Şehirlerarası dron otobanının eli kulağında

Şehirler belli oldu, proje paydaşları ortaya çıkmaya başladı. Amaç sivil havacılığın kullandığı irtifanın çok altında, belirli şehirleri kapsayan, 165 millik bir dron otoyolu oluşturmak. Yani havadan giden, sınırları gözle görülmeyen ancak elektronik aygıtlar bir güzergâh tanımlanıyor. Bu güzergâhta isteyen kişi ve kurumlar dronlarını işletebilecekler. İşin temel amacı ticareti geliştirmek, hızlandırmak ve yani istihdam alanları yaratmak. Havada görünmeyen bu otoyolları kim yapacak? Bunun için British Telecom'un iştiraki olan kuluçka firması (The Etc. Incubation Team) geçtiğimiz hafta "Altitude Angels" isimli bir startup firması ile 5 milyon sterlin anlaşma yaptı ve yönetim kuruluna dron işlerinin başındaki direktörünü (Dave Pankhurst) koydu. Altitude Angels firmasının çalıştığı iş alanına UTM Teknolojisi Sağlayıcı deniyor. (UTM: Uncrewed Traffic Management Tr: Kabin Personelsiz Trafik Yönetimi). Dronları güvenli şekilde, uzun mesafeler boyunca pilotsuz/insansız olarak uçmalarını sağlayan yazılım ve donanım temelli platform UTM oluyor. Bu iş devreye girdiğinde ilave 45 milyar sterlin bir ekonominin kapısının açılacağı ve binlerce ilave iş imkanı yaratılacağı umuluyor. Bu sistem ile çeşitli ürün ve servisler havadan hızla teslim edilebilecek, acil durum servisleri, ilaç teslimatları, tarım analizleri, mimarı planlamalar gibi konularda hizmetler verilebilecek. 165 millik dron otoyolu Reading, Oxford, Milton Keynes, Cambrigde, Coventry, Rugby şehirlerini havadan birbirlerine bağlayacak. Dikkat ederseniz Londra proje dışında bırakılmış. Heathrow Havalimanı ve kraliyet üyelerinin yaşadığı Windsor da proje dışında. Yani hem proje güvenlik açısından kritik bölgelerde risk yaratmasın istenmiş ve birinci derecede riskli bölgeler kapsam dışında bırakılmış hem de olabildiğince yüksek katma değer elde edilebilmesi için, yüksek gelirli, yüksek eğitim seviyelilerin yaşadığı, yeni teknolojiler konusunda ileride olan, yeniliklere açık olan, Londra'nın çeperlerindeki derli toplu planlı şehirler uygulama için seçilmiş. Türkiye'ye gelirsek elbette geç kalmadan bu tür dron havayolları konularındaki test uygulamalarını pilot şehirlerimizde başlatmalıyız. Benzer yaklaşımı kullanırsak bizim de Ankara'yı, IGA ve Sabiha Gökçen bölgelerini kapsam dışında bırakmamız anlamlı olabilir. İstanbul gibi yüksek trafik sıkışıklığı problemi olan bir bölgede bu tür projeler yüksek fayda yaratabilir. Misal İstanbul ve Marmara denizi kıyısındaki tüm şehirleri kapsayan bir dron otoyolu ilk etapta test amaçlı devreye alınabilir. Bu işin altyapısında, veri yönetimi kısmında Turkcell veya Türk Telekom olacak. Bu firmalarından hangisinin yönetimi daha becerikliyse herhalde yakın gelecekte hükümetin kapısını benzer bir proje için çalacaklardır. Alternatif olarak, iki firmaya da farklı bölgeler, uyumlu bir altyapı oluşturmaları için tahsis edilebilir ve firmalar bu alanda daha hızı ve kaliteli altyapının oluşturulması rekabetine teşvik edilebilirler. İki firmadan da ses çıkmaz ise elbette hükümet "şefkatli eli ile" firmalara dokunup motive etmelidir. İşin teknoloji kısmının üretiminde yine çözümü üretecek firmalarımızın Aselsan ve/veya Havelsan olması gerekebilir.