‘Savunma’nın Endonezya çıkarması
Türkiye Asya-Pasifik coğrafyasında ya da Afrika’da güçlü olduğu üretim alanları doğrultusunda, savunma sanayisinde Çin ve Güney Kore gibi ülkelere ciddi alternatif oluşturabilir. Endonezya bu açıdan örnek bir ülke
Endonezya, Güneydoğu Asya kıyılarında Hint ve Pasifik okyanuslarında bulunmaktadır. 1.904.569 km² bir alanı kaplıyor. 7.000’i ıssız, yaklaşık 17.500 adadan oluşuyor. Nüfusunun %90’nı Müslüman. 240 milyon ile dünyanın en kalabalık Müslüman ülkesi sayılıyor. Önceleri Hollanda-Doğu Hint Adaları olarak biliniyordu. Ülke yüzyıllar boyunca Hollanda tarafından sömürüldü. Endonezya ismi ilk kez 1884 yılında Berlin Üniversitesi coğrafya profesörlerinden Adolf Bastian tarafından kullanılmıştır. Yunanca “Hindistan” anlamına gelen “indos” ve “ada” anlamına gelen “nesos “sözcüklerinden türediği düşünülmektedir. İkinci Dünya Savaşı sırasında Japonlar tarafından (1942–45) işgal edilen Endonezya, 1945 yılında Hollanda'dan kurtularak bağımsızlığını ilan etti. Ancak bu mücadele, Hollanda’nın Endonezya egemenliğini resmen tanıdığı 1949 yılına kadar devam etti. Endonezya’nın ilk Cumhurbaşkanı Sukarno’dur. Endonezya’nın Bandung kentinde 18-24 Nisan 1955'te toplanan ve yeni bağımsızlığını kazanan Asya-Afrika devletlerini bir araya getiren Bandung Konferansı ise antiemperyalist mücadele ve Bağlantısızlar Hareketi için bir milat oldu. Endonezya'nın üçüncü büyük şehri olan Bandung’a 2020 yılının Mart ayında Kovid-19 arifesinde gitmiştik. Havası diğer bölgelere göre biraz daha serindi, bu bakımdan uzun yürüyüşler yapabilmiş, çevreyi keşfetmiştik.
Savunma sanayii alanında düzenlenen bir fuar ve forum etkinliği için yaklaşık 10 gün kadar Endonezya’nın başkenti Jakarta’da bulunduk. Oldukça sıcak ve nemli hava nedeniyle genellikle kapalı klimalı mekânlarda zaman geçirdik. Jakarta oldukça kalabalık ve her daim trafiğin adeta kilit olduğu bir anakent. İnsanlar güler yüzlü, mülayim ve Türklere sempati duymakta. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a karşı da hayranlık besliyorlar. Türkiye’yi yakinen takip ediyorlar. Örneğin Başakşehir ve Trabzonspor’un Konferans Ligi maçlarını TV’den yayınladılar ve biz de izleme fırsatı bulduk. Türkiye ile ticaret hacminin sürekli geliştiği belirtiliyor. Görüştüğüm insanların çoğunun hayali İstanbul’u bir kez olsun görmek. Ayasofya’nın cami olması burada memnuniyetle karşılanmış. Sömürge geçmişi dolayısı ile Hollanda pek sevilmiyor ama kişi isimlerinde etkisi devam ediyor. Müslüman olup, Diana, Devit, Edvin, Lena gibi isim taşıyan kişilere rastlamak gayet normal. Hıristiyan kökenli Endonezya yurttaşları da en az Müslümanlar kadar Türkiye hayranı. Dolayısı ile savunma sanayi dışında, ticaret, kültürel değişim programları ve turizm alanında da işbirliği daha iler noktalara varabilir.
