Senegal’de siyasi kriz (2)

15 Şubat Perşembe günü Anayasa Konseyi, Cumhurbaşkanlığı seçiminin 15 Aralık'a ertelenmesini geçersiz sayarak ülkeyi daha da belirsizliğe sürükledi. Muhalefetin bazı üyeleri ve birçok cumhurbaşkanı adaylarının başvuruşu üzerine Anayasa Mahkemesi, 25 Şubat'ta yapılması gereken seçimi on ay erteleyen ve Cumhurbaşkanı Macky Sall'ın görev süresinin 5 yılı aşmasını içeren Meclis kararını “Anayasa'ya aykırı” buldu.

Bu karara en çok sevinen Macky Sall'ın muhalifleri oldu. Peki kimdi bu muhalif partiler ve liderleri? Özellikle son 5 yıldır neden Macky Sall'ı iktidardan indirmek istiyorlardı? Nedenlerine geleceğiz ama önce bu ABD ve Fransa’nın desteklediği güçlere değinelim.

HER SEÇİMDE ORTAYA ÇIKAN BATI İŞBİRLİKÇİSİ YIKICILAR

2000’li yıllarda, Afrika’da neredeyse her seçimde sahneye çıkan Batı destekli güçler efendilerinin çıkarları doğrultusunda ülkenin milli güçlerinin önünü kesmek için kargaşa yaratırlar. Halkı ve özellikle de gençleri etkilemek için “düşünce özgürlüğü”, “insan hakları” hatta “sömürgeciliğe karşı” söylemleriyle ortaya çıktılar.

Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi Senegal’de de aynı senaryoyu sahneye kondu. 2019 cumhurbaşkanlığı ve 2021 Milletvekili seçimlerinde de aynı oyunlar oynandı. 2016’dan bu yana bir önceki yazımda yazdığım “Çalışma, etik ve kardeşlik için Senegalli Afrikalı vatanseverler” partisi PASTEF lideri Ousmane Sonko başroldeydi.

Bir önceki yazımda dikkat çektiğim gibi Sonko, sözüm ona bir yurtsever ve Panafrikanist olarak lanse ediliyor, “yolsuzluklara ve yabancı ülkelerin (özellikle de Fransa’nın) ülke kaynaklarını talan etmesine karşı mücadele” ettiği ve “Senegal'i yeni sömürgecilikten kurtaracağı” söyleniyordu. Aynı Sorosçu “renkli devrimlerin” liderleri gibi. Sonko 2021’de Macky Sall iktidarına karşı başlattığı ve birçok kişinin öldüğü kışkırtma eylemlerinde tutuklanmış ve serbest bırakılması için taraftarları ortalığı yakıp yıkmıştı. Sonra serbest bırakılmıştı. Nasıl serbest bırakıldığını Batı’nın Afrika’daki sesi Jeunafrique dergisi “Ousmane Sonko: Düşünce kuruluşları davasını nasıl iptal ettirmeye çalıştı?” başlıklı yazıda şöyle itiraf etmişti: “Aralarında (ABD’nin Ulusal Demokrasi Vakfı NED’e bağlı) Ulusal Demokratik Enstitü'nün de bulunduğu bir dizi kuruluş, gerilimi azaltmak ve Macky Sall'ın başlıca rakibinin yargılanmasının ertelenmesini sağlamak için lobi faaliyetlerinde bulundu”. Senegal’deki kışkırtmalarda “Open Society West Africa au Senegal” (Osiwa Sénégal) ve “Y en a Marre” (Yeter artık) Sorosçu Sivil Toplum Kuruluşları da rol oynamışlardır.

BATI’DAN UZAKLAŞAN SENEGAL ÇİN’E YÖNELİYOR

Senegal’de yaşanan kargaşalık ve siyasi krizin nedeni son 20 yıldır Macky Sall ve önceki Cumhurbaşkanı Abdulaye Wade’in Çin’e yönelmesidir. Afrika’da esen Çin rüzgârı doğal olarak Senegal’i de etkilemiştir.

