Şehir hastanelerindeki usulsüzlükler saymakla bitmiyor
Sayıştay’ın Sağlık Bakanlığına ilişkin hazırladığı raporda şehir hastanelerindeki usulsüzlükler sayfa sayfa ele alındı. KÖİ Modeli ile işletilen hastanelerde yüklenici firmaya yapılan ayrıcalıklar, ekipman eksiklikleri, bitirilmemiş işler raporda tespit edildi
Rabianur Ağar
Sayıştay, 2023 yılına ilişkin denetim raporlarını açıkladı. Bakanlıklar, kamu kurumları, üniversitelere yönelik hazırlanan raporlarda çok sayıda bulgu tespit edildi. Sağlık Bakanlığına yönelik hazırlanan raporda Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) ile işletilen şehir hastanelerindeki usulsüzlükler ön plana çıktı.
Raporda Sayıştay’ın şehir hastanelerine yönelik tespit ettiği eksikliklerin düzeltilmemesi, hastanelerde yüklenici firmaya yapılan ayrıcalıklar, personel ve ekipman eksikliği, ihale süreçlerindeki usulsüzlükler kamuoyu ile paylaşıldı.
YER TESLİMİ YAPILMADAN İNŞAATA BAŞLANMIŞ
İşte Sayıştay’ın Sağlık Bakanlığına yönelik hazırladığı raporda öne çıkan noktalar:
Görevli Şirketlerin, yer teslimi yapılmadan inşaat işlerine başladıkları tespit edildi. Sözleşmelere göre, inşaat işlerinin yer teslimi yapıldıktan sonra başlaması gerekirken, bu kural ihlal edilmiş. Bu durum, inşaat dönemi ve işletme dönemi sürelerinin doğru hesaplanmamasına neden oldu. Ankara Bilkent Entegre Sağlık Kampüsü projesinde, yer tesliminden önce yapılan imalatlar nedeniyle işletme döneminden süre kesintisi yapılmış, ancak diğer projelerde benzer süreçler izlenmemiştir.
KÖİ modeliyle inşa edilen şehir hastanelerinde, proje ve inşaat süreçlerinde belirlenen sorunlar, hastanelerin nihai tamamlama süreçlerini etkileyerek hem İdare hem de Görevli Şirket’in hak ve yükümlülüklerinde belirsizliklere yol açmıştır. Yer teslimi öncesi inşaat işlerine başlanması ve bu dönemlerin doğru hesaplanmaması gibi yapısal sorunlar, projelerin tamamlanmasını ve işletilmesini zorlaştırmaktadır.
EKİPMANLAR EKSİK TESLİM EDİLDİ
Nihai teklif tarihindeki şartları karşılayan proje ve ihtiyaç programına göre yapılan planlamalarda, bazı imalatların İdare tarafından vazgeçilmesi veya Görevli Şirket tarafından eksik ya da hiç yapılmaması sonucunda, bu eksikliklerin sabit yatırım tutarına yansıtılmadığı belirtildi.
Özellikle tıbbi ekipman ve mefruşat gibi kritik unsurların geç veya eksik teslim edilmesi, sabit yatırım tutarında ve ilgili hizmetlerde revizyon yapılması gerektiğini ortaya koydu. Ancak bu süreçte, mahsuplaşma işlemlerinin yapılmadığı ve bu eksikliklerin projelerin toplam maliyeti ve hizmet kalitesine olumsuz etkisi olduğu vurgulandı.
TRİJENERASYON SİSTEMLERİNİN VERİMSİZLİĞİ
Doğalgazdan elektrik enerjisi ve termal fayda üreten trijenerasyon sistemlerinin bazı şehir hastanelerinde beklenen faydayı sağlamadığı belirtildi. Görevli Şirketlerin sistemin verimliliği ve maliyetleri ile ilgili verileri İdare ile paylaşmadığı, bu nedenle sağlıklı fayda-maliyet analizlerinin yapılamadığı ifade edildi.
Enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar ve doğalgaz maliyetlerinin artışı nedeniyle, bu sistemlerin ihale döneminde öngörülen faydayı sağlamadığı anlaşıldı. Bu durum Sayıştay’a göre; enerji ve kaynak verimliliği açısından ciddi sorunlara işaret etmekte. Şehir hastanelerinde, trijenerasyon sistemlerinin işletilmesi ve verimliliği konusunda yeterli değerlendirme ve işbirliğinin yapılmadığı vurgulandı.
İdare ve Görevli Şirketlerin dönemsel olarak fayda-maliyet analizleri yapması gerektiği belirtildi, ancak bu süreçlerin sağlıklı işlemediği ve bazı analizlerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı konusunda tereddütler olduğu ifade edildi.
DOĞALGAZ TÜKETİMİNDE EKSİK ÖLÇÜM
Bazı şehir hastanelerinde, doğal gaz tüketim sayaçlarının, taahhüt edilen saatlik tüketim miktarının altında kalması nedeniyle faturalandırma yapılmış. Bu durum, yüksek Qmin (minimum ölçüm) bedellerine yol açmış. Görevli Şirketlerin projelendirme aşamasında gerekli ölçüm verilerini dikkate almaması, bu sorunun kaynağı olarak gösterilmiştir. Tesisat revizyonları yapılarak, bu sorunun çözülmesi ve eksikliklerin giderilmesi gerektiği belirtiliyor.
