Şanghay İş Birliği Örgütü’nden ortak Afganistan bildirisi

Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) üye ülkelerinin dışişleri bakanları, ŞİÖ-Afganistan Temas Grubu formatında Duşanbe’de bir araya geldi. Rusya, Çin, Hindistan, Kazakistan, Kırgızistan, Pakistan, Tacikistan ve Özbekistan’ın dışişleri bakanlarının katıldığı,13-14 Temmuz tarihlerinde iki gün süren toplantı sonunda Afganistan için ortak bir bildiri yayımlandı.

‘ŞİÖ BÖLGESİNDE GÜVENLİĞİN SAĞLANMASI ANA FAKTÖR’

Açıklamada, Afganistan’daki barış ve istikrarın ŞİÖ bölgesinde güvenliğin sağlanmasında ana faktörlerden birinin olduğu ifade edilerek, bakanların ülkeyi restore etme çabalarında Afgan halkına yardım etmeye devam etmek ve barışın sağlanması için ulusal uzlaşı oluşturma çabaları için mutabık kaldıkları ifade edildi.

Sonuç bildirgesinde şu ifadelere yer verildi:

“Afganistan’ın dost komşuları ve önemli ortakları olarak ŞİÖ üye devletleri, Afganistan’ın barışçıl, istikrarlı ve müreffeh bir ülke olarak gelişmesiyle ilgilenmekte ve Afganistan’da yaşayan tüm halkların geleneklerine ve kültürüne saygılarını teyit etmektedirler.

Başta BM Şartı olmak üzere uluslararası hukukun evrensel olarak kabul edilen ilke ve normlarına uygun olarak, ŞİÖ ülkeleri Afganistan’ın egemenliğine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne saygılarını yeniden teyit ederler. Afganistan’ın terörizm, savaş ve uyuşturucudan arınmış bir ülke olarak gelişmesi ortak amacımızdır.”

‘ULUSLARARASI TERÖR GRUPLARI’ VURGUSU

“Afganistan’da devam eden, sivilleri ve devlet kurumlarının temsilcilerini katleden şiddet ve terör saldırılarını kınıyor ve bir an önce durdurulması çağrısında bulunuyoruz.” denilen sonuç bildirgesi şöyle devam etti:

“Uluslararası terör örgütlerinin faaliyetlerinin o ülkedeki istikrarsızlığın temel faktörlerinden biri olmaya devam ettiğini not ediyoruz. Çeşitli terörist, ayrılıkçı ve aşırılık yanlısı grupların yoğunluğundaki keskin artışın bir sonucu olarak Afganistan’ın kuzeyinde artan gerilimden derin endişe duyduğumuzu ifade ediyoruz. ŞİÖ, üye devletlerinin terörizm, ayrılıkçılık ve aşırıcılıkla mücadele etmek için ortak çabalarını geliştirmelerinin önemli olduğunu düşünüyor.

“Afganistan’daki çatışmaya dâhil olan tüm tarafları, ŞİÖ ülkeleriyle Afgan sınırları yakınında istikrarsızlığa ve öngörülemeyen sonuçlara yol açabilecek güç kullanımından ve eylemlerden kaçınmaya çağırıyoruz.”

UYUŞTURUCU VE MÜLTECİ SORUNU

“ŞİÖ üye devletleri, bölgedeki güvenlik tehditlerine, özellikle de terörün ve uyuşturucu kaçakçılığının her türlü ve tezahürüne karşı koyma konusunda Afganistan ile iş birliğini geliştirmeye devam etme ve bu görevlerin çözümünde çifte standarda ortaklaşa karşı çıkma konusundaki iradesini yeniden teyit ederler.

“Afgan mülteciler için uzun vadeli konukseverlik ve etkili yardımın önemini vurgulayan ŞİÖ üyeleri, uluslararası toplumun, ülkelerine uygun ve güvenilir bir şekilde dönüşlerini kolaylaştırmak için aktif ortak çaba sarf etmesinin önemli olduğunu düşünüyor.”

