Putin neden Belousov’u yeni savunma bakanı olarak atadı?

Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Andrey Belousov'u Savunma Bakanı olarak ataması konuşuluyor. Birçokları için bu beklenmedik bir atamaydı, bazıları Sergei Shoigu'nun yeniden atanmasını bekliyordu, diğerleri ise askeri çevrelerden bir kişinin yeni bakan olacağına dair iddialarda bulunuyordu. Ancak Andrey Belousov sivil bir bakan, eğitimli bir ekonomist ve tüm kariyerini özellikle ekonomik konularla ilgilenerek geçirdi.

Putin'in basın sekreteri Dmitry Peskov, Belousov'un savunma bakanı olarak atanmasını "güvenlik bloğunun ekonomisini ülke ekonomisine entegre etme" ihtiyacıyla açıkladı. Yani devlet başkanının planına göre yeni bakanın sivil faaliyetleri bakanlığa fayda sağlayacak çünkü askeri zihniyete sahip kişiler fonların dağıtımı ve bazı ekonomik incelikler gibi konulara çok az odaklanıyor. Belki de bu, Rus ordusunun ihtiyaçları için bütçeyi arttırmanın ve Batı'nın Ukrayna'ya yaptığı yardımlar karşısında orduyu daha etkin kılmanın şimdiye kadarki en iyi yoludur. Peki tüm Rus ekonomistler arasında Belousov'un atanmasında belirleyici olan nedir?

RUS EKONOMİSİNİN 'GRİ SEÇKİNİ'

Andrey Belousov uzun zamandır gayri resmi olarak Rus ekonomisinin "gri seçkini" olarak adlandırılıyor. (Çevirenin notu: Fransızca éminence grise, perde arkasında faaliyet gösteren güçlü bir karar verici veya danışman anlamında kullanılır.) Bunun birkaç nedeni var. Birincisi, Belousov devlet harcamalarının arttırılması ve büyük işletmeler üzerindeki baskının arttırılması konusunda destekçi. Uzun zamandır ve sürekli olarak ithal ikamesini ve iç talebe dayanmayı savunuyor. 2018 yılında devlet başkanının asistanı olarak çalışan Belousov, Putin'in "Mayıs kararnamelerini" uygulamak için 14 metalürji ve petrokimya şirketinin 2017 yılına ait 500 milyar rubleden fazla gelir fazlasına el konulmasını önerdi. Bu kararnameler Putin'in üçüncü başkanlık dönemine seçilmesinin ardından 2012 yılında yayınlanan ve kamu sektörü maaşları, Rusya'nın iş dünyası için çekiciliği ve diğer alanlarda hedefler belirleyen bir dizi kararnamedir.

Belousov, karmaşık ekonomik görevleri yerine getirmek üzere önce Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanı, ardından da 2013 yılında devlet başkanının yardımcısı olarak atandı. "Mayıs kararnamelerini" uygulamak için parayı nereden bulacağını düşünüyordu. Büyük şirketlerin temsilcileri Belousov'un gelirlere el koyma fikrinden hoşlanmadılar ve bunu engellemek için her şeyi yaptılar. Belousov'un gelirlerinin bir kısmını alacağı işletmeleri yayınladılar, ancak bu hisselerin düşmesine ve Belousov'un el koymayı planladığı miktardan biraz daha az olan 400 milyar rublelik bir kayba yol açtı. Daha sonra hükümet Belousov'un fikrini reddetti, ancak fazla gelir üzerinden vergi ödemek yerine işletmelerin devlet için büyük ve önemli yatırım projelerine katılmasına karar verdi. Toplamda 12 trilyon ruble değerinde 250 proje uygulanmak üzere seçildi.

Belousov'un hazırladığı liste ile ilgili hikâyenin ardından, şu an ki Savunma Bakanı'nın büyük özel şirketleri zenginleştirmek niyetinde olmadığı ve ülke bütçesine fon akışını arttırmak için mümkün olan her şeyi yapacağı açıkça ortaya çıktı. Bu durum, Rus Özel Askeri Operasyonunun başlamasından sonraki çalışmaları sırasında fark edildi. Başbakan Yardımcısı olarak çözdüğü sorun, ülke ekonomisinin lojistik yapısını yeniden biçimlendirmek ve Rusya'nın dış ticaretini temelde farklı, Batı dışı pazarlara yeniden yönlendirmek için dağıtılmış ulaşım koridorları inşa etmekti.

