Serhat Latifoğlu: Yaptırımlar alternatif sistemi sadece erteliyor

ABD Başkanı Joe Biden’ın 22 Aralık 2023'te Rusya'ya yönelik yaptırımları ihlal eden bankalara kısıtlama getirmesini kolaylaştıran bir başkanlık emri imzalamasının ardından, ocak ayından itibaren Rusya’dan gelen para transferlerini bankalar geri göndermeye başladı. Aydınlık, çok sayıda ihracatçının Rusya’ya sattığı ürünlerin ödemesinin Türk bankalara geldiği ancak bankadan çekilemediği şikayetini kamuoyuna duyurdu.

ÇİN’DE DE BENZER SORUNLAR

Benzer sorun Ocak 2024'te Çin bankalarında da yaşanmaya başladı. Rusya’da yayın yapan Vedomosti Gazetesi'nin haberine göre Chouzhou Commercial Bank müşterilere Belaruslu veya Rus şirket ve kişilerle iş yapmayı askıya alacağını bildirdi. Habere göre Çin bankası Chouzhou Commercial, Rusya ile işlemlerini hem SWIFT hem de Çin CIPS ile Rus SPFS aracılığıyla durduruldu. Gazetede yayımlanan habere göre bir kaynak "Paranın ulusal sistemler aracılığıyla hareketi Amerikalılar veya Avrupalılar tarafından görülemese bile, tüm bunlar Batılı muhatapların bankadan talep edebileceği raporlara açıkça yansıyor." ifadelerini kullandı.

ABD’nin uluslararası ödemeler sistemindeki hakimiyeti nedeniyle yaptığı yaptırım tehditlerinin bankacılık sorunlarına yol açması ise BRICS ülkelerinin ortaklığıyla veya Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ile alternatif bir ödeme sisteminin yaygınlaştırılması da tartışılıyor. Alternatif ödeme sistemlerinin yaptırım tehditlerine karşı etkisini değerlendiren ekonomist Serhat Latifoğlu, şu ifadeleri kullandı:

“2015’ten beri alternatif ödeme sistemleri kullanılıyor. SWIFT’i de kullanıyorlar, kendi ödeme sistemlerini de kullanıyorlar. Doları ikili ticaretlerinin hemen hemen tamamında aradan çıkardılar. Yüzde 90’dan fazlası yerel para birimleriyle yapılıyor. En önemli aşamayı katettiler. Buna rağmen SWIFT sisteminden de giden para var. Ona alternatif SWAP sistemi, kendi alternatif ödeme sistemleri var. Ortak bir para transfer sistemi geliştirmişlerdi. Onun üzerinden devam edilecek. Türkiye’de ise hiç alternatif bir sistem yok.”

BANKALAR SWIFT’TEN KORKUYOR

İkili ticaretin milli paralarla yapılmasına rağmen bankaların SWIFT’le anlaşmaları nedeniyle yaptırımdan çekindiklerini dile getiren Latifoğlu, “Ancak aşılmayacak bir şey değil. Önemli olan para transfer sisteminin varlığı. En kötü ihtimalle birkaç banka belirlenir. Sadece bu işe odaklanır. SWIFT sisteminden çıkarılması o bankaları etkilemez.” dedi.

Şu anda BRICS ülkelerinin veya ŞİÖ’nün kurduğu uluslararası bir ortak para transferi sisteminin olmadığını belirten Latifoğlu, “Ama bütün ülkeler Çin ve Rusya’nın sistemlerine dahil olabilir. Yavaş yavaş da bu yönde ilerleyecek. Brezilya katılacak, Hindistan katılacak. Birkaç banka belirlenecek. Alt yapısı kuruldu. Türkiye için de geçerli bu. Bu baskılar belirlenecek bankalarla o sistemlere girilerek aşılabilir.” diye konuştu.

‘GERİ DÖNÜŞ YOK’

Milli paralarla ticaretin artmasının dolarsız ticaretin Türkiye’nin de yapabileceğinin kanıtı olduğunu vurgulayan Latifoğlu, şunları söyledi:

“ABD son baskılarını uygulayarak geciktirmeye çalışıyor. Fakat bu sistem kuruldu artık geri dönüşü yok. Çin ile Rusya arasındaki ticaret 200 milyar doları aştı. Bunun önemli bir kısmının dolarsız yapılması çok büyük bir olay. Daha önce hiç bu kadar büyük miktarda dolarsız ticaret yapılmadı. Neoliberaller hep ‘Bu mümkün değil. Dolarsız yaşayamayız.’ der. İşte oluyormuş. Kanıtlanmış oldu. Bu ödeme sisteminin yaygınlaşması yaptırım gücünün önüne geçiyor. Daha önce ‘SWIFT’ten dolar ve avro alışverişi yapamazsınız.’ dediler. Milli paralara kadar genişlettiler. Şimdi o transferleri yapan kurumları hedef alıyorlar. Böyle adım adım ilerliyorlar ama mevcut ticareti de bu yeni sistemin kurulmasını da engelleyemeyecekler.”