Sanayi daraldı vatandaşın borcu arttı

Türkiye ekonomisine 2024 yılında sıkılaştırma politikaları damga vurdu. Mayıs 2023’te Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in göreve gelmesiyle birlikte başlayan faiz artırım süreci, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının Mart 2024’teki Para Politikası Kurulu toplantısının ardından politika faizini yüzde 50’ye çıkarmasıyla birlikte zirveyi gördü.

Aralık ayında 250 baz puan indirim yapılana kadar faizin dokuz ay boyunca yüzde 50 düzeyinde kalması ise tüketimi daraltmayı amaçlarken sanayide durgunluğa ve kredi kartı borçlarının patlamasına neden oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’nun hazırladığı sanayi üretim endeksi, haziran ayından itibaren gerilemeye başladı. Ekimde sanayi üretimi yıllık yüzde 3,1, aylık bazda ise yüzde 0,9 oranında daraldı. Ekim ayında yüksek teknolojili üretimde düşüş dikkat çekti.

TÜİK verilerine göre yüksek teknolojili üretimde yıllık düşüş yüzde 13,1 oldu. Sermaye malı üretiminde düşüş yüzde 9,3 olarak belirlendi. Madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 14,2 azalırken, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 3,3 geriledi. Ağustos ayında ise yüzde 5,3 ile 6 Şubat depremlerinin ardından en sert daralma meydana gelmişti.

10 SEKTÖRÜN 9’UNDA ÜRETİM DÜŞTÜ

Reel sektörün durumunu aktaran önemli bir veri olan İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) anketi Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) de 2024 yılında durgunluğa işaret etti. Eşik değer olan 50,0’nin üzerinde yer alan değerlerin sektörde iyileşmeyi, altındakilerin de daralmayı gösterdiği endeks, açıklanan son veri olan kasım ayında 48,3 değerini aldı.

Endeks, yıl içinde 45,8 değerine kadar gerileyerek pandemiden sonraki en zayıf konuma gelmişti. İSO’nun ekim ayı PMI verisine göre yüksek finansman maliyeti ve zayıf talep nedeniyle takip edilen 10 sektörün 9’unda üretim düştü. Durgunluk dolayısıyla 10 sektörden 9’u da personellerini azaltmaya gitti.

KONKORDATO İLANLARI İKİYE KATLANDI

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) açıkladığı kurulan-kapanan şirket istatistikleri de zorlu piyasa koşulları nedeniyle faaliyetlerine son veren firma sayısındaki artışı gösterdi. 024’ün ilk 11 ayında, 2023’ün ilk 9 ayına göre kurulan şirket sayısı yüzde 11,4 azalırken, aynı dönemde kapanan şirket sayısı yüzde 19,7 arttı.

Konkordato Takip sitesinin Basın İlan Kurumu’ndan aldığı verilere göre 2024’te borçlarını ödeyemediği gerekçesiyle konkordato ilan eden firma sayısı geçen yılı ikiye katladı. 2023 yılında bin 516 firma konkordato ilan etmiş iken 2024’ün ilk 11 ayında bu sayı 3 bin 11’e ulaştı.

‘HAZIR GİYİMDE TARİHİN EN BÜYÜK DURAĞANLIĞI’

Özellikle hazır giyim ve tekstil sektörü, karşılaştığı uzun süreli daralma nedeniyle oldukça zayıfladı. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Müşterek Başkanı Ramazan Kaya, sektörün tarihindeki en büyük durağanlığı yaşadığını söyleyerek istihdamın yüzde 15, üretimin yüzde 17 düştüğünü, kapasite kullanım oranının yüzde 65’lere gerilediğini açıkladı.

Sektör temsilcilerinin aktardığına göre tekstilde istihdam son 2 yılda 250 binin üzerinde bir kayıp yaşadı. Türkiye piyasasında üretimde zorlanan tekstil üreticilerinin bir kısmı ise çareyi üretim tesislerini Mısır’a taşımakta buldu.