İkinci olarak, Andrey Belousov büyük çaplı yüksek teknoloji projelerini yönetiyordu. Belousov 2018'den bu yana "İnsansız Havacılık Sistemleri" ulusal projesinden ve Moskova ile St. Petersburg arasındaki "İnsansız Lojistik Koridoru" (BLK) projesinden sorumlusuydu. Ulusal çaptaki proje BLK Haziran 2023'te başladı. BLK projesi kapsamında Rusya'nın en büyük iki şehri arasındaki yüksek hızlı otoyolun dijital ikizi oluşturuldu ve insansız kamyonlarla taşımacılık başladı. Belousov tarafından sistematik olarak desteklenen en önemli proje ülkenin teknolojik bağımsızlığıdır. Kendi bilimsel ve teknolojik kaynaklarına dayalı bir devlet ekonomisi inşa etmeyi amaçlamaktadır. Belousov, Rusya'da yenilikçi projeler uygulanırken bilimsel gelişme ile üretim arasındaki boşluğun en aza indirildiği tutarlı bir kalkınma destekçisidir.

Kusursuz bir üne sahip, inançlı bir devlet adamı olan yeni Rusya Savunma Bakanı, Başbakan Mikhail Mishustin'in yakın çevresi içinde ekonominin yeni ve modern bir devlet yönetimi modelini oluşturarak zor bir işi çözmeyi başardı. Şimdi onun bu göreve atanması, Rus ekonomik modelinin, cephenin ihtiyaçları için kullanılan öncelikli endüstrilerin yüksek teknolojiyle geliştirilmesine ve ekonominin büyük bir bölümünün savunma sektörünün ihtiyaçlarına tabi kılınmasına geçişinin bir işaretidir.

Yeni pozisyonunda görevi, savunma harcamalarını yönetmek için ekonomik modeli en uygun hale getirmek olacaktır. Bu sırada Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanlığı tamamen askeri işlerle ilgilenmeye devam edecektir. İlerleme hemen fark edilmeyebilir, ancak Belousov uzun vadede etkisini nasıl kanıtlayacağını biliyor. Yaptırımlar altındaki Rus ekonomisinin daha fazla fona ihtiyaç duyduğu 2023 yılında, hükümet yine de büyük şirketleri 2022'deki ek kârlarından bütçeye 300 milyar ruble tutarında tek seferlik bir ödeme yapmaya zorladı. Bu aslında Belousov'un 2018'de yapmayı önerdiği şeydi.

ANDREY BELOUSOV AİLEDEN EKONOMİST VE KÜLTÜR ADAMI

Yeni Savunma Bakanı'nın yüksek yetkinliği, soyağacı ve yetiştirilme tarzından etkilenmiş olabilir. Öncelikle, kendisi sadece deneyimli bir devlet memuru değil, aynı zamanda ekonomist bir ailede yetişmiş, ekonomi alanında doktora yapmış gerçek bir bilim adamıdır. Fiyatlandırma ve yönetim alanında Sovyet bilim okulunun yaratıcısı olan babası Rem Belousov, "Kosygin reformunun" hazırlanmasına katılanlar arasındaydı ve daha sonra Rusya ve SSCB'nin ekonomi tarihi üzerine çalıştı. Andrey Belousov, fizik ve matematik okulundan mezun olduktan sonra Moskova Devlet Üniversitesi Ekonomi Fakültesi'ne girdi ve 1981 yılında ekonomi sibernetiği alanında dereceyle mezun oldu. Kendisi tüm hayatını ekonomik tahminler yaparak geçirmiş bir ekonomisttir.

