Sayıştay usülsüzlükleri tespit etti! İBB şirketlerinde emekçi sömürüsü

Ekrem İmamoğlu’nun başkanı olduğu İstanbul Büyükşehir Belediyesinin (İBB), işçileri, yıllık çalışma süresinin üzerinde çalıştırdığı, çok sayıda personelin de yasal hakları olan izinlerini kullandırmadığı ortaya çıktı.

Sayıştay’ın 2023 raporu, İBB’ye ait olan şirketlerdeki emekçi sömürüsünü tek tek sıraladı. Raporda, şirketlerde meydana gelen usulsüzlükler tüm ayrıntılarıyla aktarıldı.

Rapora göre belediye bünyesindeki İETT, İSKİ, İSPARK BELBİM, BELTUR, İSTAÇ, İSTANBUL AĞAŞ, HALK EKMEK, İSPER gibi şirketlerdeki binlerce işçi, yıllık limitin üzerinde çalıştırıldı, pek çoğunun yasal hakkı olan izin hakları ise kullandırılmadı.

Öte yandan şirketlere ait bazı araçların tatillerde kamu hizmeti dışında kullanıldığı, bazı şirket çalışanlarının ise faaliyet alanı olmaksızın yurt dışındaki faaliyetlerinin masraflarının karşılandığı aktarıldı.

LİMİTİ AŞAN ÇALIŞMA SAATLERİ

Sayıştay raporunda, şirketlerde yıllık limit olan 270 saatin üzerinde çalıştırılan personel sayıları şöyle ifade edildi:

İETT’de 369 personel

İSPARK’ta 827 personel

İSKİ’de 1.828 personel

BELBİM’de 2022 yılında 27 personel, 2023 yılında 19 personel

İSPER’de 303 personel

KULLANDIRILMAYAN YILLIK İZİNLER

Raporda, belediye şirketlerinin çok sayıda personelin yıllık izinlerini kullanmasına izin vermediği de aktarıldı. Buna göre şirket personellerinin biriken yıllık izinleri şöyle:

İETT’de 794 kadrolu işçi 100 ile 200 gün arasında, 440 işçi 200 ile 300 gün arasında, 33 işçi 300 ile 444 gün arasında izin kullanmadı.

İSPARK’ta 2 işçi 300 gün üzerinde, 112 işçi 100 gün üzerinde izin kullanmadı.

İSKİ’de kadrolu 1 işçi 208 gün, 1 işçi 160 gün, 19 işçi 100 ile 150 gün arasında, 103 işçi 50 ile 100 gün arasında, 115 işçi de 30 ile 50 gün arasında izin kullanmadı.

BELTUR’da görev yapan 785 işçiden 206’sı 20 gün ve üzerinde izin kullanmadı. Çok sayıda işçi de 50 ve 100 gün üzerinde izin hakkını kullanmadı.

BELBİM’deki 85 işçinin 50 ve 100 gün üzerinde yıllık izninin bulunduğu, 163 işçinin ise 20 gün ve üzeri izin hakkı olduğu tespit edildi.

İSPER’deki 10 personelin 200 gün üzerinde, 62 işçinin personelin 100 gün üzerinde, 656 personelin ise 50 gün üzerinde izin hakkı bulunuyor.

İSTAÇ’ta görev alan 36 işçinin 100 gün ve üzerinde birikmiş izni bulunuyor.

İSTANBUL AĞAÇ’taki 4 personelin 200 gün üzeri, 41 personelin 100 gün üzeri, 155 personelin ise 50 gün üzeri izin hakkı olduğu tespit edildi.

HALK EKMEK’teki kadrolu 685 işçiden 23’ünün 70 ile 514 gün arasında, 45’inin 40 ile 68 gün arasında kullanmadığı izinlerinin olduğu saptandı.

USULSÜZ ÜCRETSİZ PARK HİZMETİ

Raporda, İSPARK’ın Belediye Meclisi kararı aykırı olarak ücretsiz park hizmeti sunduğu ifade edildi. Sayıştay şu tespitleri yaptı:

“Şirket tarafından, ‘Ücret ödemeyen çıkış’ menüsünden yapılan işlemlerin çoğunluğunun büyük sistem arızalarından kaynaklanabileceği, emniyet araçlarının sürekli girişi çıkış yaptığı, bariyerli otoparklarda kurumsal abonelere verilen kat aboneliklerden kaynaklanabileceği, otopark alanı içinde resmi izinleri olan dolmuş durağı bulunmasından kaynaklı olabileceği, 2023 yılında toplam 46.659.276 adet parklanma işlemi gerçekleştiği ve bulguda bahsedilen ‘ücret ödemeyen çıkış’ işlem sayısı 86.736 adet olduğu, tüm işlemlerin %0,018 oranına tekabül ettiği risklerin minimum seviyeye inebilmesi için gerekli denetimlerin yapıldığı ifade edilmiştir.

