Rödövanslı saha işletmecisi Alaattin Kurnaz: Küçük işletmeler desteklenmeli

İlyas Gümrükçü

TTK ve özel sektör, Zonguldak’ta yılda 1 milyon 200 bin ton kömür çıkarıyor. İhtiyacımız olan 39 milyon ton kömürü ise ithal ediyoruz. Oysa 1.5 milyar ton kömür Zonguldak’ın altında yatıyor, Zonguldaklı kenti terk etmiş, ekmek neredeyse oraya göç etmiş. 1990’da 35 bine yakın olan işçi sayısı şimdi özel sektörle beraber 10 bine kadar düşmüş.
Zonguldak’ta bir de “Rödövans” gerçeği var. Yani özel maden ocakları. İçlerinde gerçekten kömür çıkaranlar da var, devletten teşvik alıp bir torba kömür çıkarmayanlar da. Vatan Partisi’nin 30 Ocak’ta Zonguldak’ta düzenlediği ‘Kömürde Üretim Devrimi Kurultayı’nda konuşmacı olan Rödövanslı saha işletmecisi Alaattin Kurnaz ile Zonguldak’ın kömürünü ve işletmelerin sorunlarını konuştuk.

KÖMÜR OLMAZSA ÇAY KAŞIĞI BİLE ÜRETEMEYİZ

• Zonguldak’ın bugün gerçeği nedir?

- 1.5 milyar ton kömür var Zonguldak’ta. Bunun yaklaşık bin 200 bin tonunu çıkarabiliyoruz ama 40 milyon tonluk bir tüketimimiz var. Onun için madencilik ve taşkömürü bizim için çok önemli. Bizim çıkardığımız kömür, demiri eritiyor. Kardemir, İsdemir, Erdemir gibi fabrikalar kömür alamazsa ne yerli araba üretebiliriz ne uçak üretebiliriz, çay kaşığı bile üretemeyiz. Ben 21 yıldır madencilik yapıyorum. Soma kazasına kadar 550-600 kişiyi çalıştırmış bir firmayız. 22 rödövanscı vardı, 15’e düştü. TTK’nın 1989’a kadar kendi ürettiği sahalarda, tamamen katma değerini kaybetmiş, ekonomisini kaybetmiş damarlarda üretim yapıyoruz.

• Zarar etmiyor musunuz?

- TTK’ya geçen yıl 1 katrilyon 300 milyar destek verildi. Bizim öyle bir imkânımız yok. Biz tamamen kendi yağımızla kavruluyoruz. Tamamen kazanç değerini kaybetmiş yerlerde çalışıyoruz. Daha önce burada damarların kalınlığı 5-6 metre iken ben, 80 cm-1.5 m üzerinde bir kömürle çalışıyorum. Bu şartlarda özel sektör olarak dip damarlarda ilk esnek yarı mekanize kuran firmayız. Maliyetlerimiz çok yüksek. Devletin desteği lazım.

• Taş kömürü çıkarılamamasının esas nedeni nedir?

- 2005’de sözleşme yaparken büyük ölçekli rödövans firmalar vardı burada. O dönem Hilmi Güler, enerji bakanıydı. Bizi Ankara’ya çağırdı. TTK’dan 5 milyon ton rödövansçılardan da 5 milyon ton üretim talebi oldu. Yaklaşık 5-6 milyon ton Erdemir, İsdemir, Kardemir’in tükettiği kömür. O günkü bakanlığın yaptığı doğruydu ama uygulanmadı. Şu anda çok komik üretimler yapıyoruz burada. Şu an 5-6 milyon ton 3 adet demir çelik fabrikasının tüketimi. Biz ne yapıyoruz toplamda? 1 milyon tonları konuşuyoruz.

• Birçok rödövansçı gelmiş ama 10-15 yıldır 1 kürek kömür bile çıkarmamış?

