Selanikli Dr. Rıfat (1) - Aynı dergide Türkçülük ve kalp hastalıkları

Bilgi Mecmuası dönemin siyasi gündeminden uzak kalarak bilimin ön planda tutulduğu bir dergi olarak anılmaktadır. Bu yazımızı Dr. Rıfat’ın çalışmasına ayıracağız.

Selanikli Dr. Rıfat’ın kalp hastalıklarına ait bazı Mülahazalar başlıklı makalesi Aykut Yasdı ve Serap Torun tarafından çalışılmış ve günümüz Türkçesiyle sunulmuştur. Bu yazıyı temel alıp Selanikli Dr. Rıfat’ın kalp hastalıklarına dair yazısını kamuoyuna sunmak isteriz.

ZİYA GÖKALP İLE BİLİM YOLCULUĞU

Bilgi Mecmuası Teşrînisani 1329-Haziran 1330 (Kasım 1913-Haziran 1914) tarihleri arasında, Türk Bilgi Derneği tarafından, toplamda 7 sayı olarak yayımlanmıştır. Derginin müdürü Celâl Sahir’dir. İdare heyetinde Celâl Sahir’in yanısıra Ziya Gökalp, Selânikli Doktor Rıfat, Köprülüzade Mehmed Fuad, Doktor Nazım, Haşim Bey, Akçuraoğlu Yusuf, Ahmet Ağayef (Ağaoğlu) gibi isimler yer almıştır. Dergide Türkiyat, İslamiyat, Hayâtiyat, Felsefe ve İçtimaiyyât, Riyaziyyât ve Maddiyat, Türkçülük şubelerine yer verilmiştir. Hayâtiyat şubesinde Selanikli Doktor Rıfat reis olarak görev yapmıştır.

Bilgi Mecmuasının Aralık 1913 tarihli ikinci sayısının 144-166. sayfalarında yer almış olan Selanikli Doktor Rıfat tarafından Osmanlı Türkçesi ile kaleme alınmış olan “Kalb Hastalıklarına Aid Bâzı Mülâhazalar’’ başlıklı makalede Selanikli Doktor Rıfat tarafından kalp yetersizliği, kalp kapak hastalıkları, nabız ve atardamar basıncını etkileyen faktörler ve hastalığa ilişkin öneriler gibi bilgiler paylaşılmıştır. Makalenin giriş kısmında makalenin içeriğiyle ilgili bilgi verilmiştir. Makalede kalp hastalıklarının klinik şekillerinden, hastalığın evrelerine göre kalbin güç ve çalışmasının karşılaştırılması ve doktora ve hastaya düşen görevlerin anlatılacağı şeklinde bilgi verilmiştir.

AORT VE MİTRAL İLİŞKİSİ

Doktor Rıfat kaleme aldığı makalede kalpte ve kalp kapaklarında oluşan zararların kalbin kuvvetine ne derece etki edeceği ve bunun nasıl dengeye getirilebileceğiyle ilgili gözlemleri hakkında bilgi vermeyi amaçladığını belirtmiştir. Örnek vaka olarak yirmi beş yaşında bir hastaya ait bilgileri paylaşmıştır. Hastanın iki sene öncesinde şiddetli bir romatizma hastalığına yakalandığı, bunun sonrasında da nefes darlığı, sık soluk alma, yokuş çıkamama, geceleri ortaya çıkan huzursuzluk ve rahat uyuyamama, hazımsızlık, çarpıntı ve halsizlik gibi şikâyetlerinden dolayı doktora başvurduğu ve yapılan muayenesi sonucunda aort yetersizliği bulguları olduğunu belirtmiştir. Doktor Rıfat aort yetersizliğinde olması beklenmeyen bulgulardan dolayı ek olarak mitralde bir darlık ta olduğu şeklinde bir teşhiste bulunmuş ve nasıl böyle bir kanıya vardığını sebepleriyle anlatmıştır.

Makalenin sonraki paragrafında mitral darlığında ve aort yetersizliğinde kalbin gücü ve kan pompalama miktarı arasındaki farklardan bahsetmiş ve mitral darlığının kalbin çalışması açısından kalbi daha güç duruma soktuğunu belirtmiştir. Yetersizlik ve darlık durumlarında kan akışının nasıl değiştiğini açıklamış, fizik muayeneyle elde edilen bulgularla kapak hastalıklarında kalbin gücünün ve çalışmasının tahmin edilebileceğini belirtmiştir.

TANI VE TEDAVİ ÖNERİLERİ

Dr. Rıfat mitral ve aort yetersizliklerinde kalp odacıklarında ve kan akımı miktarında meydana gelen değişimlerden bahsetmiş ve zamanla kalp kasının kuvveti yerinde oldukça kalbin çalışmasının dengeye gelmesinden dolayı hastada hiçbir belirti görülmediği ve bunun endişeye sebep olacak bir durum olmadığını belirtmiştir. Kapak darlıklarında ise kalp kasının kuvveti ne olursa olsun darlıklardan dolayı ortaya çıkan eksik kanı yerine koyamayacağından ve kısmen denge oluşsa da dolaşımdaki kan miktarı azaldığından kalbin çalışmasında bir düşüş görüleceğinden bahsetmiştir.

HAFTAYA: Japonya örneği ve nabız sayısı