Rekabetçi ihracatla çarklar hızlı dönüyor

Türkiye ekonomisi enerjideki dışa bağımlılık ve sıkıntılı para politikası yüzünden yüksek enflasyon sarmalına tutuldu. Ancak bu yüksek enflasyon ortamına rağmen hem arz hem talep tarafında endeksler canlılığın sürdüğüne işaret ediyor. Dün açıklanan sanayi üretim endeksi Mayıs 2022 sonuçlarına göre üretimdeki artış yıllık bazda yüzde 9.1 oldu. Bir önceki aya göre artış da yüzde 0.5 olarak hesaplandı. Sanayi üretim endeksindeki yıllık artışın seyrine baktığımızda 2020'nin Temmuz ayından beri pozitif bölgede olduğunu görüyoruz. Buna göre son 23 aydır üretim çarkları dönüyor. Üstelik bu 23 aydaki yıllık artışların ortalamasını aldığımızda yüzde 14.7'lik bir oran karşımıza çıkıyor. Türkiye'nin sanayi üretiminin güçlü seyrediyor olmasının nedeni tedarik zincirindeki kırılma yüzünden gelişmiş ekonomilerin yakından tedariğe yönelmeleri ve ABD'nin de ithalatını bir miktar Çin dışına kaydırması. Bunun faydasını gören Türkiye, ihracatını artırarak sanayi üretimini canlı tutmayı başardı. Ancak haziran ayı PMI verisi yavaşlamaya işaret etmişti.

PATLAMA ENFLASYONDA OLDU

Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) Baş Ekonomisti Robin Brooks da bu duruma dikkat çeken tabloları Twitter hesabından paylaştı. Brooks, Türkiye'nin net ihracatının yani ihracat ile ithalat arasındaki farkın bir yılı aşkın süredir pozitif büyüme gösterdiğine dikkat çekerek, “Türkiye'nin ihracat sektörünün ne kadar rekabetçi hale geldiğinin bir göstergesi. Tek gereken makro istikrar ve Türkiye patlama yapacak!” dedi. TÜİK verilerine bakıldığında ise kasım ayından beri Türkiye'nin dış ticaret açığı artıyor. Peki nasıl oluyor da Brooks, bu yorumu yapıyor. Çünkü milli gelir hesaplamalarında deflatör kullanılıyor ve nominal tutarlar gerçek değere indirgeniyor. Esasen Türkiye'nin enerji ve altın hariç dış dengesinde de toparlanma olduğu verilerden izleniyordu.

Brooks makro istikrar yorumuna da şu açıklamayı getirmiş: “Bu - her şeyden önce - 2017'de başlayan kredi patlamaları ve düşüşleri döngüsünün sona ermesi gerektiği anlamına gelir. Bu döngü sadece TL devalüasyon ve enflasyon getirdi ve büyümeyi engelliyor.”

Ekonominin arz cephesinde canlılık sürerken son dönemde talep cephesinde ise yavaşlama gözlemleniyordu. Perakende satış endeksi Eylül 2021'den bu yana düşüş eğilimi sergiliyordu. Ancak Nisan ve Mayıs 2022'de ibre terse döndü. Son iki ayda perakende satış hacmi yıllık düzeyde sırasıyla yüzde 15 ve yüzde 20.8 oranında arttı.

CİROLAR BAŞKA BİR ŞEY SÖYLÜYOR

Perakende cirolarının da yıllık yüzde 139.9 oranında arttığı gözlendi. Bu mayıstaki yüzde 73.5'lik tüketici enflasyonunun üzerinde. Reel ciro artışının 66.4 puan olduğu görülüyor. Bu durumda ya tüccar aşırı kâr ediyor ya da resmi enflasyon gerçeği yansıtmaktan çok uzak! Oysa aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışlarındaki yıllık ciro artışı 98.6 düzeyinde. Aynı ayda mutfak enflasyonu ise yüzde 91.63 olmuş. Tütünü de eklersek bu tarafta manşet perakende cirodaki gibi reel bir artış yok. Manşette ciroyu zirveye çeken ise akaryakıt fiyatları ki yüzde 235 artış söz konusu. Üretici sektörler tarafına baktığımızda; sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi 2022 yılı Mayıs ayında yıllık yüzde 132.7 artmış. Aynı ayda yurt-içi üretici enflasyonu yüzde 132.16 düzeyinde. Yani üretici maliyeti düzeyinde cirosunu artırmış. İmalatta ise fark var. Ciro yüzde 128.6 artarken enflasyon yüzde 115.18 düzeyinde. Yurt-dışı üretici fiyatlarındaki artış da yüzde 100.42 oldu. Yani imalatçı kazancını reel anlamda artırabilmiş.