Rusya ve Çin her koşulda 'stratejik ortak'... ABD: 'Barışın çerçevesi İstanbul müzakereleri'

ABD Başkanı Donald Trump'ın Kiev'e yönelik baskı politikası başladığından beri Türk ve Batı basını, Washington'ın amacının Moskova'yı Pekin'den uzaklaştırmak olduğu fikrini işliyor. Hatta kimileri daha da ileri giderek Rusya'nın, Ukrayna ihtilafının Moskova'nın koşullarına göre çözümü karşılığında Amerikan talebini kabul etmeye meyilli olduğunu ileri sürüyor. İddia sahiplerini üzecek yanıt Rus Devlet Başkanı Vladimir Putin'den geldi: “Rusya-Çin ilişkileri doğası gereği stratejiktir, dış etkiye tabi değildir.”

Putin ile Çinli mevkidaşı Xi Jinping pazartesi günü bir telefon görüşmesi yaptı. Xi, Pekin ve Moskova arasındaki ilişkilerin “üçüncü bir tarafı hedef almadığını” ve “herhangi bir üçüncü taraftan etkilenmeyeceğini” teyit etti. İki ülke arasındaki kalkınma stratejilerinin uzun vadede tasarlandığını ve dünyadaki değişikliklerden bağımsız olarak ilişkilerin gelişmeye devam edeceğini vurguladı. Xi ayrıca Moskova ve diğer ilgili tarafların Ukrayna'daki ihtilafın çözümüne yönelik çabalarını memnuniyetle karşıladı.

'AVRUPA TALEPTE BULUNAMAZ'

Putin görüşmede Xi'yi Rus-Amerikan temasları hakkında bilgilendirdi, “Dış politikada Rusya-Çin ilişkilerinin dünya meselelerinde istikrar için en önemli faktör olduğunu” vurguladı. Rus Devlet Başkanı pazartesi günü yayınlanan bir röportajında, Avrupa'nın zamanı gelince Ukrayna müzakere sürecine katılabileceğini ancak Rusya'dan hiçbir şey talep edemeyeceğini belirtti.

Putin, Ukrayna krizi de dahil olmak üzere "karmaşık ve hatta akut sorunları çözmek için" Rusya ve ABD'nin güven inşa etmesi gerektiğini vurguladı ve ekledi: “Avrupalıların bununla ne ilgisi var? Bu, ikili Rusya-ABD ilişkileri meselesidir.”

MADEN YATAKLARI HAMLESİ

Rus lider ayrıca son günlerin çok konuşulan konusu nadir toprak elementlerine de değindi. Moskova'nın eski Ukrayna bölgeleri Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya'de kaynak yataklarının geliştirilmesi konusunda Washington ile çalışmaya hazır olduğunu söyledi. Çok sayıda Batılı basın organı geçen haftalarda Ukrayna'nın sahip olduğu iddia edilen kaynakların Putin'in sözünü ettiği bölgelerde yattığını yazdı.

Washington ile Kiev arasında bu konuda yürütülen müzakerelerin Moskova'yı “ilgilendirmediğini” kaydeden Putin, Ukrayna'daki nadir toprak elementlerinin gerçek değerinin henüz bilinmediğini de ekledi.

ZELENSKİY İLE YÜZLEŞME

ABD Başkanı Donald Trump ise Fransız mevkidaşı Emmanuel Macron ile Beyaz Saray'da yaptığı görüşmenin ardından Ukrayna lideri Volodimir Zelenskiy'in bu hafta veya gelecek hafta Washington'a geleceğini söyledi. Kiev rejimi ile kıymetli madenler anlaşmasında sona geldiklerini kaydetti. Zelenskiy pazar günü şöyle demişti:

"Ukrayna, ABD'den 350, 500, 700 değil,100 milyar dolar yardım aldı.Tüm saygımızla, Ukrayna'nın ABD'ye olan 500 milyar dolarlık borcunu tanımıyoruz. 100 milyar doları bile tanımıyorum. Biden ile bunun bir hibe olduğu konusunda anlaşmıştık! Hibe bir borç değildir.”

