Sıcak çarpmasına dikkat! Uzmanlar uyardı: Sağlık etkilerine karşı hemen önlem almalıyız

Kavurucu sıcaklar sağlığımızı da zarar veriyor. Yaşlılar, kronik hastalıkları olanlar ve işi gereği gün boyu güneşin altında çalışmak zorunda olanların daha fazla dikkat etmesi gerekiyor. Türk Toraks Derneği yaptığı açıklamada aşırı sıcakların sağlığa etkileri ve korunma yöntemlerini açıkladı. Dernek açıklamasında şunları ifade etti:

BİNLERCE KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ

Dünya'da ortalama sıcaklıklar aynı hafta içerisinde 3 kez üst üste rekor kırarken, küresel ortalama sıcaklığın 17,23°C olduğu 6 Temmuz 2023, kaydedilen en sıcak gün olarak kayıtlara geçti. İklim değişikliği ile birlikte aşırı sıcak olayları, dünya çapında yaz mevsimlerinin kalıcı bir özelliği haline gelmekte ve çok sayıda ölüme neden olmaktadır. Güneş enerjisi, yoğun betonlaşmanın yaşandığı kentlerde yeterli doğal ve yeşil alan olmadığı için, gereğince soğurulamamakta, sonuçta kentlerde sıcaklıklar daha da artmakta ve burada yaşayanlar daha çok risk altında kalmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 1998-2017 yılları arasında, sıcak hava dalgaları nedeniyle 166.000'den fazla insan öldüğünü bildirmiştir. 

SICAK ÇARPMASI NEDİR? 

Güneş çarpması olarak da bilinen sıcak çarpması, uzun süre yüksek sıcaklıklara maruz kalmakla vücudun aşırı miktarda ısınmasından ortaya çıkan bir durumdur. 

KİMLER RİSK ALTINDADIR?  

• Yaşlılar: 50 yaş üzerinde riskli iken özellikle de 75 yaş üzerinde risk çok daha fazla artmaktadır. 

• Erkekler, kadınlardan biraz daha fazla duyarlıdır. 

• Bebekler ve 5 yaş altı çocuklar: Sıcaklığa karşı koruyucu mekanizmaları yeterince gelişmemiştir. 

• Ek hastalığı olanlar: Özellikle kalp-damar hastalıkları, Parkinson, demans, obezite, diyabet, ishal, kistik fibrozis, skleroderma gibi hastalığı olanlar, yatağa bağımlı hastalar ve daha önce sıcak çarpması geçirmiş olanlar. 

• Akciğer hastalığı olanlar: Astım, bronşiektazi veya KOAH gibi bir akciğer hastalığı olan kişilerde şikayetlerde artışa (öksürük, balgam, hırıltılı solunum, nefes darlığı vb) ve alevlenmelere neden olabilir. 

• İlaç kullanımı: Hipertansiyon ilaçları, idrar söktürücüler, depresyon ve psikoz ilaçları kullananlar 

• Yaşam koşulları: Evsizler, yoksullar, daha serin bir yere gitme imkânı olmayanlar. Kent merkezlerinde ısı adası etkisi ile ve apartmanların en üst katlarında, tuğladan yapılmış evlerde oturanlarda risk artmaktadır. 

• Hava kirliliğine maruz kalanlar: Yaz aylarında özellikle kentsel alanlarda ozon ve parçacık madde kirliliği söz konusudur. Ozona bağlı hava kirliliği ve sıcaklık artışının insan sağlığı açısından olumsuz etkisi daha güçlüdür. 

• Çalışma hayatı: Açık havada çalışan tarım, inşaat, temizlik, ulaşım, posta, peyzaj işçileri, trafik polisleri, askerler, sporcular. 

• Diğer: Alkol ve narkotik madde kullanımı, aşırı sıcaklar sırasında artan ölüm oranıyla ilişkilidir. 

SICAK ÇARPMASININ BELİRTİLERİ NELERDİR? 

Sıcak çarpmasının ilk aşaması olan, aşırı miktarda sıvı ve tuz kaybıyla oluşan halsizlik durumuna sıcak bitkinliği denir. Vücut normal sıcaklığını dengede tutamaz duruma geldiğinde de sıcak çarpmasının belirtileri kendini göstermeye başlar. 