ANTALYA ŞEHİR HASTANESİ’NDE HATALI PROJE
Antalya Şehir Hastanesi'nin yapım süreci ve buna bağlı uygulamalarda Sayıştay tarafından tespit edilen usulsüzlükler ve eksiklikler şöyle ele alındı:
Hastanenin yapımında uygulama projelerinin işin niteliğine uygun şekilde hazırlanmadığı, bu nedenle proje değişikliklerinin iş artışı sınırları içinde gerçekleştirilemediği ve farklı bir ihale kapsamında ele alındığı belirtildi. Ayrıca, hastaneye ilişkin mal alımlarının eşik değerlerin altında kalması amacıyla kısımlara bölünerek farklı harcama birimleri tarafından temin edildiği ve hastane açılış tarihi belirsizken hizmet alımlarının gerçekleştirildiği tespit edildi.
98 MİLYON 901 BİN LİRA ARTIŞ
Antalya Şehir Hastanesi’nin yapım işinin 29 Aralık 2020’de pazarlık usulüyle ihale edilip, 990 milyon TL anahtar teslimi götürü bedel üzerinden 9 Mart 2021’de sözleşmeye bağlandığı ifade edildi. Sözleşmede işin süresi 750 gün olarak belirlenmiştir. Ancak projede sonradan yapılan değişiklikler neticesinde, 9 Nisan 2021’de revize projelerin yüklenici firmaya teslim edildiği kaydedildi. İlk projeler ile revize projeler arasında önemli mali farklılıklar olduğu tespit edilmiştir; toplamda 98 milyon 901 bin TL iş artışı gerçekleşti.
PAZARLIK USULÜ İHALE
İkinci ihale pazarlık usulü ile yapılmış, ancak mevcut hastanenin ilk ihale kapsamında tamamlanamayacağı anlaşılmasına rağmen işin mevzuata aykırı olarak devam ettirildiği ve zorunlu imalatların iş kapsamından çıkarılarak ikinci bir ihaleye konu edildiği eleştirildi.
Revizelerin, projelerin hazırlanması aşamasında tespit edilmesi gereken imalatlar olduğu vurgulandı. Ayrıca, şehir hastanesi için ihtiyaç duyulan mal alımlarının kısımlara bölünerek farklı harcama birimleri üzerinden temin edildiği ortaya çıktı.
Bakanlık tarafından gerçekleştirilen yapım işlerinin bazıları için ihale öncesi hazırlıkların tam olarak yapılmadığı, iş ve iş yeri sigortalarında gerekli teminatların yer almadığı, sigorta bedelinin artırılması veya süresinin uzatılması gereken durumlarda işlem yapılmadığı ve idarenin onayı alınmadan alt yüklenici çalıştırıldığı da saptandı.
HER HASTANEDE EKSİKLİK
Şehir hastanelerindeki diğer eksiklikler şöyle sıralandı:
- Ankara Etlik Entegre Sağlık Kampüsü: İhale teklifine dahil olan idare onayı ile yapılmayan teknolojik gelişmeler kalemi altında yer alan imalatlara ilişkin, idare ile görevli şirket arasında iş azalışı yapılacağı konusunda anlaşılmasına rağmen, iş azalışı sürecinin tamamlanarak kullanım bedeline yansıtılmadığı saptanmıştır.
- Konya ve Manisa Şehir Hastaneleri: Kullanım bedeli taban hesaplamasında uyuşmazlık olduğu tespit edilmiştir.
- Ankara Etlik Şehir Hastanesi Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri (YGAP) Servisi: Görevli şirket tarafından sunulması gereken güvenlik hizmetinin sağlanmaması nedeniyle, ilgili serviste sağlık hizmeti verilemediği ve bu alan için hizmetlerden kesinti yapılmadığı ortaya çıkmıştır.
- Görüntüleme ve Laboratuvar Hizmetleri: Şehir hastanelerinde randevu ve laboratuvar hizmetlerine ilişkin sonuç verme sürelerinde önemli gecikmeler meydana geldiği, bunların çoğunun yardım masasına bildirilmediği ifade edilmiştir.
- Yemekhane Hizmetleri: Şehir hastanelerinde yemek hakkı olmayan personelin yemek sayılarının hakedişe yansıdığı tespit edilmiştir.
- Kocaeli Şehir Hastanesi: Çeşitli nedenlerle kullanılamayan alanlar için sözleşme hükümleri doğrultusunda kullanım hatasına ilişkin iş ve işlemlerin gerçekleştirilmediği görülmüştür.
- Tıbbi Ekipman Kullanımı: Bazı şehir hastanelerinde görevli şirket tarafından getirilen tıbbi ekipmanların açılıştan beri kullanılmadığı ve atıl durumda olduğu tespit edilmiştir.
- Onarım Giderleri: Şehir hastanelerinde teslim edilen tıbbi ekipmanlarda meydana gelen onarım giderlerinin karşılanmasında arıza ve hasar kaynağının belirlenmesine ilişkin sorunlar olduğu görülmüştür.
- Ticari Alanlar: Görevli şirketler tarafından işletilen ticari alanlarda, ihale dokümanı ve projelerde belirtilen alandan daha fazla alanda faaliyet yürütüldüğü ve ticari alanların elektrik, su ve doğalgaz sayaçlarının eksik veya arızalı olduğu tespit edilmiştir.
- Sayaç Eksiklikleri: Hastanelerin bazılarında, ticari alanlara ilişkin tüketim bedellerinin ölçülebilmesi için gerekli sayaçların görevli şirket tarafından tamamlanmadığı ve eksik veya arızalı sayaçların bulunduğu görülmüştür.
- Pazar Testi Süreçleri: Kayseri, Manisa ve Elazığ Şehir Hastanelerine ilişkin sözleşmelerde pazar testi için öngörülen süre geçmiş olmasına rağmen, bu şehir hastanelerinde pazar testi süreçlerinin yürütülmediği tespit edilmiştir.