“Ancak yapılan denetimlerde Şirkete ait otoparklarda el terminali ve bariyerli sistem üzerinden ‘ücret ödemeyen çıkış’ menüsünden 198.728 adet parklanma yapıldığı tespit edilmiştir. Parklanma sayısının tespitinde, Şirketin cevabi niteliğinde yazısında belirttiği kurumsal aboneler, büyük sistem arızaları, dolmuş durakları gibi parklanmalar 198.728 parklanma arasından tenkis edilmiştir. Filtreleme yöntemiyle, emniyet araçları, resmi otomobiller, engellilere ait araçlar, gazi ve şehit yakını araçları, belediye meclis üyeleri araçları, İSPARK personeli ve İstanbul Büyükşehir Belediyesinin diğer iştirak şirketlerinin araçlarına ait ücretsiz çıkışlar ayrıştırılmış ve 86.736 parklanma sağlandığı tespit edilmiştir.”

OTOBÜS TAHSİS EDİLDİ ÜCRETLERİ ALINMADI

Raporda, İETT bünyesindeki bazı araçların, çeşitli faaliyetler için tahsis edildiği ancak bunlardan doğan alacakların tahsis edilmediği belirtildi. Raporda şunlar aktarıldı:

“İdare tarafından 09/08/2023 tarihinde alınan kararla toplu taşımada kullanılan otobüslerin, toplantı, konferans, seminer, piknik vb. kent içi gezilerde talep edildiğinde kullanılması kapsamında saatlik 200 tam bilet (1 tam bilet=15 TL) tahsis ücreti belirlenmiştir. Söz konusu hususa ilişkin olarak yapılan incelemede; İdare tarafından İstanbul Büyükşehir Belediyesinin çeşitli faaliyetleri için otobüs tahsisleri yapıldığı, söz konusu otobüs tahsislerinden İdarenin 2021 yılında 50.607.407,50 TL, 2022 yılında 23.650.154,66 TL ve 2023 yılında 70.246.536,70 TL alacağı doğmasına rağmen belirlenen tahsis ücretlerinin ilgililerinden tahsil edilmediği tespit edilmiştir.

“Bu kapsamda Büyükşehir Belediyesinin toplantı, konferans, seminer, piknik vb. kent içi gezileri için tahsis edilen otobüsler için 144.504.098,86 TL tahsis ücreti doğmasına rağmen İdare tarafından herhangi bir tahsilat yapılmamıştır.”

ARAÇLAR KAMU HİZMETİ DIŞINDA KULLANILDI

Raporda, İETT araçlarının personel tarafından tatil günlerinde kamu hizmeti dışında kullanıldığı aktarılarak şunlar kaydedildi:

“İdarece ilgililere tahsis olunan binek araçların yakıt, HGS ve OGS giderleri ile görev kâğıtlarının incelenmesi sonucunda gerek hafta içi gerekse resmî tatiller ile hafta sonlarında söz konusu araçların herhangi bir görev emri olmaksızın şehir dışına çıkarıldığı tespit edilmiştir.”

DOLU KADROLARA TEDVİREN GÖREVLENDİRME

Raporda ayrıca İETT Genel Müdürlüğünde hali hazırda dolu olan bazı kadrolara tedviren görevlendirilme yapıldığı belirtilerek şunlar söylendi:

“Dolu olan Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı ve Mali Hizmet Daire Başkanlığı kadrolarına tedviren görevlendirme yapıldığı görülmüştür. Ayrıca herhangi bir zaruri durum olmamasına rağmen Yazı İşleri ve Kararlar Müdürlüğü, Özel Kalem Müdürlüğü, İdari ve Sosyal İşler Müdürlüğü, Anadolu İşletme Müdürlüğü, Anadolu Bölgesi Ulaşım Planlama Müdürlüğü, Bilgi Teknolojileri Müdürlüğü ve Adalar İşletme Müdürlüğüne tedviren atamaların yapıldığı tespit edilmiştir. Herhangi bir zaruri durum olmamasına rağmen ilgili kadrolara yapılan tedviren atamaların hukuka uygun olmadığı düşünülmektedir.”

FAALİYET ALANI DIŞINDAKİ MASRAFLARA ÖDEME

Raporda, İstanbul Ağaç AŞ’de personellerin şirket faaliyet alanında olmayan yurtdışı görevin masraflarının şirket tarafından karşılandığı saptandı. Raporda şunlar ifade edildi:

“Şirket Yönetim Kurulu’nun 03.04.2023 tarihli ve 23/26 sayılı kararı ile Bank of America’nın düzenlediği Gelişmekte Olan Ülkeler Sermaye Piyasaları isimli konferansa katılmak üzere İngiltere’nin Londra şehrine bir personelin gönderilmesinin planlandığı ve 10.05.2023 – 13.05.2023 tarihlerinde yol, konaklama ve diğer masrafların Seyahat Yönergesinde belirtilen gerçek gider usulü ile karşılanmak üzere görevlendirildiği tespit edilmiştir.”