- Küçük ölçeli rödövansçılar olarak üretim yapıyoruz. 2010 yılında 1 milyon 100 bin tonları bulmuşuz. TTK’nın üzerinde bir üretim yapmışız. Maalesef büyük ölçeli rödövançılar, 2004-2005’te geldikleri zaman kırmızı halılarla karşılandılar. HEMA gibi, SOMA gibi, ERENENERJİ gibi firmaları çağırdılar ‘üretim yapın’ diye. Devlet desteği de aldılar. Biz hiç onlara bakmadık, üretime baktık. ‘O da üretsin’ dedik ama geldiğimiz nokta şu; SOMA geldi buraya 700 metre lağım sürdü bıraktı gitti. ERENENERJİ yerli kömürü tamamen buradan alacağız diye geldi, yüzde 95 ithal etti. Ben 17 yılda yaklaşık 1 milyon tona yaklaşmış ufak bir firmayım. Devlete bütün katma değerli rödövans ödemişim. Bir bakıyorsunuz HEMA bu zamana kadar 1 ton kömür çıkarmamış. Adaletsizlik değil mi bu?

• Önünüzü kesen sorunlar neler?

- 2011 yılına kadar 1 milyon 100 bin ton ürettik. 270 bin ton da meteorolojik yıkanmış kömür verdik Erdemir’e. Ama Soma kazasından sonra her şey değişti. Kararlar çok hızlı alındı. Zonguldak havzası çok farklı. Soma gibi bizim 20-30 metre damarlarımız yok. Bizim rödövansçıların çalıştığı damarlar, en fazla 1.5 metredir. Burada TTK ve özel sektörün bir yılda çıkardığı kömürü, Soma’da 1 ayda çıkarırsınız. Ancak buradaki kömür taşkömürüdür.

• O kömürle demir eritilmiyor mu?

- Kesinlikle eritemiyorsunuz. Onları ancak çimento fabrikalarında, termik santrallerde, elektrik sanayiinde kullanabilirsiniz. Bizim kömürümüz çok farklı bir kömür. 550-600 kişiyle çalışırken şimdi 30 kişiyle çalışıyoruz. Devlet, yan maliyetlerde size destek vereceğiz diye söz verdi. 2016’da yasayı çıkardılar. Bize en azından bir asgari ücret veriyorlardı. İşimizi çeviriyorduk ama enflasyon oranı yüksek, maliyetler yüksek. Cumhurbaşkanımızın kömürle ilgili bakanlığı çağırıp mutlaka bilgi alması lazım. 6-7 kez bakanla görüştüm. Müsteşarlarla görüşüyoruz bir sonuç alamıyoruz. Cumhurbaşkanımız bu konuları bilse mutlaka çağırır, bunun sebebini öğrenir ve bize destek verir.
Şirketlerin mali yükünü hafifletmek için, ton başına ödenen rödövans bedelinin tamamen kaldırılması, taahhüt üretim karşılığı kadar rödövans bedeli ödendikten sonra fazla üretimin rödövans bedelinden muaf tutulması, alternatiflerinden birinin hayata geçirilmesi gerekiyor. Maliyetlerin karşılanmasına yönelik fiyat farkı iadesi ödemesi konusunda; '2016 yılında düzenlenen formüle göre hesaplama yapılması, tekrar TTK tarafından ödenmesinin sağlanması, madencilik faaliyetlerimizde sürdürülebilirliğin sağlanması açısından önem arz etmektedir. Zonguldak ve Türkiye’nin kalkınması için madenciliğe destek verilsin diyoruz. Burada 1.5 milyar ton kömür var. Böyle gidersek bu kömür yerin altında kalacak. Bizi bir dinlesinler.
Vatan Partisi, “Kömürde Üretim Kurultayı” düzenledi burada. Doğu Perinçek gündeme getirdi konuyu. Teşekkür ediyoruz. Zonguldak’ın altındaki madenin çıkarılması lazım. Üretim ekonomisi için o madenin oradan çıkması lazım.