ÜÇ ÖNEMLİ ANLAŞMA
Cumhurbaşkanlığı, Savunma Sanayi Başkanlığı desteği ile milli katılım sağlanan Indo Defence Expo & Forum, Endonezya’nın başkenti Jakarta’da iki yılda bir düzenlenmekte olup, Asya-Pasifik Bölgesi’nin en önemli savunma sanayi fuarlarından biri olarak kabul edilmektedir. Dokuzuncu kez 2-5 Kasım tarihleri arasında düzenlenen etkinlik, Kovid-19 nedeniyle 2020 yılında yapılamamıştı. Yoğun bir ilgiyle karşılanan etkinliğe Başkan Joko “Jokowi” Widodo da açılış gününde katıldı. Devlet Başkanına Savunma Bakanı Prabowo Subianto da eşlik etti. Ayrıca, Endonezya Ordusu (TNI) Komutanı General Andika Perkasa, Ulusal Polis Şefi General Listyo Sigit Prabowo, Jakarta Vali Vekili Heru Budi Hartono ile Enerji ve Maden Kaynakları Bakanı Arifin Tasrif de fuara katıldılar. Savunma Bakanı Prabowo, bu yıl düzenlenen etkinliğe 59 ülkeden 158 yerli ve 747 yabancı olmak üzere 905 firmanın katıldığını belirterek, fuarın amacını; “Ülkeler arasında iş fırsatları yaratmak ve teknoloji alışverişi yapmak” olarak açıkladı.
Türkiye ise Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) Prof. Dr. Sayın İsmail Demir Başkanlığında geniş bir heyet ve çok sayıda önemli savunma sanayi şirketi ile fuarda etkin bir şekilde yer aldı. Türkiye açısından sevindirici olan ise Türk şirketlerine ve ürünlerine büyük ilgi gösterilmesiydi. Türk şirketlerinin bulunduğu salon adeta fuarın kalbinin attığı yer görünümündeydi. Endonezya Savunma Bakanı Prabowo Subianto da fuarın ilk günü hemen hemen tüm zamanını Türk şirketlerinin bulunduğu salonda geçirdi. SSB Başkanı Sayın Demir ile Sayın Subianto arasında samimi bir işbirliğinin olduğu dikkatlerden kaçmadı. Şüphesiz ki bu durum Türkiye için büyük bir şanstır. Nitekim fuarda savunma sanayine yönelik üç önemli anlaşma imzalandı. İmza töreninde Sayın Demir ve Sayın Subianto da hazır bulundular. Bu bağlamda, Türk savunma sanayi açısından Endonezya ile işbirliğinin giderek artacağı kanaatindeyiz. Gerçekten, gerek Endonezya yöneticilerinin, gerek ise Endonezya savunma sanayi şirketlerinin Türkiye’ye karşı büyük bir yakınlık duyduklarını bizzat gözlemledik. Türk savunma sanayinin son dönemlerdeki başarıları onları pozitif olarak etkilemiş. Türkiye’yi örnek alınacak bir ülke olarak görüyorlar. Bu çerçevede 2024 yılındaki Indo Defence Expo & Forum’un, bu yılkinin iki katı kadar Türk savunma sanayi şirketini ağırlaması sürpriz olmayacaktır.
ATATÜRK’E HAYRANLIK
Sonuç itibariyle, Asya’da büyük bir potansiyel olduğunu Endonezya özelinde bir kez daha gözlemledik. Endonezya, Malezya, Pakistan, Bangladeş, Singapur, Vietnam, Tayland ve Filipinler, Türkiye açısından ihmal edilmemesi gereken ülkeler olarak nitelendirilebilir. Türkiye Asya-Pasifik coğrafyasında ya da Afrika’da güçlü olduğu üretim alanları doğrultusunda, savunma sanayinde Çin ve Güney Kore gibi ülkelere ciddi alternatif oluşturabilir. Dünya, şüphesiz ki, Avrupa ve Orta-Doğu’dan ibaret değil. Bu nedenle dünya ölçeğinde politikalar üretmek gerekiyor. Asya ülkelerinin Atatürk ve milli mücadele nedeniyle Türkiye’ye olan tarihsel hayranlığını göz ardı etmemek gerekiyor. Dolayısıyla, gerek kabine, gerekse ilgili kurumların dünya ölçeğindeki mevcut işbirliği arayışlarını daha da arttırmalarında fayda görüyoruz.