Tüm bu süre boyunca Belousov kamuya mal olmuş bir isim değildi; ünü ekonomi ve iş dünyasıyla ilgilenen insanların çevresinin ötesine geçmedi. Birçok kişi onu ancak Vladimir Putin'in Rusya Federasyonu Savunma Bakanlığı için adaylığını önerdiği gün öğrendi. Hiçbir zaman yolsuzluk skandallarına karışmadı ve büyük iş dünyasının temsilcileri tarafından şantaja uğratılamadı ya da itibarsızlaştırılamadı. Rusya'nın gelecekteki şekillenmesinde üstleneceği rol, ülkesini teknolojik bağımsızlığa mümkün olduğunca yaklaştırmak ya da önümüzdeki altı yıl içinde (Putin'in mevcut görev süresi) bunu başarmaktır.

Buna ek olarak, kendisini diğer adaylardan ayıran bir medeni klasik eğitim almıştır (Çevirenin notu: Klasik eğitim sadece uygulamalı veya meslek öncesi bir programın aksine, sanat, bilim ve edebiyatın da dahil olduğu geniş tabanlı bir eğitimi ifade etmek için kullanılıyor.) Rus geleneklerinin ve kültürünün dokunulmazlığına güveniyor ve Rusya'nın Hıristiyan değerlerinin koruyucusu olabileceğine inanıyor. Bir röportajında Rusya'nın kimliğini ve edebiyatını korumaktan bahsediyor ve Dostoyevski'ye atıfta bulunuyor. Bakan olarak atanmasından kısa bir süre önce şunları söylemişti "Muazzam kaynaklara sahip olduğumuzu söylüyorlar; yetenekli bir halkımız var. Bunların hepsi doğru. Ancak benliğimiz için gerekli en önemli koşul büyük bir kültürdür. Ülkelerin ve halkların büyük çoğunluğunun sahip olmadığı kendi kültürel kimliğimiz. Dostoyevski bunu çok iyi hissetmiştir."

Belousov’un ideolojisi çok kutuplu bir dünya fikri, yani tüm ülkelerin egemenliklerini kazanmaları için fırsatlar gerçekleştirme arzusudur. Kiliseye çok gider, Donskoy Manastırı'ndaki kiliseye sıkça uğrar. Bir ekonomist olarak, gelenek ve kültürün toplumu inşa etmek için birincil temel olduğunu ve ekonominin ikincil olduğunu kabul ediyor. Yüksek eğitimi ve Rus kültürüne yakınlığı çalışmalarını engellemiyor, aksine daha da etkili kılıyor. Bu da ona, Özel Askeri Operasyon da dahil olmak üzere savaşın ordular ve silahlar savaşı değil, fikirler ve ekonomiler savaşı olduğu anlayışını kazandırıyor.

Belousov'un Savunma Bakanı olarak atanması, Putin'in Özel Askeri Operasyonun uzun zaman alabileceğini ve savunma-sanayi kompleksini genel ekonomik sisteme entegre etmek, kritik alt sektörlerin ileri teknolojik yenilenmesini sağlamak ve son yıllardaki tutarlı ekonomik değişiklikleri sürdürmek gerektiğini anladığını göstermektedir. Başka bir deyişle, askeri sanayi Sovyet döneminde olduğu gibi ekonominin ana bileşenlerinden biri haline gelmelidir. Ama ne için? Bunu zaman gösterecek, ancak Rusya bugün NATO ile bir çatışmanın hala büyük bir risk olduğunu ve ekonomiyi buna hazırlamak gerektiğini açıkça görüyor.

Belousov doktora tezinde, Rusya'nın Batı ekonomisine entegrasyondan vazgeçmesi ve Ukrayna, Belarus ve Kazakistan ile tek bir ruble bölgesi oluşturması halinde endüstriyel bir sıçrama ve %7'lik bir GSYİH büyümesinin mümkün olabileceğini yazdı. Belousov, hesaplamalar ve tahminler konusunda 30 yıllık pratiğiyle en deneyimli ekonomistlerden biri olarak, sanayinin kendi kendine yetebilmesi için 200 milyon kişilik tek bir satış pazarına ve buna uygun lojistiğe ihtiyaç olduğunu biliyor. Bu Avrasya yaklaşımının Putin'i cezbetmiş ve Belousov'u Savunma Bakanı olarak atamaya itmiş olması mümkündür. Sonuç olarak böyle bir karar Rusya'nın yararına olabilir. Ne kadar zaman alacağını ise daha sonra göreceğiz.