Portre: Bafel Talabani kimdir?

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın TBMM'deki konuşmasında terör örgütü PKK ile ilişkileri nedeniyle açıkça uyardığı Bafel Talabani, son dönemde Türkiye’nin gündemini meşgul eden bir isim oldu. Aslında bu uyarı süreci yeni değil. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin (IKBY) Süleymaniye merkezli 2'nci büyük partisi KYB ve lideri Bafel Talabani uzunca bir süredir terör örgütü PKK ile ilişkili faaliyetleri nedeniyle Türkiye tarafından sıklıkla uyarılıyor. Hem Dışişleri Bakanı Hakan Fidan hem Savunma Bakanı Yaşar Güler hem de MİT Başkanı İbrahim Kalın KYB'ye yönelik ikazlarını yineledi ve gerekirse “ileri tedbirler” alınmasında tereddüt edilmeyeceği vurgulandı. Peki bu ikazların hedefi olan Bafel Talabani kim ve ileri tedbirler almasını gerektirecek Türkiye’nin milli güvenliğine tehdit oluşturan ilişki ağları neler?

KYB'DE LİDERLİK SERÜVENİ

Bafel Talabani, 2017’de hayatını kaybeden KYB’nin kurucularından ve uzun yıllar yönetimini üstlenen Celal Talabani’nin en büyük oğludur. Babasının 2005 yılında Irak’ın ilk Cumhurbaşkanı olması ve yalnızca Irak’ta değil Suriye gibi Orta Doğu’nun farklı ülkelerinde de etkili bir figür olması nedeniyle Bafel de siyasetin merkezindeki bir ailede yetişti. 2003 Irak’ın işgali öncesinde genç yaşta Avrupa’ya gönderildi. Önce Fransa’da, Fransız Kara Kuvvetlerine bağlı bir birim olan ve farklı ülke vatandaşlarından oluşan “Fransız Lejyonu”nda eğitim gördü. İngiliz Özel Kuvvetlerinde de eğitimler alan Bafel, 2003 sonrası Süleymaniye’ye dönerek KYB’nin güvenlik ve askeri kanadında görevler üstlendi. Bu tarihlerden itibaren, babasının Suriye’ye kadar uzanan ilişki ağlarını devralacak yeni bir figür olma yoluna girdi. IKBY’de 2 ayrı istihbarat birimi bulunuyor: Erbil merkezli KDP’ye bağlı Parastin ve Süleymaniye merkezli KYB’ye bağlı Zenyari. Bafel’in Irak’a döndükten sonra Süleymaniye’deki ilk önemli görevi KYB’nin istihbarat birimi Zenyari’nin başına geçmek oldu. İstihbarat alanında tecrübe kazanan Bafel yine KYB’ye bağlı “Terörle Mücadele Grubu”nu kurdu ve yönetti. Bafel’in üstlendiği bu 2 görevi unutmamak gerekiyor. Zira 2 görev de onun tek başına KYB’nin liderliğini üstlenmesinin ardından terör örgütü PKK/YPG ile ilişkilerinde aktif kullandığı yapılar oldu. Bafel'in Zenyari aracılığıyla hem terör örgütü PKK’nın Kuzey Irak’taki yapılanmaları ile hem Suriye kolu PKK/YPG ile iletişim kanallarını yönettiği, Terörle Mücadele Grubu ile de örgüt militanlarına eğitimler sağladığı biliniyor.

Celal Talabani’nin 2017’deki ölümüyle KYB bir dönem liderlik krizi yaşadı. Nihayet 2020’de Bafel Talabani kuzeni Lahur Cengi ile birlikte KYB’yi eş başkan olarak yönetmeye başladılar. Ancak iki kuzen arasındaki liderlik mücadelesi eş başkanlık yönetimine müsaade etmedi. Temmuz 2021’de önce Lahur’un güvenlik birimlerindeki kilit adamlarının elimine edilmesini sağlayan Bafel ardından KYB politbüro kararı ile Lahur’u eş başkanlıktan uzaklaştırdı ve böylece KYB’de tek başına liderliği ele aldı.

