Prof. Dr. Cahit Can: Türkiye'nin mertlik birikimi
Geçtiğimiz 18 Nisan Prof. Dr. Cahit Can hocamızın beşinci ölüm yıldönümü idi. Türkiye'nin önde gelen hukuk sosyolojisi uzmanlarından olan ve yaşamının sonuna kadar Atatürkçü ve devrimci çizgisinden asla ödün vermeyen Prof. Dr. Cahit Can, 2016 yılında 80 yaşındayken aramızdan ayrılmıştı.
Can, 1936 yılında Yozgat'ın Akdağmadeni ilçesinde doğdu. İlkokulu burada bitirdi. Şehit çocuğu olarak orta ve lise öğrenimini Galatasaray Lisesi'nde yaptı. Ankara Hukuk Fakültesi'nden 1965 yılında mezun oldu. 1966 yılında aynı fakülteye asistan olarak girdi. 1970-1972 yılları arasında Fransa hükümeti tarafından AÜHF için tahsis edilmiş bir kadroya atanarak Aix-en-Provence Hukuk Fakültesi'nde yabancı asistan olarak çalışmaya başladı. Bu ülkede başladığı doktora çalışmalarını Türkiye'de tamamladı ve 1974 yılında doktor unvanını kazandı. 1983 tarihinde, "Sosyoloji ve Tarih Açısından Resepsiyon" başlıklı teziyle doçentliğe atandı. "Oluşum Süreci İçerisindeki Hukuk Sosyolojisi" adlı çalışmasıyla ise 1989 tarihinde profesörlüğe yükseltildi. 2002 yılında ilk baskısı yapılan, "Toplumsal İnsanın Evrensel Doğası ve Cinsel Suçlar" başlıklı kitabında, "cinsel suç" kavramımı tüm boyutlarıyla irdelerken, Türk hukuk sistemi ile Türk hukukçusu ve siyasetçisinin konumlarını da soruşturarak ulaştığı sonuçları okur ile paylaştı. Bu çalışması bir başvuru kaynağı olarak oldukça ses getirdi ve bugün akademik çevrelerde halen güncelliğini korumaktadır. "Türk Hukukunun Kökenleri ve Türk Hukuk Devrimi” ile “Cumhuriyet Devrimi ve Öngörülemeyen Bugünü” isimli diğer iki önemli çalışması ise Kaynak Yayınları tarafından yayınlanmıştır.
2003 yılında emekliye ayrılan Prof. Dr. Cahit Can, bir süre AÜHF'de yüksek lisans ve doktora dersleri vermeye davam etti. Son yıllarında ise KKTC Yakındoğu Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde lisans dersleri vermekteydi.
ÖĞRENCİLERİNE YARDIM EDERDİ
Bu satırların yazarının Cahit Hoca ile sayısız anısı vardır. AÜHF-Ankara Hukuk Fakültesi'nde öğrenci olduğum dönemde Cahit Hoca'dan "Hukuk Sosyolojisi" dersi alıyorduk. Hoca o tarihte henüz profesör olmamıştı. 12 Eylül Darbesi sonrası ülke yeniden demokrasiye dönmüş. 1983 ve 1987 genel seçimlerinde merhum Özal liderliğindeki ANAP tek başına iktidar olmuştu. Parlamentoda iktidara karşı ciddi bir muhalefet vardı. Sendikalar yanında, öğrenci kesimi de oldukça hareketliydi. Üniversite özerkliği için YÖK'e karşı sürekli gösteriler yapılıyordu. Bunun yanında, özgürlükçü bir Anayasa'nın kabul edilmesi ve mülga 775 sayılı TCK'nın meşhur 141, 142 ve 163. maddelerinin kaldırılarak düşünce ve inanç özgürlüğünün sağlanması için Hukuk ve SBF öğrencileri tarafından, kitlesel öğrenci eylemleri düzenlenmekteydi. Her gösteri sonrasında, Ankara Üniversitesi Cebeci Yerleşkesi'nde göstericiler ile polis arasında adeta kaçıp kovalamaca oynanırdı. Okul binasına girilir, hemen Cahit Hoca'ya başvurulur ve yardım istenirdi. Emniyet güçleri yasa gereği okulun içine giremediğinden dışarıda bekliyordu. Böylece okuldan çıkmak esas meseleyi oluşturuyordu. Cahit Hoca hemen parlayıveren ama dünya tatlısı bir kişiydi. Her defasında, "Dersleri kırıp sürekli kantinde oturuyorsunuz, avarelik ediyorsunuz, bu devrimcilik değil, düpedüz sorumsuzluktur" diyerek önce kızan hoca, sonra yumuşuyor ve mutlaka yardımcı olmaya çalışıyordu. O meşhur Beyaz Vosvos'u ile pek çok arkadaşımızı okuldan çıkararak dışarıda bekleyen emniyet güçleri tarafından gözaltına alınmalarını önlemiştir. Ancak değişmez bir şartı vardı Cahit Hocanın, bir sonraki "Hukuk Sosyolojisi" dersi ekilmeyecekti. Ne yazık ki bu sözler hiç bir zaman tutulmamış, Hoca da birkaç kez kantini basarak bizi adeta zorla derse götürmek durumunda kalmıştı. Bu arada Cahit Hocamız, çoğu öğretim üyesi devrimci öğrencilerden köşe bucak kaçarken, boş zamanlarında kantine gelir ve öğrencileri ile sosyalizm üzerine tartışmalar yapardı. Bu sohbetlerde, Cahit Can Hocamız, "kendimizi sadece bir hukukçu olarak değil, aynı zamanda en az bir yabancı dile vakıf olan donanımlı bir aydın olarak yetiştirmemiz gerektiğini ve vatana ahkam keserek değil, üreterek hizmet edilebileceğini” tavsiye ederdi.
Prof. Dr. Cahit Can ile Ankara Hukuk birinci sınıftan itibaren yol arkadaşı olan Dr. Doğu Perinçek 12 Haziran 2016 tarihinde şu satırları yazmıştı; "Tartışılmaz ölçüleri olan, dürüstlük ve mertlikte ödün kabul etmeyen bir aydındı. İnsana saygılıydı, nazikti, ama dokunulmasını görmezden gelemeyeceği değerleri vardı... Türkiye’nin mertlik birikimindeki ağırlığıyla dün olduğu gibi yarın da bizimledir. O bizi bırakmayan ahlâkı ve karakteriyle, vicdanımıza ve cesaretimize kuvvet veriyor. O’nun soluğunu içimizde duymak, bambaşka bir duygu."
Anısı önünde saygıyla eğiliyorum. Şüphesiz ki onun çalışmaları ve tavsiyeleri yolumuza ışık tutmaya devam edecektir.
