Sanayi işletmeleri istihdam hacmini düşürdü

İstanbul Sanayi Odası (İSO), Türkiye İmalat Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), anketinin Ağustos 2024 dönemi sonuçları açıkladı. Eşik değer olan 50'nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye, 50'nin altındaki değerlerin ise gerilemeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, manşet PMI, ağustosta 47,8 değerini alarak sektördeki faaliyetlerin zayıflamaya devam ettiğini işaret etti.

Endekse göre yeni siparişler üst üste 14. ay yavaşladı. Faaliyet koşullarında da nisan ayından bu yana sürekli olarak yavaşlama yaşandı. Genel talep koşullarındaki durağanlığın sürmesi, işletmelerin ağustos ayında da üretim, istihdam ve satın alma faaliyetlerini azaltmasına yol açtı.

TÜM SEKTÖRLERDE ÜRETİM DARALDI

Firmalar talep düşüşü kaynaklı yeni siparişlerdeki gerilemeye istihdam hacmini ve üretimini azaltarak karşılık verdi. İstihdam on sektörden sekizinde azalırken kimyasal, plastik ve kauçuk ile makine ve metal ürünleri bu eğilimin istisnaları oldu. İstihdam hacmindeki en belirgin düşüş ise giyim ve deri ürünlerinde kaydedildi. Üretimde Kasım 2022’den bu yana en sert ivme kaybının yaşanırken, bunda fiyat baskıları da etkili oldu. Ağustos ayında, takip edilen on sektörün tamamında üretim daralması yaşandı.

Girdi maliyetleri temmuza göre ılımlı olsa da yüksek bir hızda artmaya devam etti. Liradaki zayıflık girdi fiyatlarının artmasında belirleyici faktör olurken, anket katılımcıları ham madde ve lojistik maliyetlerinin de yükseldiğini bildirdi. Girdi maliyetlerindeki yükselişe bağlı olarak imalatçılar kendi satış fiyatlarını da artırdı ve enflasyon oranı üst üste ikinci ay hızlanarak nisan ayından bu yana en yüksek seviyeye çıktı.

STOKLAR AZALDI

Yeni siparişlerdeki düşüş trendi, imalatçıların stok tutma eğiliminde zayıflamayı beraberinde getirdi ve ağustosta hem girdi hem de nihai ürün stokları azaldı. Girdi stoklarındaki düşüş Temmuz 2023'ten bu yana en yüksek oranda ölçüldü.

Fiyatlardaki artış ve talepteki durgunluğa bağlı olarak yeni siparişler ve üretimde genele yayılı yavaşlama kaydedildi. Girdi talebindeki azalışa rağmen maliyet enflasyonu yüksek seviyesini korudu.

Metalik olmayan mineral ürünler sektörü, bu daralmanın bir önceki aya göre hız kestiği tek sektör olmanın yanı sıra aynı zamanda en hafif gerçekleştiği sektör oldu. Üretimde en sert gerileme ise tekstil ürünlerinde kaydedildi.

Ağustosta üretimde yaşanan düşüş, yeni siparişlerdeki zayıflıktan kaynaklandı. Takip edilen 10 sektörün tümünde yeni siparişler yavaşlama sinyali verirken, üretimde olduğu gibi yeni siparişlerde de en sert gerileme tekstilde kaydedildi. En hafif ivme kaybı ise makine ve metal ürünlerinde gerçekleşti.

YURT DIŞI İŞLERDE ZORLANMA

İmalatçılar genel olarak yurt dışı müşterilerden yeni iş almakta da zorlandı. Bu alanda iyileşme sergileyen tek sektör, yeni ihracat siparişlerinin son 8 ayda ilk kez arttığı elektrikli ve elektronik ürünler oldu.

Firmalar üretim gereksinimlerindeki düşüşle birlikte istihdam hacmini de azalttı. İstihdam 10 sektörden 8'inde azalırken kimyasal, plastik ve kauçuk ile makine ve metal ürünleri bu eğilimin istisnaları oldu. İstihdam hacmindeki en belirgin düşüş ise giyim ve deri ürünlerinde kaydedildi.

Girdi talebindeki azalışa rağmen girdi maliyeti enflasyonu üçüncü çeyreğin ortası itibarıyla tüm sektörlerde belirgin seyrini sürdürdü. Maliyet enflasyonundaki en hızlı artış metalik olmayan mineral ürünlerde gerçekleşirken en yavaş artış ise makine ve metal ürünler sektöründe ölçüldü.

Benzer şekilde satış fiyatları da başta kara ve deniz taşıtları olmak üzere takip edilen sektörlerin tamamında artış gösterdi. En düşük satış fiyatları enflasyonu ise tekstil sektöründe kaydedildi.

TESLİMAT SÜRELERİ KISALDI

Girdi talebindeki yavaşlama, ağustosta tedarik zincirleri üzerindeki baskının hafiflemesine katkı sundu. Bunun sonucu olarak, takip edilen sektörlerin yarısında tedarikçilerin teslimat süreleri kısaldı.
Tedarikçi performansındaki en belirgin iyileşme kara ve deniz taşıtlarında kaydedilirken, en güçlü artış ise elektrikli ve elektronik ürün firmalarında gerçekleşti.

Açıklamada endekse ilişkin değerlendirmesine yer verilen S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, Türk imalatçılarının, ihracat tarafındaki umut verici işaretlere rağmen ağustos ayında da yeni siparişlerini artırmakta zorlandığını belirtti.

Genel talep koşullarındaki durağanlığın üretim, istihdam ve satın alma faaliyetlerinin daha da azalmasına yol açarken, firmaların stok tutma eğiliminde de zayıflama gözlendiğini belirten Harker, "Öte yandan, ağustos ayında ihracatta görülen iyileşmenin önümüzdeki aylarda güçleneceğini ve daha genele yayılı hale gelerek sektörde toparlanma eğiliminin başlamasına yardımcı olacağını umuyoruz." değerlendirmesini yaptı.