Bunlar; 

• Vücut sıcaklığının hızlı bir şekilde 40°C ve üzerine çıkması 

• Terlemenin bozulması, cildin sıcak ve kuru olması, önce kızarıp daha sonra soluk ve morumsu bir renk alması 

• Normalden daha hızlı soluk alıp verme 

• Nabzın normalden hızlı atması 

• Bulantı, kusma, baş ağrısı 

• Kas krampları, tutarsız konuşmalar, çevreyi tanıyamama, şaşkınlık, agresif konuşma ya da davranışlar, ajitasyon ve halüsinasyonlar, uyuklama ya da sersemlik hali, havale geçirme ve bilinç kaybıdır 

NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURMAK GEREKİR? 

Sersemlik, baş ağrısı, aşırı yorgunluk, gerginlik, şiddetli kas ağrıları, yüksek ateş, mide bulantısı, havale geçirme ya da bilinç kaybı görüldüğünde acil olarak doktora başvurmak gerekir. 

İSTENMEYEN SONUÇLAR NELERDİR? 

• İsilik (miliaria): Sıcaklığa bağlı halk arasında isilik denilen durum, küçük ciltten kabarık lezyonlardır. Ortam sıcaklığı konusunda dikkatli olmak ve serin yerleri seçmek, sık duş almak önemlidir. İsilik görülen alanları kuru tutmak gerekir. 

• Sıcak ödemi: Genellikle sıcak mevsimlerde alt ekstremitelerde ve ayak bileği civarında görülür. Özel bir tedavi gerektirmez. Sıcaklığın düzelmesi ile geçer. 

• Yaşamsal organ hasarı: Beyin, kalp, böbrekler, bağırsaklar, karaciğer ve akciğerler en büyük risk altındadır. Bazen oluşan hasarın geri dönüşü olmaz. Su kaybı bilişsel işlev bozukluğuna, yüksek tansiyona, böbrek taşlarına, akut böbrek hasarlanmalarına ve yetmezliğe neden olabilir. Sıcaklıklar yükseldikçe, kalp krizi ve inme riskinin yanı sıra metabolik hastalık vakalarının da artacağı bildirilmekte. 

• Bilişsel ve organ işlev bozukluğu yaralanmadan sonra yıllarca devam edebilir ve kişiyi olaydan sonraki on yıllar boyunca 2-3 kat daha fazla ölüm riskine sokabilir. 

• Olumsuz gebelik süreçleri ve doğumlar oluşabilir 

• Artan acil servis başvuruları ve hastaneye yatışlar, artan sağlık harcamalarına yol açar 

• Ölüm: Zamanında hızlı ve yeterli müdahale yapılmazsa ölümle sonuçlanabilir. 

KORUNMA YÖNTEMLERİ NELERDİR? 

• Toplu taşımada klima kullanılmalı. 

• Doğal malzemeden yapılmış, hafif, bol ve açık renk kıyafetler giyin. 

• Ağır yemeklerden kaçının, aç olmasanız bile normal şekilde yemeye çalışın. 

• Bol su için ve sağlıklı sıvılar tüketin. Her sağlıklı kişi günde 1,5-2 litre su içmelidir. Terle yitirilen su ve elektrolitler buna eklenmelidir. Eczanelerde satılan ve ishal tozu olarak bilinen basit tuz, şeker ve karbonat içeren karışımı bir litre suya karıştırılarak içilecek olursa bozulan elektrolit dengesinin düzelmesine çok yardımcı olur. 

• Sıcak koşullarda çalışan ve terleyen kişiler için, sık sık ara vermek ve spor içecekleri veya elektrolit solüsyonları tüketmek önemlidir. 

• Şeker, alkol ve kafein içeren içeceklerden uzak durun 

• Gölgede kalın, geniş kenarlı şapka, güneş gözlüğü ve koruyucu faktörü yüksek güneş kremi kullanın • Sıcak saatlerde dışarı çıkmamaya dikkat edin, özellikle 10:00-15:00 saatleri arasında. 

• Aşırı sıcak günlerde mümkünse evin içini serin tutun (oda sıcaklığı gündüz 32°C'nin, gece ise 24°C'nin altında tutulmalı), gerekirse klima ya da vantilatör kullanın, güneş alan taraftaki pencereleri perde ve varsa panjurları kapalı tutun, evin serin odasında oturun 

• Tüm pencereleri ve panjurları, gece ve sabahın erken saatlerinde açın, yapay aydınlatmayı ve mümkün olduğunca elektrikli cihazları kapatın 

• Akciğer rahatsızlığınız varsa egzersiz pek çok fayda sağlar; ancak serin, iyi havalandırılan bir odada, spor salonunda, dış ortamda ise erken veya geç saatlerde egzersiz yapın • Havası kötü ve sıcak olan taşıtlarda yolculuk yapmayın, 

• Mümkünse sık duş alın 

• Hava, polen ve kirlilik tahminlerini güvenilir bir kaynaktan takip edin