Trump'ın Kiev'den 500 milyar dolar değerinde nadir toprak elementi talep eden anlaşma teklifine atıfla Zelenskiy, "on nesil Ukraynalının ödemek zorunda kalacağı bir şeyi imzalamam." iddiasında bulunmuştu.

MALİYETİ SAVAŞ ÇIĞIRTKANLARINA YIKTI

Macron'un da katıldığı basın toplantısında, "Ukrayna'da barışı yeniden tesis etmenin zamanı geldi ve bence bunu başaracağız." diyen ABD Başkanı, bu kapsamda hem Putin hem de Zelenskiy ile yaptığı görüşmelerin çok olumlu seyrettiğini belirtti.

Trump, “Bir anlaşma yapmak Rusya'nın da çok yararına olacaktır ve bunu yapacağımızı hissediyorum. Artık olan oldu. Bu hiç başlatılmaması gereken bir savaştı." değerlendirmesinde bulundu. “Savaş değil barış getirmek istiyorum." vurgusu yaptı.

Ukrayna'ya bugüne kadar 300 milyar dolardan fazla para harcadıklarını ve barışa giden süreçte Avrupa'nın daha fazla rol alması gerektiğini kaydeden Trump sözlerini şöyle sürdürdü:

"Cumhurbaşkanı Macron'un, Ukrayna'da barışı sağlamanın maliyet ve yükünün sadece ABD tarafından değil, Avrupa ulusları tarafından da karşılanması konusunda hemfikir olmasından memnunum. Ayrıca Avrupa'nın, Ukrayna'nın uzun vadeli güvenliğini sağlamada merkezi bir rol üstlenmesi gerektiğini kabul etmesinden de memnuniyet duyuyorum."

'BARIŞ TESLİMİYET DEĞİLDİR'

Fransız lider ise Ukrayna’da barışın “hayatları kurtarmak için bir zorunluluk” olduğunu kaydetti ve “Barış Ukrayna’nın teslim olması anlamına gelmez ve güvenlik garantileri olmadan sağlanamaz.” dedi. Avrupa’nın güvenliği ve savunması için “daha fazlasını yapmaya” hazır olduklarını iddia eden Macron, "Avrupa'nın Ukrayna için güvenlik garantilerinin parçası olması konusunda net bir mesaj taşıyorum.” şeklinde konuştu.

Macron bu birliklerin çatışmaların yaşandığı bölgelere konuşlanmayacağını ve “barışın garantörleri” misyonunu yükleneceğini kaydetti. Moskova Ukrayna'ya yabancı güç konuşlandırılmasının “kabul edilemez” olduğunu Riyad görüşmesinin öncesinde ve sonrasında defalarca açıklamıştı.

'Rusya kışkırtıldı'

Trump'ın Orta Doğu Temsilcisi Steve Witkoff, Ukrayna çatışmasının "kışkırtma" olduğunu dolayısıyla yalnızca Rusya'yı suçlamanın yanlış olduğunu söyledi.

Riyad'daki görüşmelere de katılan Witkoff salı günü CNN'de yayınlanan röportajında, çatışma başlamadan önce "Ukrayna'nın NATO'ya katılımı hakkında her türlü görüşmenin" yapıldığını ve bunların Moskova tarafından güvenliğine yönelik doğrudan bir tehdit olarak algılanarak onu karşılık vermeye yönelttiğini kaydetti.

ÇERÇEVE İSTANBUL

2022 baharında İstanbul'da yapılan görüşmeleri gündeme getiren ABD'li yetkili, iki tarafın "bir şeyi imzalamaya çok, çok yaklaştığını" hatırlattı. Kiev'in Biden yönetimi ile dönemin İngiltere Başbakanı Boris Johnson'ın baskısı altında son aşamada masadan çekildiği uzun süredir Batılı yetkililerin dahi itiraf ettiği bir gerçek.

Witkoff'a göre ön İstanbul mutabakatı Washington tarafından gelecekteki bir barış anlaşması için bir çerçeve ve "rehber" olarak kullanılabilir.