Sağlıkta piyasacılık sorgulanıyor: Devlet el çekti, sistem çöktü
Sağlık çalışanlarının yetersizliği, düşük ücretler, grevler, ilaç kıtlığı… Avrupa’nın sorunları uzayıp gidiyor. Bunlar buzdağının görünen yüzü. Kovid-19 salgınında da kötü bir sınav veren Avrupa ülkelerinde sağlık sistemi neden çöküşün eşeğine geldi?
İngiltere, Fransa ve Almanya başta olmak üzere Avrupa’nın birçok ülkesinde sağlık hizmetleri çökme noktasına geldi. Sağlık çalışanlarının azlığı, grevler ve bulunamayan ilaçlar nedeniyle milyonlarca kişi tedavi olmayı bekliyor.
İngiltere'de sağlık sisteminde yaşanan kriz nedeniyle ambulans bekleme süreleri rekor düzeye çıktı. Hastaların acil servislerde 12 saati bulan bekleyişleri ambulans ve acil servis hizmetlerini çıkmaza soktu. Kovid-19 salgını, grip ve Strep-A vakaları da uzun süredir ciddi baskı altında olan sağlık sistemindeki krizi tetikledi.
Yaklaşık 7,2 milyon hasta rutin tedavi için sıra bekliyor. Tedavi için 1 yıldan fazla bekleyenlerin sayısı ise Kovid-19 salgını öncesine oranla 220 kat daha fazla olduğu kaydedildi.
İngiltere'de üst düzey bir sağlık yetkilisinin, acil servislerdeki bekleme sürelerinin haftada yaklaşık 300 ila 500 ölüme neden olduğunu öne sürmesi ülkenin gündemine oturdu.
FRANSA’DA SAĞLIK SİSTEMİ KRİZDE
Fransa’da sağlık sistemi personel eksikliği, maaş yetersizliği, altyapı ve yatak kapasitesinin azlığı, Kovid-19, grip gibi salgın hastalıklarının aynı anda patlak vermesiyle birleşince ciddi bir krize girdi.
Kaos, acil servislerde ortalama 10 saati bulan bekleme süreleri, koridorlarda yatan hastalar, zamanında müdahale edilemediği için hayatını kaybeden hastalarla belirginleşti. AA muhabirlerinin, Fransız basını ve resmi kaynaklarından derlediği bilgileri göre, geçen ay ülke genelinde acil servislerde 31 kişi zamanında müdahale edilemediği için yaşamını yitirdi.
ESKİ GÜNLERİ BULAMAYACAKLAR
Sağlık çalışanlarının yetersizliği, düşük ücretler, ilaç kıtlığı sistemin sorunlarını gittikçe derinleştirdi. Kovid-19 salgınında da kötü bir sınav veren Avrupa ülkelerinde sağlık sistemi neden çöküşün eşeğine geldi? Aydınlık Avrupa’nın sorularını yanıtlayan Cumhuriyetçi Hekimler İkinci Başkanı Dr. Hikmek Çevik, pandemi dönemini ve Avrupa’nın bugün yaşadığı yeni krizi değerlendirdi.
Sağlık çalışanlarının greve çıkmasındaki en önemli neden ücretlerin düşük olması. Dr. Hikmet Çevik, Avrupa’daki ekonomik kriz sonrası farklı bir durumun ortaya çıktığına dikkat çekerek şunları söyledi: “Ekonomik kriz öncesi ücretler böyle değildi. Şimdi ortaya çıkan sorunlar şundan kaynaklı: Her yerde ekonomik kriz var. Avrupa’nın da yaşam şartları değişecek. Eski tüketim kalıplarını sürdüremeyecekler. İtirazlardan da bu anlaşılıyor. Hemşireler, sağlık çalışanları ücret artışı istiyor. Herkes ekonomik kriz öncesi yaşamlarını sürdürmek istiyor. Ücretler düşük. Enflasyon artıyor. Kiralar yükseliyor. Çalışanlar, kriz yüzünden eski ücretlerini alamayacaklar eski yaşamlarını sürdüremeyecekler. Avrupa ekonomik kriz içinde hızla resesyona doğru gidiyor. Eski günlerini istedikleri kadar arasınlar bulamayacaklar.
ÖZELİN HAKİM OLDUĞU BİR SİSTEM VAR
Kovid-19 salgını döneminde de Avrupa’nın sağlık hizmetleri vermekte zorlandığını hatırlatan Dr. Çevik, “Pandemi döneminde zorlandılar. Çünkü dağınık bir sağlık sistemleri vardı. Örneğin İtalya’ya baktığında sistem kamu sistemi gibi görünüyor ama parçalanmış bir sistem görüyoruz. Belediye fonları ve özel fonlar var. Pandemi de Avrupa tek elden sağlık hizmeti veremedi. Devlet eliyle veriliyor gibi gözükse de sigorta sistemleri karışık. Hem devlet var hem de özel sigortalar var. İlaçlara yüksek katılım payları ödüyorlar. Hastaneye gittiklerinde katılım payı ödüyorlar. Özelin çok isin içinde olduğu bir sistemleri var” değerlendirmesi yaptı.
