‘Serbest Piyasa’ya müdahale edecekler’

Avro Bölgesi’nde enflasyon çift haneye doğru gidiyor. Enflasyonun en büyük sebepleri arasında artan enerji fiyatları var.

Rusya’ya uygulanan yaptırımlar Avrupa’da enflasyonu daha da arttıracak. Bu duruma çözüm bulmak isteyen AB ise bazı müdahaleler yapmaya çalışıyor. Bunların en başında da fiyatlara müdahale geliyor.

Aydınlık Avrupa’ya konuşan ekonomist Serhat Latifoğlu, serbest piyasanın çalışmadığını ve Avrupa’yı kış ayında zor günlerin beklediğini söyledi.

‘ACİL MÜDAHELEYE HAZIRLANIYORUZ’

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Slovenya'daki Bled Stratejik Forumu'nda Avrupa'da yaşanan enerji krizine ilişkin konuştu.

Von der leyen, Avrupa'da Rus fosil yakıtları döneminin sona erdiğini ve enerji şantajından kurtularak küresel kuralları daha güçlü savunacaklarını söyledi.

Elektrik piyasasının farklı koşular ve amaçlar için geliştirildiğini anımsatan von der Leyen, ​​​​​​​Avrupa elektrik piyasasına yönelik acil durum müdahalesine hazırlandıklarını bildirdi.

Von der leyen, "Şu anda bir acil müdahale ve elektrik piyasasının yapısal reformu üzerinde çalışıyoruz. Elektrik için gerçekten işleyen ve bizi tekrar dengeye getirecek yeni bir piyasa modeline ihtiyacımız var" diye konuştu.

AB üyesi ülkelerin enerji bakanları, doğal gaz ve elektrik fiyatlarındaki hızlı artışı görüşmek üzere 9 Eylül'de olağanüstü toplantı yapacak.

BAZI ÜLKELER TAVAN FİYAT İSTİYOR

Bazı AB üyesi ülkeler doğal gazda tavan fiyat uygulanmasını ve elektrik piyasası faaliyetinin değiştirilmesini talep ediyor. AB Komisyonu bu konuda üye ülkelerle görüşmeler yaparak ortak tutum belirlemeye çalışıyor.​​​​​​​

Mevcut sistemde AB'deki toptan elektrik fiyatı, toplam elektrik talebini karşılamak için ihtiyaç duyulan son üretici tarafından ve genellikle hızla devreye alınabilen doğal gaz santrallerince belirleniyor. Doğal gaz fiyatlarındaki hızlı yükseliş bu piyasanın da dengesini bozdu.

‘SERBEST PİYASA ÇALIŞMIYOR’

Avrupa’nın Rusya’ya karşı uyguladığı yaptırımlardan dolayı özellikle enerji alanında baskı altında olduğunu belirten Latifoğlu, bundan dolayı Avrupa’nın çözüm aradığını söyledi. Serbest piyasanın bu koşullarda çalışmadığını vurgulayan Latifoğlu, “Zaten Avrupa’daki bazı bakanlar bu piyasanın çalışmadığını ve fiyatların kontrol dışına çıktığını söylüyorlar” ifadelerini kullandı.

‘SÜRDÜRÜLEMEZ BİR DURUM’

Serhat Latifoğlu, Avrupa’daki fiyat artışlarının durdurulamadığını belirtti. Latifoğlu örnek olarak da Almanya’da 200 avro olan elektrik fiyatının bin avronun üstüne kadar çıkmasını verdi. Fiyatlarının düşmesine dair ibarelerin olmadığının da altını çizen Latifoğlu, fiyatların daha da artacağını söyledi. Yaz olmasına rağmen doğal gazdaki artışın kışın çok daha fazla olacağını belirten Latifoğlu, bu durumun Avrupa için sürdürülemez olduğunu söyledi. Buna karşı tedbirlerin alınmaya başladığını ifade eden Latifoğlu, “Kamulaştırma müdahalesi gelecek. Zaten daha öncesinde bunun sinyalleri verilmişti. Fransa bazı santralleri kamulaştırdı” dedi.

‘TAVAN FİYAT UYGULAMASI BAŞLAYABİLİR’

Avrupa’yı tümüyle etkisine alan enflasyonlarla ilgili birçok adım tartışılıyor. Latifoğlu bu uygulamalarla ilgili tavan fiyatlandırmasına dikkat çekti. Avrupa’da birçok ülkede tavan fiyat uygulamasının yürürlüğe girebileceğini belirten Latifoğlu, “Bu yalnızca enerji piyasasında olmayacak, gıda, emlak ve diğer piyasalara yayılabilir” ifadelerini kullandı.

