yıllık Geçmişi

Bursa’nın Mustafakemalpaşa ilçesinde orman yolu çalışmaları sırasında ortaya çıkarılan Paşalar fosil yatağı Anadolu’nun yaklaşık 15 milyon yıllık geçmişindeki karasal memeli hayvanların yaşamlarına ışık tutuyor.

Canlı türlerinin biyolojik geçmişi ve göçüne tanıklık eden Paşalar kazısı, bugüne kadar gün yüzüne çıkarılan verilerle adeta bir bilgi hazinesi. Anadolu’nun Neojen sınıflamasında 12 fauna grubundan birisi ve en eskisi olan Paşalar fosil yatağında 63 farklı türde memeli hayvan fosili bulunuyor. 1965-1969 yılları arasında yapılan Türkiye Neojen Linyit Araştırmaları sırasında orman yolu çalışmaları sırasında gün yüzüne çıkarılan Paşalar fosil yatağında, ilk kazı çalışmaları 1983 yılında Kültür Bakanlığı ve Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Paleoantropoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Berna Alpagut tarafından başlatıldı. Prof. Dr. Alpagut, tarafından aralıksız devam eden kazı çalışmaları, 2020 yılından itibaren Hitit Üniversitesi Antropoloji Bölümü öğretim üyelerinden Doç. Dr. Ayşegül Şarbak başkanlığında ve Prof. Dr. Berna Alpagut fâhri başkanlığında yürütülüyor.

Paşalar Kazısı Başkanı Hitit Üniversitesi Antropoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayşegül Şarbak, Paşalar fauna alanının dünyanın en zengin fosil koleksiyonuna sahip olduğunu açıkladı. Paşalar kazı alanının 1965-1969 yılları linyit araştırmaları sırasında keşfedildiğini hatırlatan Kazı Başkanı Doç. Dr. Ayşegül Şarbak, 15 milyon öncesine tarihlendirilen Paşalar kazısı bu döneme tarihlendirilen Türkiye’deki en eski kazı alanı olarak kayıtlara geçtiğini belirtti.

Paşalar kazısının 1983 yılında Prof. Dr. Berna Alpagut tarafından başlatıldığını anlatan Doç. Dr. Şarbak, “1983 yılından itibaren Prof. Dr. Alpagut tarafından aralıksız devam eden kazı çalışmaları 2020 yılından itibaren Hitit Üniversitesi tarafından yürütülmektedir. Paşalar fauna alanının en önemli özelliklerinden biri dünyanın en zengin fosil koleksiyonuna sahip kazı alanlarından birisi olması. Paşalar fauna alanında 24 bine yakın fosil koleksiyonu bulunuyor” dedi.

ANADOLU’DA YAŞAYAN ENDEMİK TÜRLER BULUNUYOR

15 milyon öncesine tarihlendirilen Paşalar kazısında gün yüzüne çıkan fil türleri içerisinde özellikle Anadolu’da yaşamış endemik türlerin yer aldığını anlatan Şarbak, “Kazı çalışmaları sırasında bulunan ve Paşalar’a özgü bir fil türü olan ve Paşalar fili olarak da bildiğimiz Gomphotherium Pasalerensis yaşamıştır. Paşalar filinin en önemli özelliği ön dişleri yukarı değil, ön tarafa doğrudur. En karekteristik özelliklerinden bir tanesi budur. Paşalar fauna alanı Avrupa, Asya, Kuzey Amerika kökenli 63 türü barındıran zengin bir fosil yatağı. Keşfedilen türler arasında ayılar, gergedanlar, zürafalar, etçil canlı grupları yer alıyor” diye konuştu.

YAŞANAN KURAKLIK HAYVAN TÜRLERİNİ YOK EDİYOR

Paşalar faunasında yaşayan hayvan türlerinin sonu hakkında da açıklamada bulunan Şarbak, “Paşalar faunasında 15 milyon önce yaşayan bu canlılar Orta Miyosen olarak adlandırılan dönemin sonlarında Mesinyen Krizi olarak da adlandırılan büyük bir kuraklık yaşanıyor. Bu kuraklıkla birlikte Paşalarda yaşayan hayvanlar türleri yok oluyor” diye konuştu.

Şarbak, Paşalar kazısının bu yıl 40. yıl dönümü olduğunu belirterek Kültür ve Turizm Bakanlığı, Hitit Üniversitesi Rektörlüğü, Ankara Üniversitesi, Ege Üniversitesi ve Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi ile Mustafakemalpaşa Belediyesi’ne katkılarından dolayı teşekkür etti.