Türkiye ile karşılaştırma yapan Dr. Çevik sözlerini şöyle sürdürdü: “Türkiye’nin üstünlüğü şu; biz sağlık hizmetlerini merkezi olarak yönetiliyoruz. Devlet tarafından yönetilen bir sağlık hizmetimiz var. Avrupa’nın sistemi para peşinde koşan bir sistem. Göründüğü gibi bir kamu sistemi değil. Bir sürü sigorta ile parçalanmış ve merkezi yönetimi olmayan bir sistem. Gerçek kamucu anlayış bizde. Türkiye pandemide ayakta durdu. Bir kuruş almadan herkese sağlık hizmeti verdik. Hatta Meclis Başkanı “Allaha dua ediyorum iyi ki pandemide kamu sistemimiz var” demişti. Çin’in başarısı da bu yüzden. Devlet tam olarak hakim oldu ve yönetti. Toplum da devletine güvendi ve kurallara uydu.”
SAĞLIK ÇALIŞANLARI PİYASANIN ELEMANI
“Avrupa’nın nüfusu yaşlı. Kronik hastalıklar Türkiye’ye göre daha yüksek. Nüfusun hastane ihtiyacı bize göre çok fazla” değerlendirmesi yapan Dr. Çevik, Türkiye ile Avrupa’nın toplumsal olarak da farklı bakış açılarına sahip olduğu görüşünde. Dr. Çevik, şunları söyledi: “Avrupa ülkelerinde personel açığı olduğunu anlıyoruz. Pandemi döneminde birden işin içine aşırı hizmet talebi girdi. Doktorlar orada Türkiye’de olduğu gibi 100 hastaya bakmazlar. Bizim yaptığımız yani 100 hastaya bakmamız tabii ki doğru değil. Avrupa’daki hekimler bu şekilde çalışmaya alışık değiller.
Türkiye’de pandemi döneminde sağlık çalışanları büyük fedakarlık yaptı. Avrupa ise hekimini çalıştıramadı. Kamu bilincinin dağılmış olduğunu gördük. Toplumdan kopuk bir sağlık sistemi olduğu oraya çıktı. Sadece aldığı ücrete bakar oldu. Sağlık çalışanları piyasanın elemanları haline geldi. Toplum hekiminden fedakarlık bekledi. Ancak o fedakarlığı vermediler. Çünkü öyle bir toplum değil orası. Batının yalnızlığı ve bencilliği de ortaya çıktı. Hastasına bakmak istemeyen bir toplum karşımızda. Türkiye’de biz bu fedakarlığı yaptık çünkü biz böyle toplumlarız.”
Hastaneler şirket mantığıyla yönetiliyor
Fransa'da FO-Sante Sendikasının Sağlık Hizmetleri Federal Sekreteri Gregory Leduc, ülkede kamu hastanelerinin "şirket mantığıyla yönetmesinin" malzeme temininde sıkıntı yarattığını ve personel sayısının hasta yoğunluğu karşısında yetersiz kaldığını belirtti. AA açıklamalar yapan Leduk, hastanelerde yaşanan sorunları anlattı.
Kovid-19 salgını öncesinde de Fransa'da sağlık sektörünün ciddi zorluk yaşadığına dikkati çeken Leduc, “Bugün art arda gelen hükümetlerin ekonomik politikaları, hastaneleri özel şirket yönetir gibi bir hale soktu" dedi.
Hükümetin çözüm sunmaması nedeniyle bıkkınlık yaşayan hastane personelinin grev kararı aldığını anlatan Leduc, ülkede yaklaşık 10 hastanenin acil servisinde hemşirelerinin yüzde 80 ila 90'ının yıprandıkları için hastalık izninde olduğu bilgisini paylaştı.
ÜLKEDE 200 BİN SAĞLIK PERSONELİ EKSİK
Leduc, ülkede kamu hastanelerinde çalışan 1 milyon kadar sağlık personeline karşın eksik olduğunu, bunun için 200 bin ek personel alımı daha talep ettiklerini ifade etti.
Leduc, onlarca yıldır doktor eksikliği yaşandığına işaret ederek ayrıca farklı bölgelerde pratisyen hekim yokluğu nedeniyle hastaların acil servislere akın etmeye başladığını anlattı.
"Genellikle acile geldiğinizde 8 saatten önce çıkamıyorsunuz, 24 saat veya 48 saat kadar da kalabiliyorsunuz." Diyen Leduc, son zamanlarda hastanelerde sedyede ölenlerin sayısının çoğaldığına işaret etti.
Hükümet sağlığı piyasaya devretti
Avrupa’da sağlık krizinin yaşandığı ülkelerden birisi de İngiltere. İngiltere'deki devlet hastaneleri ve aile hekimi merkezi NHS denilen ulusal sağlık sistemine bağlıdır.