‘ALMANYA İLK DEFA DIŞ TİCARET AÇIĞI VERDİ’

Enerji krizi ve enflasyon özellikle Almanya’yı büyük ölçüde etkiliyor. Avrupa’nın en büyük sanayisine sahip olan Almanya’nın Rusya’ya olan enerji bağımlılığı yüzde 55. Bu nedenle gaz arzındaki azalış Almanya’nın başta ağır sanayisi olmak üzere ısınma sorununu derinleştiriyor.

Almanya’nın yaklaşık 30 yıl sonra ilk defa dış ticaret açığı verdiğini belirten Latifoğlu, Almanya’nın bu durumda olmasından dolayı Avrupa’daki krizin derinleştiğini vurguladı.

‘ÜRETİMİN DURMA RİSKİ VAR’

Avrupa’daki krizin sadece yüksek maliyetle kalmadığını belirten Latifoğlu, üretimin durma riskinin olduğunu söyledi. Üretimin durmasıyla birlikte sosyal huzursuzluğun artacağını vurgulayan Latifoğlu, “Sadece tasarruf önlemleriyle kalmayacak, işten çıkartmalar başlayacak hatta maaşlarda azalmalara bile gidilebilir” ifadelerini kullandı. Latifoğlu Bu yüzden Avrupa’yı zor günlerin beklediğini söyledi.

‘BAĞIMLI OLMASINA RAĞMEN

YAPTIRIM UYGULAMASI ENTERESAN’

Almanya’nın Rusya’ya karşı yaptırımlara katılmasını değerlendiren Latifoğlu, “Almanya, ucuz Rus gazına bağımlı olmasına rağmen ABD’nin baskısıyla bu yaptırımlara katılması çok enteresan ve şaşırtıcı.” yorumunu yaptı. Latifoğlu bu yüzden bu krizin en çok Almanya’yı vurduğunu belirtti.

Serbest piyasaya müdahale çağrısı

Belçika Başbakanı Alexander De Croo, Avrupa'da enerji piyasasında, özellikle doğal gaz fiyatlarında büyük belirsizlikler olduğunu belirterek, "Bugün serbest piyasa çalışmıyor. Eğer burada insanların yararına bir durum olmuyorsa müdahale etmek gerekir" dedi.

De Croo, Norveç'in Stavanger şehrinde düzenlenen ONS 2022 Uluslararası Enerji Konferansı'nda, Avrupa'da yaşanan enerji krizine yönelik değerlendirmelerde bulundu.

Yaz aylarında olunmasına rağmen doğal gaz fiyatlarının yükseldiğini ifade eden De Croo, "Henüz kış mevsimine girilmedi. Belirsizlik fiyatları yükseltiyor ama bu katlanılmaz hale geldi. Serbest piyasaya inanan bir ekonomistim. Bugün serbest piyasa çalışmıyor. Eğer burada insanların yararına bir durum olmuyorsa müdahale etmek gerekir. Sorunlarla karşı karşıyaysak bu belirsizliğin bedelini ödememek için müdahale etmemiz gerekir" diye konuştu.

De Croo, geçici bir müdahaleyle sorunun çözülebileceğini ve sürecin aylar içinde sonuçlanabileceğini kaydederek, Avrupa'nın bu konuda ortak bir politika belirleyerek ilerlemesi gerektiğini belirtti.

‘Piyasa dondu’

AB Dönem Başkanı Çekya'nın Sanayi ve Ticaret Bakanı Jozef Sikela, yerel basına, Avrupa'daki enerji krizine ilişkin açıklamalarda bulundu.

Elektrik piyasasının 30 yıl boyunca Avrupalılara hizmet ettiğini ve enerji fiyatlarını aşağı çektiğini belirten Sikela, "Şimdi enerji piyasasının gerektiği gibi çalışmadığını kabul etmeliyiz. Piyasa dondu ve bu nedenle onu düzeltmemiz gerekiyor" ifadelerini kullandı.

Sikela, dönem başkanı olarak AB ülkelerinin enerji bakanlarını olağanüstü toplantıya çağırdığını kaydederek, bu toplantının 9 Eylül'de yapılmasına karar verildiğini bildirdi.

Doğal gazın megavatsaat fiyatının geçen yıl temmuz ayında 18 avro civarında olduğunu anımsatan Sikela, söz konusu fiyatların 310 avroyu bulduğunu aktardı.

Sikela, fiyat artışının Ukrayna'daki kriz, Rusya'dan gaz akışının azalması, Fransa'daki nükleer santrallerin yaklaşık yarısının teknik sorunlar nedeniyle bakıma alınması gibi çeşitli sebeplerden kaynaklandığını ifade etti.

​​​​​​​AB enerji bakanlarının planlı toplantısı 11-12 Ekim tarihlerinde Prag'da yapılacaktı.

Bazı AB üyesi ülkeler doğal gazda tavan fiyat uygulanmasını ve elektrik piyasası faaliyetinin değiştirilmesini talep ediyor. AB Komisyonu bu konuda üye ülkelerle görüşmeler yaparak ortak tutum belirlemeye çalışıyor.​​​​​​​