Perşembe Ziraat Odası Başkanı Arslan Soydan: Rekabet Kurulu derhal harekete geçmeli

Fındık fiyatı, serbest piyasada 23 TL’ye kadar indi, üretici TMO’nun alım yapmadaki yetersizlikleri yüzünden ürününü özel şirketlere vermek zorunda kaldı. Fındığın neredeyse üçte birinin üretildiği Ordu’da, Perşembe Ziraat Odası Başkanı Arslan Soydan’la çözümleri konuştuk. Fiyatın düşük açıklanmasıyla sorunların daha da arttığını belirten Soydan, Rekabet Kurulu’nun derhal harekete geçmesi gerektiğini belirterek, “Üretici üretmezse ne sanayici ne ihracatçı ne de o tekel firma kalır.” dedi.

‘30 TL BEKLEDİK’

• Fındık fiyatlarının 23 liraya kadar düşmesinin sebebi nedir?

Fındık ilimizin en önemli geçim kaynağı, direkt döviz kazandıran bir ürün. Sadece tarımsal bir ürün değil, bir sanayi ürünü de aynı zamanda. Fındık, insanları hem ekonomik yönden hem de manevi yönden etkileyen bir tarım ürünü. Bugünlerde oluşan serbest piyasa veya devletin hasattan önce açıklamasını istediğimiz fiyatlar, bizim emeğimizin karşılığı olacak. Biz ziraat odaları olarak özellikle üreticilerimizin daha kaliteli ve verimi artırıcı fındık üretmeleri için elimizden geleni yapmaya gayret ediyoruz. Sürekli alanlardayız. Bu aylarda başlıyoruz ağustos ayına kadar alanlardayız. Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı Şemsi Bayraktar’ın önderliğinde özellikle hasattan önce fiyatların devlet tarafından açıklanmasını talep ettik. Haziran ayında Ordu ziraat odaları olarak ilimiz milletvekillerine, yetkili kurumlara dosyalarımızı hazırladık ve 30 TL taban fiyat bekledik. Bunu isterken de bir bilimsel ve teknik çalışmanın sonucunda istedik. Bunu aslında hem milletvekilleri hem de üreticilerimiz kabullenmişti. Ama beklentilerimizin altında bir taban fiyat belirlendi. Tabii devletin fındık piyasasında ‘varım’ demesini önemsiyoruz. Bugün serbest piyasaya baktığımız zaman üretici şokta. Serbest piyasa geçen sene 25 TL’ye fındık alırken bu sene 23 TL’ye kadar fiyatlar düştü.

SERBEST PİYASA BASKI UYGULUYOR

• TMO da 26.5 TL fiyat açıkladı. Ancak üretici, TMO’ya değil özel sektöre gidiyor. Bunun sebebi nedir?

Özellikle bu bölgede fındık, hasattan sonra pazara hızlı bir şekilde iner. Çünkü üreticimiz, işçi parası vermek zorunda, okullar açılıyor, öğrenci masraflarını karşılamak zorunda, borcu var ödemek zorunda. Fındık bahçesinden başka da bir geliriniz yok. Bir yıl boyunca bu ürünü beklemek zorundasınız. Özellikle pandemi sürecinde üreticilerimizin daha çok maliyet gideri oldu. TMO, buna yetişemedi. Tabi TMO’nun sonuçta bir alım tarihi var. 1 Eylül’de başladı. TMO’nun her ilde belli sayıda alım yerleri var ve o alım yerleri de yetmiyor. Ödemeyi erken yapmıyor. Serbest piyasa bugün 20 TL dese bile üreticimiz fındığını vermek zorunda. Bunu gören serbest piyasa maalesef baskı uygulayarak fındığı, bugün 23-23.5 liraya alıyor.

ÜRETİCİ ÜRETMEZSE SANAYİCİ DE TEKEL DE OLMAZ

• Çözüm nedir?

Yüzde 75’ini ürettiğimiz, hammaddesi bizim elimizde olan bir ürünün fiyatını neden bizim üreticimiz, sanayicimiz, ihracatçımız belirleyemiyor. Neden birisi gelmiş Türkiye’de baskı uygulamış. Bunu bir kere sorgulamamız lazım. Rekabet Kurulu’nun muhakkak harekete geçmesi lazım. Bunu denetleyecek Rekabet Kurulu’dur. Burada istikrarlı bir fiyat politikasını yakalayamazsak üreticiyi bahçeye sokamayız. Bizim mücadelemiz, isteğimiz, üreticimiz kazansın, bölgemiz kazansın, ihracatçımız, sanayicimiz kazansın, Türkiye kazansın. Üreticimiz alın terinin karşılığını alamadığı zaman nasıl ‘üretin’ diyeceğiz. Üretici üretmezse ne sanayici ne ihracatçı ne de o tekel firma vardır.

FİSKOBİRLİK DEVREYE SOKULMALI

Ulusal Strateji Merkezi Tarım Komisyonu Üyesi Temel Yılmaz da çözüm önerilerini şöyle sıraladı:

“TMO ve tüccarla üretici arasındaki ilişkide, üretici son derece güçsüz durumda. Emeğinin karşılığını alamıyor. Önümüzdeki yıl, üretimi de bu nedenle tehlikeye düştü. Üreticinin esas talebi, FİSKOBİRLİK’in yeniden ihyası. Yeniden kooperatifçiliğin ihyası ve bunun devlet eliyle yapılması. TMO’yu finanse eden hükümetin aynı biçimde FİSKOBİRLİK’i de finanse etmesi ve TMO’nun kendi işini yapması. Fındık üreticilerinin esas talebi budur. FİSKOBİRLİK mevcut iken fiyatın oluşumunda devlet yine müdahildi, yine bir taban fiyat açıklaması yapıyordu ama piyasadaki esas alıcı FİSKOBİRLİK olduğu için üretici ticaretteyken tüccarın veya şikâyet ettiğimiz tekelci firmanın vs. eline bırakılmıyordu. Bu bakımdan da çok zor olan bir şey değil. Bugün TMO, peşin ödeme yapsın, üç hafta bekletmesin, erken alım yapsın, alım yerlerini çoğaltsın diyoruz. Kuşkusuz bunların yapılması sıkıntılarımızın çözülmesi açısından elzem ancak biz önümüzdeki yıl da aynı sıkıntıları yaşayacağız. Rekabet Kurulu’nun göreve çağırılmasını ben de talep ediyorum.”