Newcastle Üniversitesi'nde Halk Sağlığı Profesörü Allyson Pollock, piyasacı anlayışı eleştirdi. NHS’de, “özelleştirme” politikasının yürütüldüğünü söyleyen Pollock, hükümetin sağlık sistemini piyasaya devrederek sorumluluktan kaçındığını vurguladı.
“Aslında NHS’e çok ciddi bir para akışı var ama bu para kamu-özel sektör ortaklıkları aracılığıyla şirketlere yönlendiriliyor” diyen Pollock, “Sağlık sistemi giderek daha çok piyasa kararlarıyla yönetiliyor ve bu yüzden sistemin içinde sorunlar yaşanıyor” görüşünde.
Pollock, “Halkı destekleme yaklaşımı olan bir hükümet ekonomik durgunluk ve krizlerle başa çıkabilir. Ancak İngiltere’de hükümet hala piyasa ve özelleştirme yanlısı ideolojilere inanıyor ve kaynakların insanlara eşit şekilde dağıtılması gerektiğini düşünmüyor” diyor.
Madrid'de sağlık çalışanları eylem yaptı
İspanya'nın başkenti Madrid'de yaklaşık 2 aydır grevde olan doktorlar, diğer sağlık sektörü çalışanlarının da desteğiyle geniş katılımlı gösteri düzenledi. Sağlık Bakanlığı binası önünde toplanan binlerce doktor ve hemşire, kent merkezinde yürüdü.
Doktorların bağlı olduğu sendikalardan yapılan açıklamada, "hastanelerin yüzde 100 devlet desteğiyle kaliteli hizmet vermesi için sağlık sektörüne yatırımların artırılması" istendi.
AA muhabirine konuşan Concha Jimenez, "Özellikle bu dönemde kamu sağlık hizmetlerinin savunulmasına ihtiyaç var çünkü İspanya, sağlık hizmetinde Avrupa'da önde gelen ülkelerden biri ve bunu kaybediyor. Büyük çabalarla oluşturulan bu sistemi ölüme terk etmemek, savunmak gerekiyor" ifadesini kullandı.
İngiltere’de hemşireler yeniden greve gidiyor
İngiltere ve Galler'de hemşireler, artan hayat pahalılığı ve enflasyon karşısında adil maaş artışı talebiyle şubatta yeniden greve gideceklerini açıkladı.
Ülke çapında 300 binden fazla üyesi bulunan ve hemşireleri temsil eden RCN (Royal College of Nursing) sendikasından yapılan açıklamada, şubatta şimdiye kadarki en geniş çaplı grevin yapılacağı belirtildi. Sendika, İngiltere ve Galler'de ocak sonuna kadar müzakerelerde ilerleme sağlanamazsa 6-7 Şubat'ta grev yapılacağını bildirdi.
İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda'da, on binlerce hemşire 15 ve 20 Aralık'ta greve gitmişti.
RCN sendikası, yüzde 19'luk maaş zammı talebinde bulunurken, hükümet söz konusu talebin karşılanamaz olduğunu belirtiyor.
AB’den ilaç sıkıntısına karşı "toplu alım" adımı
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, bazı AB ülkelerinde özellikle antibiyotik gibi ilaçların temininde yaşanan sıkıntıyı aşmak için Kovid-19 aşılarında olduğu gibi toplu alım yapmayı değerlendiriyor.
AB Komisyonunun sağlıktan sorumlu üyesi Stella Kyriakides, Fransa'nın Strazburg kentindeki Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu'nda düzenlenen "Avrupa'da solunum yolu enfeksiyonlarındaki artış ve ilaç kıtlığı" konulu oturumda konuştu.
Bazı AB ülkelerinde özellikle antibiyotik ve pediyatrik ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçların bulunmasında sorun yaşandığını belirten Kyriakides, bunun küresel bir sorun olduğunu, ilaç sanayisi ile temas halinde olduklarını aktardı.
Hollanda'da ilaç tedarik sıkıntısı yüzde 50 arttı
Hollanda Eczacılar Birliği (KNMP), 2022'de ilaç tedarik sıkıntısının bir önceki yıla göre yüzde 50 arttığını bildirdi.
KNMP Başkanı Aris Prins, "Hastalar, eczacılar ve diğer sağlık çalışanları, her gün ciddi sayıda sıkıntıyla karşılaşıyor" dedi. Prins, ülkedeki yaklaşık 2 bin eczacının mesailerinin neredeyse yarısını ilaç tedariki, muadil ilaç bulma veya benzer etken maddelerden ilaç yapmaya çalışarak geçirdiğine dikkati çekti.
Prins, "Hollanda, ilaç tedarikinde Çin, Hindistan gibi uzaktaki Asya ülkelerine bağımlı durumda." bilgisini paylaşarak, bu durumun Hollanda’yı savunmasız hale getirdiğini vurguladı.