BARIŞIN YENİDEN TESİSİ

Afganistan’da erken bir anlaşmaya varmanın, ŞİÖ alanında güvenlik ve istikrarı korumada ve güçlendirmede önemli bir faktör olduğuna inandıklarını belirten ŞİÖ bildirisinin devamı şöyle:

“Bu bağlamda, Afganistan İslam Cumhuriyeti hükümetinin ve halkının barışı yeniden tesis etme, ulusal ekonomik kalkınmayı teşvik etme ve terörizm, aşırılıkçılık ve uyuşturucuya bağlı suçlarla mücadele çabalarını yoğunlaştırma ihtiyacını vurguluyoruz. ŞİÖ üyelerinin, Afganistan’daki çatışmanın ancak siyasi diyalog ve bizzat Afganlar tarafından yürütülen ve yönetilen kapsayıcı bir barış süreci ile çözülebileceğine ilişkin tutumunu teyit ediyoruz.

“İlgili tüm devletleri ve uluslararası kuruluşları, ülkeyi istikrara kavuşturmak ve geliştirmek için BM’nin merkezi bir koordinasyon rolü oynamasıyla iş birliğini güçlendirmeye çağırıyoruz. Bu bağlamda, Afganistan’daki BM Yardım Misyonu, BM Genel Sekreteri Özel Elçisi ve BM Önleyici Diplomasi Bölgesel Merkezi’nin faaliyetlerini önemli görüyor ve not ediyoruz.

“Doha’daki Afganlar arası barış görüşmeleri, genişletilmiş Üçlü Grup, Moskova istişareleri formatı ve Taşkent toplantısı da dâhil olmak üzere uluslararası kamuoyunun Afganistan’daki barış sürecine diplomatik desteğini memnuniyetle karşılıyoruz. 29-30 Mart 2021’de Duşanbe’de Asya’nın Kalbi-İstanbul Sürecinin bakanlar toplantısının sonucunu not ediyoruz.

Afgan halkının kendi kalkınma yolundaki bağımsız seçimine saygı duyarak, Afganlar arası müzakerelerin ülkede yaşayan tüm etnik grupların çıkarlarını göz önünde bulundurması gerektiğine inanıyoruz.

“ŞİÖ-Afganistan Temas Grubu’ndaki iş birliğimize çok önem veriyoruz. Bölgesel istikrarı güçlendirmek ve ŞİÖ ülkeleri ile Afganistan arasındaki ilişkileri geliştirmek amacıyla 14 Haziran 2019’da Bişkek’te kabul edilen Temas Grubu tarafından daha fazla eylem için yol haritasının tutarlı bir şekilde uygulanmasının gerekli olduğunu düşünüyoruz.

Ülkelerimizin, Afganistan’ın ŞİÖ’nün faaliyetlerine bir gözlemci devlet olarak katılım potansiyelini en üst düzeye çıkarmak da dâhil olmak üzere, ekonomik ve insani alanların yanı sıra siyaset ve güvenlik alanlarında Afganistan ile iş birliğini derinleştirmeye devam etme istekliliğini yeniden teyit ediyoruz.”

RUSYA, İRAN’IN BİRLİK ÜYESİ OLMASINI TEKLİF ETTİ

Rus heyet, Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de ŞİÖ Dışişleri Bakanları Konseyi toplantısında yaptığı açıklamada, İran’ın Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ)’ne üyelik teklifini onaylamaya çağırdığını ve ittifakın gelişiminin doğrudan genişleme beklentisiyle bağlantılı olduğunu kaydetti.

Rus Devlet Ajansı TASS’da yer alan habere göre Rusya, ŞİÖ’nün genişleme sürecinin kademeli olması ve üye devletler, gözlemciler ve diyalog ortakları arasında bir denge sağlaması gerektiğine inandığı belirtildi.

Afganistan’ın bu aşamada aday olarak kabul edilmediğine dikkat çeken Rus heyet, “İran’ın 2008’den beri masada olan örgüte üyelik teklifini onaylamanın zamanının geldiğine inanıyoruz” diye konuştuğu ifade edildi.

Rusya’ya göre bu konudaki önemli olan kriter, “Başvuranın, Avrasya kıtasında gelişen süreç doğrultusunda uluslararası rolünü güçlendirmeye yardımcı olarak ŞİÖ’nün güçlendirilmesine etkin ve özel bir katkıda bulunmaya gerçek hazırlığı” olduğu vurgulandı.

Rus heyeti ayrıca yedi ülkenin gözlemci statüsü için sunduğu tekliflerin değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Rusya ayrıca Suudi Arabistan, Katar, Bahreyn ve Mısır da dâhil olmak üzere diğer başvuru sahiplerine ŞİÖ diyalog ortağı statüsü verilmesine ilişkin önerileri tartışmaya hazır olduğu bildirildi.