‘Pietro Canonica ve Atatürk’ çalıştayı yapıldı! Atatürk heykellerinin italyan yaratıcısı
İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica’nın Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki çalışmalarına odaklanan çalıştay düzenlendi. Akademisyenler, sanatçının çalışmalarını dönemin İtalya-Türkiye ilişkileri bağlamında ele aldı.
Ülkemizin en bilinen Atatürk heykellerinden dördü, heykeltıraş Pietro Canonica’nın imzasını taşıyor. Canonica, Ankara Etnografya Müzesi önündeki Atatürk heykeli (1927) ve Zafer Meydanı’ndaki mareşal üniformalı Atatürk heykeli (1927); İstanbul’da Taksim Meydanı’nda, Levanten mimar Giulio Mongeri ile birlikte imza attığı Cumhuriyet Anıtı (1928) ve İzmir’de Cumhuriyet Meydanı’ndaki atlı Atatürk heykeliyle (1932) ülkemizin sanatsal tarihinde büyük önem taşıyor.
Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılı kutlamaları kapsamında İtalya-Türkiye kültürel ilişkilerine bir retrospektif yaparak genç cumhuriyetin ilk yıllarına dönen İtalyan Kültür Merkezi, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında İtalyan varlığına odaklanan “Pietro Canonica ve Atatürk” çalıştayını düzenledi. İtalyan Kültür Merkezi’nin, İtalya Büyükelçiliği ve Roma Belediyesi işbirliğiyle düzenlediği çalıştay, 3 Kasım 2023 Cuma günü İtalyan Kültür Merkezi'nde yer alan Casa di Italia Tiyatrosu’nda gerçekleşti. Pietro Canonica tarafından yaratılan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında bizzat Atatürk tarafından sipariş edilen bu eserlerin tarihine ve gerçekleştirilmesine odaklanan çalıştayda Türkiye’den ve İtalya’dan alanında uzman isimler, heykeltıraşın eserlerini o yılların Türk kültürel panoramasındaki etkisiyle belirlenen kentsel, mimari ve sanatsal bakış açısından çeşitli yönleriyle ele aldılar.
TAKSİM CUMHURİYET ANITI’NA TUR DÜZENLENDİ
Çalıştay, İtalya Büyükelçisi Giorgio Marrapodi, Roma Belediyesi Kültür Müsteşarı Miguel Gotor ve İstanbul İtalyan Kültür Merkezi Müdürü Salvatore Schirmo’nun açılış konuşmalarıyla başladı. Levanten Kültür Mirası Vakfı’ndan Luis Miguel Selvelli’nin moderatörlüğünde gerçekleşen ilk oturumda Carla Scicchitano, İlber Ortaylı, Silvia Pedone, Luca Orlandi ve Aylin Tekiner, Canonica’nın müze evi ve Türkiye deneyimi, cumhuriyetin ilk yıllarında İtalyan-Türk ilişkileri ve Atatürk heykelleri gibi konuları ele aldılar. İstanbul Üniversitesi’nden Baha Tanman moderatörlüğünde gerçekleşen ikinci oturumda ise Francesco Pongiluppi, Mevlüt Çelebi, Özlem İnay Erten, Davide Deriu, Burcu Pelvanoğlu, Luca J. Senatore, Marco Carpiceci ve Fabio Colonnese, heykeltıraş ile Atatürk’ün ilişkisi, batının bakışıyla Türk başkenti, Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Türk kadın sanatçılar gibi konulara odaklandılar.
Konuşmaların İtalyanca ve Türkçe simultane tercümeyle gerçekleştirildiği çalıştay, soru-cevap bölümünün ardından Luca Orlandi ve Burcu Pelvanoğlu rehberliğinde Taksim Cumhuriyet Anıtı’na yapılan turla sona erdi.
“Pietro Canonica ve Atatürk” çalıştayının kaydı, önümüzdeki günlerde İtalyan Kültür Merkezi’nin YouTube sayfasında yayınlanacak.
MODERN TÜRKİYE’Yİ TEMSİL EDEN HEYKELLER YAPTI
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk tarafından davet edilen Pietro Canonica, Birinci Dünya Savaşı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünü takip eden bağımsızlık savaşının ardından, ülkenin demokratik değişimini ve rejim değişikliğini kutlamak amacıyla bir dizi eser yaratmak için 1926-1928 yılları arasında Türkiye’ye geldi. Pietro Canonica gibi bir İtalyan sanatçının katılımı, çökmüş ve eskimiş bir imparatorluğun küllerinden yeni ve modern bir ulus yaratan Atatürk'ün büyük başarısını heykel çalışmaları aracılığıyla vurgulamayı amaçlıyordu. Heykeltıraş, Birkaç yıl içinde Atatürk’ün arzuladığı sultanlık ve imparatorluk geçmişinden kopma ve bunun yerine İtalya da dahil olmak üzere Avrupa ulusları tarafından temsil edilen Batılı modellere yönelme damgasıyla, doğmakta olan modern Türkiye'yi iyi bir şekilde temsil eden en yüksek sanatsal kalitede dört anıta imza attı.
Ankara’da iki, İstanbul ve İzmir’de ise birer tane olmak üzere şehirlerin simgesi haline gelmiş olan bu eserler, Piyemonteli heykeltıraşın yeni doğan ulusa yaptığı muazzam sanatsal katkıyı kanıtlamaktadır.