1970’lerde başlayan Senegal-Çin ilişkileri, 1981-2000 yılları arasında Senegal Cumhurbaşkanı olan Batı yanlısı Abdu Diuf’un Tayvan’ı tanımasıyla kesintiye uğramıştır. 2000 yılında Cumhurbaşkanı olan Abdulaye Wade, Batı’dan uzaklaşmayı ve Çin ile müttefik olmayı seçerek Tayvan ile bağlarını kopardı. Çin ile imzalanan anlaşmada "Senegal Cumhuriyeti hükümeti dünyada tek bir Çin olduğunu, Çin Halk Cumhuriyeti hükümetinin tüm Çin'i temsil eden tek yasal hükümet olduğunu ve Tayvan'ın Çin topraklarının ayrılmaz bir parçası olduğunu kabul eder" denir. Wade döneminde hızla gelişir. Çin çok sayıda altyapıyı yeniliyor ve inşa ediyor. Çin kısa süre içinde Uluslararası Havaalanı'nı, otoyollar ve demir yolları inşa eder. Wade, daha sonra Çin-Afrika ilişkileri üzerine “Çin, Afrika’da Batı’nın dört yüzyıldan fazla bir süredir yapamadığını yirmi yılda yaptı” diyecektir. Çin'in Senegal Büyükelçisine göre 2005 ile 2017 yılları arasında Çin ile ticaret hacmi 16 kat artmıştır.

GELİŞEN MACKY SALL Xİ JİNPİNG DOSTLUĞU

2012’de Cumhurbaşkanı seçilen Macky Sall Çin ile ilişkileri daha da üst düzeye çıkarır. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping 2018'de Senegal’i ziyaret eder. Ortaklık düzeyi stratejik düzeye çıkarılır. Çin, Senegal'de çok sayıda sosyo-ekonomik kalkınma ekipmanı ve altyapı projesini gerçekleştirir. Dakar'daki elektrik şebekesinin rehabilitasyonun yapılması ve genişletilmesi, On bir bölgesel stadyumun yenilenmesi, Diamniadio Çocuk Hastanesi'nin inşası, toplu taşıma için 235 otobüs ve 406 altı King Long minibüsü alınır. Grand Théâtre National ve Musée National des Civilisations Noirs'in inşasını finanse edilir. Çinli bir şirket tarafından finanse edilen ve inşa edilen ulusal arenanın açılışı iki devlet başkanı tarafından yapılır.

Ekim 2021’de Dakar'da düzenlenen Çin-Afrika İşbirliği Forumunda (FOCAC) Çin Devlet Konseyi Üyesi ve Dışişleri Bakanı Wang Yi ile yaptığı görüşmede, Senegal ve Çin'in Kuşak ve Yol Girişiminin ortak inşasında verimli sonuçlar elde ettiğini belirten Sall, iki ülke arasındaki pratik işbirliğinin Senegal'in iç bölgesinin kalkınmasını teşvik ettiğini, ülkenin manzarasını derinden değiştirdiğini ve Senegal'in ekonomik rekabet gücünü etkili bir şekilde güçlendirdiğini ifade etti. Sall, “adaletsiz uluslararası düzenin değiştirilmesi ve Afrika'nın geleceğinin kendi ellerinde kalması gerektiğini” vurgulayarak “Çin'in Afrika'ya yönelik özverili yardımlarını takdirle karşıladığını belirterek, Çin'in Afrika da dahil olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin ortak çıkarlarına tam anlamıyla hizmet eden adil ve kapsayıcı bir küresel yönetişimi savunduğunu” söyledi.

Macky Sall neredeyse her yıl Devlet Başkanı Xi Jinping ile görüştü: Kasım 2022’de Endonezya'nın Bali kentinde, 22-24 Ağustos 2023 tarihleri arasında Johannesburg'da düzenlenen 15. BRICS Zirvesinde. İki Devlet Başkanı her görüşmede yeni projeleri ele alarak, Çin-Senegal işbirliğini gözden geçirdi ve iki ülke arasındaki dostane, uzun süredir devam eden, güçlü, dinamik ve karşılıklı yarar sağlayan ilişkileri güçlendirme arzularını dile getirdiler. Sall, Senegal'in tek Çin politikasına sıkı sıkıya bağlı olduğunu, Çin'in barışçıl dış politikasını takdir ettiğini ve ikili ve çok taraflı işbirliğini derinleştirmek için Çin ile birlikte çalışmayı umduğunu tekrarladı.

ABD ve Fransa’dan uzaklaşan ve yeni dünyanın öncü ülkeleri Çin, Rusya, İran ve Türkiye ilişkilerini geliştiren Afrika ülkeleri son 15 yıldır kendi işbirlikçilerini iktidarda tutmak, karşı çıkanları darbelerle indirmek veya kargaşa ve ayaklanmalarla ülkeleri istikrarsızlığa sürükleme politikası izlemiştir. ADD ve Fransa’nın son 4 yılda Mali, Burkina Faso ve Nijer’den kovulması Afrika’daki yeni yönelimi göstermektedir.

Gelişmeleri yakından takip edecek ve önümüzdeki yazıda Senegal-Rusya ilişkilerini ele alacak, ABD ve Fransa’nın yaşanan bu krizdeki rolünü anlatacağım.

DEVAM EDECEK...