TERÖR ÖRGÜTÜNE NASIL ALAN AÇILDI

Burada araya bir parantez açmak gerekiyor. Terör örgütü PKK, Süleymaniye’nin kırsal bölgelerinde ve bilhassa şehir merkezinde henüz 2 kuzenin eş başkanlığı döneminde gücünü artırmaya başladı. Örgütün kırsaldaki lojistik hatları, barınma ve eğitim faaliyetlerini artırdılar. Şehir merkezinde şehrin sosyal, siyasi ve ticari hayatında örgüt militanlarının kendilerine alan açmasında KYB tarafından imkanlar sağlandı. Yalnızca Süleymaniye değil Kerkük ve çevresinde siyaseten güçlü olan KYB aynı imkanları bu bölgelerde de terör örgütü PKK’ya sağlama girişimlerinde bulundu. Kısacası Türkiye’nin Irak’ın kuzeyindeki Pençe Harekatlarında alan hakimiyetini kaybeden örgüt, daha iç kısımlarda Talabani ailesinin kendilerine sağladığı imkanlara sığındı. Bafel Talabani’nin üstlendiği rol burada devreye giriyor. KYB’de ipleri tek başına eline alan Bafel, Irak’ın Süleymaniye vilayeti ile Suriye’deki PKK/YPG kadroları arasında bir terör koridoru oluşturma hevesine kapıldı. Bu koridor vasıtası ile KYB’nin Suriye’deki PKK/YPG kadroları ile eklemlenmesi amaçlandı ve bu amaç ABD tarafından desteklendi.

Bafel, Aralık 2022’de Suriye’nin kuzeyine giderek terör örgütü PKK/YPG elebaşlarından Mazlum Kobani kod adlı Ferhat Abdi Şahin ile görüştü. Görüşmeye ABD’li Tümgeneral Matthew McFarlane de katıldı. Bu katılım önemli çünkü Bafel ve Mazlum Kobani arasındaki görüşmeler ABD’nin desteği, kontrolü ve gözetiminde gerçekleşiyor. Bafel Talabani’nin Irak ve Suriye hattında bir terör koridoruna öncülük etme hevesinin arkasındaki güvencelerden biri de söz konusu ABD desteği. Bafel Talabani liderliğindeki KYB’nin PKK/YPG’ye lojistik desteği ise 15 Mart 2023’te Duhok’ta düşen 2 helikopter ile ifşa oldu. IKBY yetkilileri düşen uçağın içerisinde PKK militanlarının olduğunu açıkladı. Terör örgütü YPG/PKK da bir açıklama yaparak helikopterlerin kendilerine ait olduğunu ve içerisinde Suriye’den Süleymaniye’ye eğitim amaçlı giden üyelerinin olduğunu belirtti. Hatta helikopterlerin düşmesi sonucu ölen PKK’lılar arasında Mazlum Kobani’nin yeğeninin de olduğu ifade edildi. PKK’lıların taşındığı helikopterlerin ise terör örgütüne KYB tarafından tahsis edildiği öğrenildi. Tüm bu somut hadiselerden Bafel Talabani liderliğindeki KYB’nin envanterindeki helikopterler ile PKK’lıları Suriye’den Irak’a taşıdığı, Süleymaniye’de eğitim vererek tekrar Suriye’ye geçişlerini sağladığı anlaşılıyor. KYB ve terör örgütü PKK/YPG’nin Süleymaniye’de gittikçe daha fazla birbirlerine eklemlendiği görülüyor. Bu sürecin eğitim ayağında da Bafel ve partisi KYB var. Zira 18 Eylül 2023’te Süleymaniye’nin Arbat Havalimanı’nda bir İHA saldırısı meydana geldi. Bu saldırı neticesinde ortaya çıkan bilgilerde KYB’ye bağlı "Terörle Mücadele Grubu" mensuplarının PKK/YPG’li teröristlerle birlikte talim yaptıkları anlaşılmıştır. Dolayısıyla Bafel Talabani’nin terör örgütü PKK/YPG ile ilişkisi tek boyutlu olmaktan çıkmış durumdadır. Bafel, PKK/YPG’nin Süleymaniye’de toplumsal, ekonomik ve siyasi olarak alan kazanmasına imkan vermiştir. Diğer yandan doğrudan helikopterle teröristlerin taşınmasını sağlayarak kendi güvenlik birimleriyle talim yaptırmıştır. Süleymaniye’de terör örgütüne sağlanan nüfuz, lojistik destek ve eğitimler Bafel Talabani isminin neden Türkiye’nin milli çıkarlarına tehdit oluşturacak ölçüde amaçlar güden aktör olduğunu ortaya koyuyor. * ORSAM Irak Araştırmacısı Sercan Çalışkan AA Analiz için kaleme aldı.